ايران امروز

نشريه خبری سياسی الكترونيك

Iran Emrooz (iranian political online magazine)

iran-emrooz.net | Wed, 29.03.2017, 13:29
امکان استفاده مجدد روسیه از پایگاه هوایی ایران

خبرگزاری آناتولی

چهار کارشناس مشهور ایرانی در یک گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری آناتولی به بررسی جوانب قانونی و سیاسی و همچنین پیامدهای منطقه‌ای و بین المللی سخنان دیروز محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه این کشور در مسکو مبنی بر اینکه روسیه می‌تواند از امکانات نظامی ایران استفاده کند پرداختند.

دکتر افشار سلیمانی دیپلمات و سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان اظهار داشت: «این تصمیم مغایر با اصل ۱۴۶ قانون اساسی ایران است که تصريح می‌کند استقرار هرگونه پایگاه نظامی خارجی در کشور هر چند به عنوان استفاده‌های صلح‌آمیز باشد ممنوع است.»

به گفته او «طرفداران اعطای اجازه استفاده از پایگاه‌های نظامی ایران به خارجی‌ها به بند سوم اصل ۱۷۶ قانون اساسی؛ مبنی بر اینکه تصمیم‌گیری درمورد بهره‌ گیری‏ از امکانات‏ مادی‏ و معنوی‏ کشور برای مقابله‏ با تهدیدهای‏ داخلی‏ و خارجی برعهده شورای عالی امنیت ملی است، استناد می‌کنند و معتقدند که اجازه استفاده از فضای ایران به نیروهای نظامی یک کشور دیگر نیز می‌تواند با تایید و اجازه این شورا صورت بگیرد، درحالی‌که این بند در مورد استفاده از هرگونه امکانات داخلی جهت دفاع از کشور از سوی حکومت ایران صراحت دارد، نه اجازه دادن به خارجی‌ها.»

وی افزود: «حتی اگر بپذیریم که شورای‌عالی امنیت ملی بدون تصویب و حتی اطلاع مجلس شورای اسلامی که نمایندگانش باید از همه امور کشور مطلع باشند و بتوانند عملکرد نهادهای حکومتی و دولتی را مورد سوال قرار دهند اجازه به خارجی‌ها بدهد تا از پایگاه نظامی ایران بهره برداری کنند مستلزم داشتن روابط استراتژیک در سطحی اتحادگونه یا شراکت باشد.»

از دیدگاه سلیمانی «چنین سطوحی از روابط استراتژیک میان ايران و روسیه محل تردید است و همواره این نگرانی وجود داشته و دارد که منافع ایران وجه المصالحه روابط روسیه با بازیگران مطرح نظام بين الملل ازجمله آمریکا قرار گیرد. لذا آنچه محل تردید جدی است این است که ایران نتواند به ازای عینی لازم را بابت در اختيار گذاشتن پایگاه نظامی به روسیه دریافت کند. مجموعه عملکردهای روسیه درقبال ایران و خلف وعده‌هایش نسبت به تعهداتی که به ایران کرده بود از عوامل اساسی تردید به رفتارهای آتی روسیه است.»

یکی از کارشناسان نظامی و سیاسی ایران که مایل به ذکر نامش نبود نیز در این زمینه تصریح کرد: «اگر مداخله نظامی روسیه در سوریه نبود، بشار اسد تاکنون سقوط کرده بود. این امر سیاست نظامی و خارجی نظام اسلامی (ایران) را به شدت در مقابل افکارعمومی و منتقدان داخلی آسیب پذیر می‌کرد. بنابراین مشارکت روسیه در جنگ سوریه و آن هم کنار بشار اسد برای ایران بسیار حیاتی است و به نظر می‌رسد که جمهوری اسلامی حاضر است مشوق‌های مهم‌تر و بیشتری هم به روسیه بپردازد.»

او افزود: «شراکت نظامی با روسیه برای جمهوری اسلامی به خصوص در سوریه برای ایران نوعی مصونیت آورد. هیچ قدرتی در منطقه و فرامنطقه حاضر نیست با روسیه بر سر بشار اسد وارد جنگ شود و ایران در سوریه توانست خود را پشت روسیه پنهان کند و برای خود و نیروهای خود در سوریه مصونیت بخرد.»

و در ادامه خاطرنشان کرد: «این راهم فراموش نکنیم که ایران به لحاظ سیاسی و نظامی در انزوا قرار دارد و همکاری با روسیه در سوریه، آن هم در بعد نظامی که تقریبا بی سابقه است، به لحاظ روانی برای او در داخل و خارج مهم است و این کشور را تا حدودی از انزوا در می‌آورد.»

