رکس تیلرسون، نامزد دونالد ترامپ برای وزارت امور خارجه آمریکا، در جلسه سنای آمریکا سخنرانی کرد. این جلسه برای بررسی سابقه کاری تیلرسون و شایستگی وی برای احراز سمت وزیر امور خارجه، برگزار شده است.
گزاره‌های زیر بخش‌هایی از سخنان رکس تیلرسون در سنای آمریکاست:
* «اسلام بنیادگرا یک ایدئولوژی جدید نیست ولی روایتی نفرت‌انگیز، مرگبار و نامشروع از دین اسلام است. دشمنانی نظیر ایران و کره شمالی تهدیدات بزرگی برای جهان به شمار می‌روند چون حاضر نیستند که با هنجارهای بین‌المللی همراهی کنند.»
* «مهمترین اقدام مشخص ما برای ناکام کردن اسلام رادیکال، شکست دادن گروه حکومت اسلامی (داعش) است. خاورمیانه و مناطق اطراف آن منشاء بسیاری از چالش‌ها هستند که نیازمند توجه ما بویژه در ارتباط با سوریه، عراق و افغانستان هستند».
* «نابودی داعش باید نخستین گام در از بین بردن توانایی سایر گروه‌ها و افرادی باشد که به دنبال حمله به کشور ما و متحدان‌مان هستند. از میان برداشتن گروه حکومت اسلامی همچنین این امکان را به ما می‌دهد تا توجه‌مان را به سایر عوامل اسلام رادیکال نظیر القاعده، اخوان‌المسلمین و عناصر مشخصی در درون ایران بیشتر معطوف کنیم».
* «ولی شکست این گروه تنها در صحنه نبرد رخ نخواهد داد؛ ما باید برنده جنگ عقاید شویم. اگر من به این مقام انتخاب شوم، اطمینان می‌دهم که وزارت امور خارجه سهم خود را در حمایت از مسلمانان سراسر جهان که اسلام رادیکال را در همه اشکال آن رد می‌کنند ایفاء خواهد کرد».
* «ما وقتی با این واقعیت‌ها روبرو هستیم پاسخ آمریکا چه باید باشد؟ پاسخ من ساده است. به منظور استقرار ثبات که برای صلح و امنیت در قرن بیست و یکم حیاتی است، رهبری آمریکا نه تنها باید اعاده شود بلکه باید اثبات شود.»
* «مشخص است که ما تنها ابرقدرت جهانی هستیم با ابزار‌ها و جهت‌گیری اخلاقی که قادر است جهان را برای دنیایی بهتر شکل دهد. اگر ما جهان را رهبری نکنیم، با این خطر روبرو خواهیم شد که جهان را در ابهام و خطر عمیق‌تر غرق کنیم. ولی رهبری ما دچار لغزش شده است».
* «باید آن کشورهایی که دوست ما نیستند را به خاطر توافقنامه‌هایی که امضاء کرده‌اند پاسخگو کنیم. ناکامی ما در این زمینه طی دهه‌های اخیر از قدرت ما کاسته و بازیگران بد را در سراسر جهان تشجیع کرده تا وعده‌هایشان را زیر پا بگذارند. ما نمی‌توانیم نقض توافقنامه‌های بین‌المللی را همچنان که در برابر ایران انجام داده‌ایم، نادیده بگیریم. ما نمی‌توانیم وعده‌های توخالی را بپذیریم نظیر آنچه که چین در رابطه با اعمال فشار به کره شمالی برای اصلاحات قول داده بود».
* «باید از رهبری آمریکا در جهان دفاع کرد. جلوگیری از بروز جنگ‌ها امری ضروری است. ما در رهبری جهان دچار لغزش شده‌ایم.»
* «برخی از اقدامات آمریکا موجب بروز بی‌ثباتی شده است. متحدان آمریکا ناتو محق هستند که از روسیه نگران باشند.»
* «چین در رابطه با کره شمالی شریک قابل اعتمادی نیست.»
* «آمریکا از کوبا نخواسته است تا در زمینه حقوق بشر پاسخگو باشد.»
