شعبه نهم دادگاه تجدید نظر فدرال آمریکا علیه دستورالعمل مهاجرتی جنجال برانگیز دونالد ترامپ رای داده و لغو اجرای آن را تمدید کرده است.
به این ترتیب، مسافران و مهاجران از هفت کشور با جمعیت عمدتا مسلمان از جمله ایران همچنان می توانند در صورت داشتن ویزای معتبر به آمریکا سفر کنند.
رای دادگاه تجدیدنظر که یکی از لیبرال‌ترین دادگاه‌های فدرال توصیف می‌شود، ناکامی مهمی برای دولت آقای ترامپ است.
در حکم دادگاه آمده است که وکلای دولت دلایل و مستندات کافی ارائه نکردند که نشان بدهد عدم ابقای فوری دستورالعمل به «صدمات غیرقابل جبران» منجر خواهد شد.
به نظر می‌رسد رئیس جمهوری آمریکا در نظر دارد که پرونده را به دیوان عالی ببرد.
دونالد ترامپ در حساب کابری توییتر خود نوشته است: «در دادگاه شما را می‌بینم. امنیت کشور ما در معرض خطر است!»
این دادگاه، واقع در شهر سان فرانسیسکوی ایالت کالیفرنیا یک هیات سه نفره قضات دارد و از سه شنبه (۷ فوریه) بررسی استدلال‌های موافق و مخالف در مورد دستورالعمل را شروع کرد.
رئیس جمهوری آمریکا جمعه (۲۷ ژانویه) دستورالعمل «محفاظت از آمریکا در مقابل ورود تروریست‌های خارجی» را امضا کرد که براساس آن ورود پناهجویان به آمریکا به مدت چهار ماه معلق و بازدید شهروندان هفت کشور عمدتا مسلمان از جمله ایرانیان به آمریکا محدود می شد.
این کشو‌رها شامل ایران، عراق، لیبی، سومالی، سودان، سوریه و یمن هستند.
قاضی فدرال جیمز روبارت، مستقر در سیاتل مرکز ایالت واشنگتن، اخیرا دستورالعمل مذکور را موقتا لغو کرد. این حکم با واکنش تند دونالد ترامپ مواجه شد که آقای روبارت را «به اصطلاح قاضی» خواند و حکمش را «مسخره» توصیف کرد.
وزارت دادگستری آمریکا سپس از طرف آقای ترامپ به شعبه نهم دادگاه تجدید نظر فدرال شکایت کرد تا فورا منع مهاجرتی را ابقا کند اما روز یکشنبه دادگاه درخواست ابقای فوری را رد کرد و روند بررسی دستورالعمل شروع شد.
شاکیان این پرونده ایالت‌های واشنگتن و مینه سوتا هستند. شماری از روسای سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، جان کری، وزیر امور خارجه پیشین، ده‌ها شرکت بزرگ مانند گوگل و فیس بوک و نیز دادستان‌های ۱۶ ایالت به دادگاه نوشته‌اند که حکم آقای ترامپ برخلاف قانونی اساسی و منافع آمریکاست.
قضات تجدیدنظر چه کسانی بودند؟
قضات تجدیدنظر سه نفر هستند که منصوب دو رئیس جمهوری دموکرات و یک جمهوریخواه هستند. در آمریکا قضات فدرال توسط رئیس جمهوری به سنا معرفی و رای کسب می کند.
قاضی ویلیام کانبی (منصوب کارتر)، قاضی میشل فریلند (منصوب اوباما) و قاضی ریچارد کلیفتون (منصوب جرج دبلیو بوش) سه قاضی تجدیدنظر هستند.
استدلال دولت ترامپ چیست؟
دولت پرزیدنت ترامپ شهادت‌نامه خود در پاسخ به دعوی دادستان‌های کل ایالت‌های واشنگتن و مینسوتا را روز دوشنبه به دادگاه ارائه داد.
تأکید وزارت دادگستری آمریکا، که به نمایندگی از رئیس جمهوری در دادگاه حاضر می شود، کماکان بر روی این است که در چنین موردی، ایالت‌ها اجازه طرح دعوی از دولت را ندارند. دولت معتقد است قاضی یک دادگاه حوزه ای نباید تصمیم رئیس جمهوری در امور مربوط به امنیت ملی در چارچوب مهاجرت را زیر سؤال ببرد.
اما دولت پرزیدنت ترامپ، در شهادت‌نامه خود استدلال دیگری نیز ارائه داده است مبنی بر اینکه اگر دادگاه استیناف با حکم دادگاه فدرال ایالت واشنگتن موافق است، دستکم به جای لغو کامل فرمان اجرایی، با نسخه محدودتری از آن موافقت کند که دیگر شامل کسانی که پیشتر اجازه ورود به کشور را دارند نمی شود.
دیدگاه دولت در شهادت‌نامه اخیر این است که حق ورود به آمریکا برای اتباع خارجی که تا کنون وارد خاک آمریکا نشده اند، در قانون اساسی ذکر نشده است.
قدم بعدی چیست؟
بعد از رای دادگاه تجدیدنظر، چه اتفاقی خواهد افتاد.
پس از انتشار تصمیم نهایی قضات حوزه نهم دادگاه استیناف، طرف بازنده (دولت ترامپ) در دادگاه ۱۴ روز فرصت خواهد داشت تا با ارائه یک دادخواست خواستار بررسی مجدد پرونده در حضور تمام قضات دادگاه استیناف شود. ارائه پرونده به دیوان‌عالی نیاز به تنظیم چنین دادخواستی ندارد.
دیوان‌عالی ایالت متحده آمریکا متشکل از ۹ کرسی، در حال حاضر تنها ۸ قاضی دارد که از چهار قاضی نزدیک به دموکراتها و چهار قاضی منصوب یا نزدیک به جمهوریخواه تشکیل شده است.
تا زمانیکه قاضی «نیل گورساچ»، گزینه پرزیدنت ترامپ برای این سمت، در پروسه‌ای چند ماهه مراحل تأیید صلاحیت برای این کرسی را در سنا طی کند، کرسی نهم این دادگاه همچنان خالی خواهد ماند.
در نتیجه، در صورتیکه آراء قضات ارشد دیوان‌عالی چهار به چهار باشد، یعنی بدون اکثریت غالب، حکم نهایی دادگاه تجدیدنظر همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند. برای همین است که رای دادگاه تجدیدنظر اهمیت زیادی دارد. چون اگر مساوی باشد، رای لغو فرمان رئیس جمهوری که امروز توسط دادگاه تجدیدنظر صادر شد، به عنوان نظر نهایی انتخاب می‌شود.
اگر قبل از رسیدگی به این شکایت، گزینه آقای ترامپ یعنی گورساچ بتواند رای سنا برای کسب کرسی دیوان‌عالی را کسب کند، آن وقت به نظر می رسد دولت دست بالا را در این باره خواهد داشت و احتمالا به نظر آقای ترامپ توجه می شود.
بی بی سی، صدای آمریکا