وی همچنین گفت: «شراکت نظامی با روسیه به نفع جمهوری اسلامی است، ولی باید دید که آیا به نفع کشور ایران هم هست یا نه. به عبارت دیگر، در اینجا باید میان منافع نظام جمهوری اسلامی با ایران و مردم آن تفکیک قائل شویم. روسیه ثابت کرده است که هیچ گاه شریک خوبی برای ایران و کشورهای منطقه نبوده است.»

این تحلیلگر سیاسی در پایان اظهار داشت: «مسئله دیگر این است که وقتی کشورهای درگیر در جنگ سوریه پس از جنگ پای میز تقسیم امتیاز و منافع نشستند، آیا ایران توانایی آن را دارد که نگذارد روسیه صاحب همه چیز شود و از سفره آماده‌ای که بعد از این همه هزینه ایران برای روسیه آماده شده است، سهمی هم به ایران خواهد رسید؟ آیا روسیه سهمی هم به ایران خواهد داد و همه را خود مالک نخواهد شد؟ بعید است ایران اهرمی در دست داشته باشد تا روسیه را وادار به چنین کاری کند. سیاست خارجه بسته و انزوای جمهوری اسلامی در سطح منطقه و جهان، توانایی هرگونه حق‌خواهی از روسیه را از آن گرفته و خواهد گرفت.»

در ادامه این گفتگو، علی افشاری روزنامه‌نگار و پژوهشگر سیاسی با اشاره به «دفاع مستمر کارگزاران حکومت ایران، از جمله علی شمخانی (دبیر شورای عالی امنیت ملی) و علی لاریجانی (رئیس مجلس) و غیره از همکاری‌های نظامی با روسیه در چارچوب حفظ حکمرانی بشار اسد در سوریه»، گفت: «در اختیار قرار دادن امکانات نظامی ایران به روسیه در داخل نظام مخالفان جدی هم دارد.»

وی در مورد تاثیرات تصمیم مذکور تصریح کرد: «تبعات منفی کوتاه مدت و درازمدت این تصمیم برای منافع ملی و امنیت کشور روشن‌تر از آن است که نیاز به توضیح داشته باشد. این اقدامات خواسته یا ناخواسته نفوذ روسیه در ساختار نظامی ایران را افزایش می‌دهد. همچنین کار روس‌ها در دستیابی به اطلاعات حساس نظامی ایران را آسان می‌سازد.»

در پایان رضا حقیقت‌نژاد روزنامه‌نگار شناخته شده و از مسئولین وبسایت مشهور «ایران‌وایر» نیز بیان داشت: «یکی از مهم ترین سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران، تبدیل کردن روابط خویش با روسیه از همکاری‌های تاکتیکی به روابط راهبردی و استراتژیک بوده است. این دستورکار با توجه به بی اعتمادی تاریخی بین دو کشور و وجه منفی روسیه در افکارعمومی ایران، بسیار اهمیت دارد.»

وی افزود: «از نظامی کردن روابط دو کشور؛ مانند خرید سیستم دفاعی اس300 و مشارکت مشترک در جنگ سوریه به عنوان یک کارت بازی جهت استراتژیک شدن روابط دو کشور استفاده می‌شود.»

از دیدگاه او روسیه از طریق همکاری نظامی با ایران، از جمله استفاده از پایگاه قصد دارد «به غرب پیام» دهد که یک شریک قابل تکیه در خاورمیانه دارد و «ایران» نیز می‌خواهد اعلام کند که «دارای یک حامی قدرتمند در صحنه‌های جهانی است.»

گفتنی است اعلام خبر استفاده نظامی روس‌ها از پایگاه هوایی نوژه در همدان برای انجام عملیات در سوریه توسط وزارت دفاع روسیه منجر به اعتراضاتی در صحنه سیاسی ایران شد. بیست نماینده مجلس ایران طی نامه ضمن اعتراض به این تصمیم حکومت این کشور نوشتند: «براساس اصل ۱۴۶ قانون اساسی استقرار هرگونه پایگاه نظامی خارجی در کشور حتی برای استفاده صلح آمیز ممنوع است.»

زمانی که مناقشه بین نمایندگان و کارشناسان از سویی و وزارت دفاع دولت روحانی از سوی دیگر شدت گرفت، مسعود پزشکیان نایب رئیس مجلس ایران که حامی دولت نیز محسوب می‌شود اعلام کرد تصمیم مذکور با اجازه رهبر این کشور بوده است. چندی بعد نیز روسیه اعلام کرد به استفاده از پایگاه هوایی ایران پایان داده است.