* «روسیه در حالی که به دنبال احترام و جایگاه خود در صحنه جهانی است، اقدامات اخیر آن منافع آمریکا را نادیده گرفته است.»
نظرات تیلرسون درباره برجام
وزیر امور خارجه پیشنهادی آمریکا گفت که خواهان بازبینی کامل توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، وی در بخشی از اظهاراتش درباره توافق اتمی ایران که مورد انتقاد شدید جمهوریخواهان کنگره و دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری منتخب، است گفت که توافق اتمی با ایران را مورد «بازنگری کامل» قرار می‌دهد ولی درخواست نمی‌کند تا این توافق رد شود.
رویترز گزارش داد که تیلرسون برخلاف ترامپ هیچ اشاره‌ای به کنار گذاشتن توافق هسته‌ای نکرده است. رئیس جمهور منتخب آمریکا پیشتر در جریان رقایت‌های انتخاباتی‌اش گفته بود که پس از پیروزی توافق هسته‌ای را پاره خواهد کرد.
تیلرسون گفت: برجام و تمام توافقات جانبی آن باید مورد بازبینی قرار گیرد تا مشخص شود امکان راستی آزمایی ایران به این توافق وجود دارد یا نه.
تیلرسون که برای دفاع از دیدگاه‌های خود در کمیته روابط خارجی سنا حاضر شده بود، همچین گفت که نظام راستی آزمایی و نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را افزایش خواهد داد تا اطمینان حاصل شود که این کشور توافق را نقض نمی‌کند و اگر تهران توافق را زیر پا بگذارد باید پاسخگو باشد و مجازات شود.
وی اظهار کرد: ما باید توانایی خود را در زمینه راستی آزمایی و پایبندی ایران به توافق هسته‌ای مورد بررسی قرار دهیم.
این بدان معنی است که ایران نباید غنی‌سازی داشته باشد و هیچ ماده هسته‌ای نباید در ایران ذخیره شود. همچنین باید دسترسی ایران به کاربردهای هسته‌ای از جمله پزشکی هسته‌ای تحت نظارت کامل باشد.
گزینه پیشنهادی ترامپ به عنوان وزیر امور خارجه آینده آمریکا در اولین موضع گیری خود در قبال برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت: توافق هسته‌ای توان ایران را برای دسترسی به سلاح هسته‌ای متوقف می‌کند اما برای همیشه مانع آن نمی‌شود. برجام توان خرید سلاح هسته‌ای را نیز از ایران سلب نمی‌کند.
وی در پاسخ به سوال دیگری درباره تجارت شرکت «اکسون موبیل» با ایران، سوریه و سودان گفت: این داد و ستدها کاملا قانونی بوده است.
اظهارات تیلرسون درباره سوریه
* «گام اولی که باید برداشته شود، برقراری همکاری با متحدان و دوستان قدیمی در منطقه است. باید بازگشت خود را به آنها نشان داده و ثابت کنیم که نقشه‌ای داریم. اکنون نمی توانیم در نقطه‌ای که هستیم کاری انجام دهیم.»
* «برای اینکه آمریکا دوباره در منطقه حرفی برای گفتن داشته باشد، باید با متحدان و دوستان خود همکاری کنیم. ترکیه نگران عدم حضور آمریکا شد و به سوی روسیه گرایش پیدا کرد. روسیه متحد ماندگاری نیست. باید ثابت کنیم که روسیه متحد ماندگاری نیست. بلکه آمریکا متحد ترکیه است.»
* «سیاست‌های ترکیه، روسیه و ایران نقش مهمی در سوریه دارند. باید در مورد مساله سوریه دوباره با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه همکاری کنیم، زیرا این کشور متحد قدیمی ما در ناتو است.»
* «گام دوم در منطقه مبارزه با داعش در سوریه است. کنار رفتن اسد نیز الزامی است و باید برای دوره پسا اسد تصمیم بگیریم.»
دیدگاه در مورد روسیه
تیلرسون در این جلسه گفت این «فرضی منصفانه» است که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه عامل هک حزب دمکرات آمریکا در جریان انتخابات بود. او گفت که گزارش دستگاه‌های اطلاعاتی درباره تلاش روسیه «به روشنی نگران کننده» است.
