ايران امروز

نشريه خبری سياسی الكترونيك

Iran Emrooz (iranian political online magazine)

iran-emrooz.net | Fri, 09.06.2017, 15:46
هند و پاکستان عضو شانگهای شدند ایران نه

دویچه وله: اولین سفر خارجی حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران در سال ۹۲ برای شرکت در نشست سازمان همکاری شانگهای انجام گرفته بود. روحانی اکنون در اجلاسیه سران سازمان شانگهای شرکت نکرده است. دلیل عدم حضور روحانی در این نشست چیست؟

روز جمعه ۹ ژوئن (نوزدهم خرداد) اجلاس سازمان همکاری شانگهای در آستانه، پایتخت قزاقستان برگزار شد. در این نشست از جمله شی​جین پینگ و ولادیمیر پوتین روسای جمهور چین و روسیه شرکت کردند. حسن روحانی به آستانه نرفت و فقط محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه خود را فرستاد. روحانی قبلا در سیزدهمین اجلاس سران این سازمان (۲۱ و ۲۲ شهریور۱۳۹۲) شرکت کرده بود.

سازمان همکاری شانگهای بزرگترین پیمان فرا منطقه‌ای به حساب می‌آید که عمدتا با هدف همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و امنیتی در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران روسیه و چین، به همراه ۴ کشور آسیای مرکزی قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تشکیل شد.

ایران از سال ۲۰۰۵ به عنوان کشور ناظر در نشست‌های این سازمان شرکت می‌کند و از سال ۲۰۰۸ به این سو در تلاش عضویت کامل در آن بوده است.

تاکنون مقامات روسیه به بهانه تحریم‌های بین​المللی با عضویت ایران مخالفت می‌کردند و می‌گفتند که «بر اساس اساسنامه این سازمان یک کشور تحت تحریم نمی‌تواند به عضویت سازمان درآید». اکنون در دوره پسابرجام موانع سیاسی برطرف شده است با این وجود ایران هنوز به عضویت دائم این سازمان پذیرفته نشده است.

برخلاف ایران کشورهای هند و پاکستان در اجلاسیه کنونی آستانه به عنوان عضو دائم پذیرفته شدند. با پیوستن این دو کشور تعداد اعضای دائم این سازمان از ۶ کشور به ۸ کشور افزایش یافت.

ولادیمیر پوتین ضمن استقبال از اعضای جدید سازمان شانگهای گفت پیوستن هند و پاکستان به عضویت دائم، سازمان شانگهای را در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی قوی‌تر خواهد  کرد.

دلایل عدم حضور روحانی در اجلاسیه سازمان شانگهای

افشار سلیمانی، سفیر سابق ایران در باکو و کی‌یف که درباره مسائل منطقه تحقیق می‌کند درباره عدم حضور روحانی دلایل متفاوتی را عنوان کرد: اجلاس در شرایطی برگزار می‌شود که در ایران دولت تغییر می‌کند. کابینه جدید معرفی می‌شود و تغییری در مجموعه بوجود می‌آید و این زمان‌بر است.

دلیل دیگر به نظر آقای سلیمانی، به نوعی پیام تلویحی به سازمان شانگهای است که در سنوات طولانی که روسای جمهوری ایران شرکت می‌کرده تحولی در رابطه با حضور ایران از عضویت ناظر به دائم بوجود نیامده است. خود این پیامی است که ایران علاقمند نیست که در آن در سطح ناظر شرکت کند مگر اینکه تغییری در وضعیت داده شود و ایران هم حق رای و مشارکت جدی داشته باشد.

به گفته سلیمانی درخواست ایران برای عضویت دائم همیشه با چالش مواجه بوده است. او تاکید می‌کند که همه کشورهای عضو سازمان شانگهای با آمریکا رابطه دارند و تقریبا همه آنها با اسرائیل هم مناسباتی برقرار کرده‌اند. کشورهای عضو سازمان شانگهای قصد ندارند کشوری را که با آمریکا تنش دارند وارد این پیمان کنند.

سفیر سابق ایران در باکو و کی‌ف ادامه می‌دهد: «ایران اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد و با آمریکا هم قطع رابطه کرده است و با این کشور تنش هم دارد. به ویژه اینکه ترامپ رئیس جمهور شده، شمشیر را از رو بسته و اظهارات تندی هم علیه ایران ابراز کرده است.»

«بحث تحریم‌ها بهانه است»

سازمان شانگهای بارها اعلام کرده بود که هر زمان تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران برداشته شود این کشور می‌تواند عضو سازمان شود. ولی سلیمانی می گوید که این فقط یک بهانه است: «آن چیزی که اعلام می‌شود با آنچه که عمل می‌شود فرق می‌کند. بحث تحریم‌ها بهانه است.

آنها نمی‌خواهند ایران عضو دائم سازمان شانگهای بشود و اینکه مقامات چین و روسیه پیش از نشست با عضویت دائم ایران موافقت کرده بودند در اینجا مهم نیست. در پشت صحنه این بازی با یک یا دو کشور عضو هماهنگ می‌کنند که به عضویت دائم ایران رای ندهند. دفعه پیش هم تاجیکستان به ظاهر مخالفت کرده بود. هر دفعه یک بازی در می‌آورند که ایران عضو نشود. به نظر من اعلام اینکه آنها تمایل دارند مشکل را حل نمی‌کند. روسیه موضوع عضویت دائم ایران را به عنوان یک کارت استفاده می کند.»
 
افشار سلیمانی در پایان صحبت های خود نتیجه می‌گیرد که ایران برای عضویت دائم خود در سازمان همکاری شانگهای یک سری “شروط اعلام نشده‌ای” از قبیل مناسبات با آمریکا و یا رابطه با اسرائیل را هم باید رعایت بکند، بنابراین عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای در شرایط کنونی بعید به نظر می‌رسد.