او در پاسخ به سوالات سناتور مارکو روبیو عضو کمیته روابط خارجی سنا اظهار نظر می‌کرد. ارتباط تیلرسون با پوتین «خوب» توصیف می‌شود؛ مساله‌ای که باعث نگرانی بعضی از سیاستمداران آمریکایی شده است.
سناتور مارکو روبیو در مبادله‌ای تند از رکس تیلرسون پرسید آیا گزارش‌ها درباره مداخله روسیه در هک ای‌میل‌های حزب دمکرات دقیق است یا نه و آیا آقای پوتین عامل مدیریت آنها بوده.
آقای تیلرسون گفت او اطلاعات کاملی در مورد جزییات آن گزارش ندارد اما گزارش غیرمحرمانه‌ای که هفته پیش در این مورد منتشر شد را خوانده است.
سناتور روبیو همچنین گفت که آقای پوتین به خاطر حمایت از دولت بشار اسد در سوریه مسئول جنایات جنگی در این کشور است.
اما رکس تیلرسون در جواب گفت که آقای پوتین را جنایتکار جنگی نمی‌داند.
او گفت: «من از این عبارت استفاده نمی‌کنم. اینها اتهامات خیلی خیلی جدی است و من مایلم پیش از رسیدن به این نتیجه اطلاعات خیلی بیشتری در اختیار داشته باشم.»
سناتور روبیو گفت او «نگرانی‌های جدی» درباره سپردن سکانداری دستگاه دیپلماسی آمریکا به آقای تیلرسون دارد.
آقای تیلرسون در مورد ناتو گفت: «متحدان ما در ناتو حق دارند از قدرت‌گیری مجدد روسیه نگران باشند. اما این ناشی از غیبت رهبری آمریکا بوده که درها را (به روی روسیه) باز گذاشت.»
او در عین حال گفت هرجا که منافع مشترکی موجود است مانند مبارزه با تروریسم باید البته آنها را مورد بررسی قرار داد.
آقای تیلرسون در اوت ۲۰۰۱ از معاونان ارشد اکسون موبیل شد. او در ژانویه ۲۰۰۶ مدیر عامل آن شد. او اکنون این شرکت را ترک رده است.
یکی از انتقادهایی که از آقای تیلرسون می‌شود رابطه شرکت تحت مدیریت وی با ایران بوده است. پیشتر روزنامه «یو اس ای تودی» گزارش داد که شرکت اکسون موبیل در زمان تحریم‌های ایران از طریق یک زیرمجموعه اروپایی خود با این کشور معامله کرده بود؛ این معامله در زمان مدیریت رکس تیلرسون انجام شد.
وی همچنین به عنوان رئیس این شرکت بزرگ با روسیه در ارتباط بوده است.
منتقدان این ارتباط‌ها را نقطه ضعفی برای او و دفاع از منافع آمریکا به عنوان وزیر امور خارجه این کشور، می‌دانند.
حامیان وی در مقابل سابقه وی به عنوان یک سرمایه‌گذار و رئیس شرکتی با بیش از ۷۰ هزار کارمند که موفقیت‌های بزرگی داشته است دفاع و تاکید می کنند که در راس چنین شرکتی وی سفرهای مختلفی به نقاط مختلف دنیا داشته و با رهبران کشورها ملاقات و گفتگو کرده است و همین او را در موقعیت مناسبی برای تصدی مقام وزارت خارجه قرار می‌دهد.
آقای تیلرسون در سخنان خود در جلسه کمیته روابط خارجی سنای آمریکا همچنین درباره چین گفت که این کشور شریکی مشکل‌ساز است.
جلسه کمیته سنا دست‌کم دو بار با اعتراض افرادی که در آن شرکت کرده بودند روبرو شد. در یک یا جا صدای زنی شنیده می‌شد که می‌گفت: «رکس (تیلرسون) را تایید نکنید. لطفا اکسون را متصدی وزارت امور خارجه (امریکا) نکنید.»
تعدادی از از اعضای خانواده آقای تیلرسون برای حمایت از او در این جلسه حضور داشتند.
منابع: رادیو فردا، ایسنا، بی‌بی‌سی، آناتولی