دنیای اقتصاد: با مشخص شدن برخی نامزدها برای تصدی مناصب مهم در کابینه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب ایالات‌متحده آمریکا، گمانه‌زنی‌ها درخصوص رویکرد این چهره‌ها نسبت به ایران و توافق هسته‌ای نیز در حال افزایش است. اگرچه مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران رویکرد خصمانه واشنگتن نسبت به تهران را سیاست پایدار جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها می‌دانند و دست به‌دست شدن قدرت میان این دو حزب، تغییری درخصوص رویکرد کلی آمریکا به ایران برجای نمی‌گذارد، اما در این میان برخی دیگر معتقدند که ترکیب در حال آرایش کابینه ترامپ حاکی از روی کار آمدن شخصیت‌های دست‌راستی و افراط‌گرا است که به اظهارنظرهای جنجالی درباره ایران معروف هستند و می‌توانند رویکرد نسبتا معتدل اوباما نسبت به ایران را از اساس دگرگون سازند.
در همین ارتباط ترامپ «مایک پومپئو» را برای ریاست سازمان سیا برگزیده که از مخالفان توافق هسته‌ای با ایران است. همسو با این انتخاب، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا «مایکل فلین»، ژنرال سه ستاره بازنشسته را به‌عنوان مشاور امنیت ملی خود برگزیده است، کسی که مدعی ارتباط میان ایران و شبکه القاعده است! در سومین تکه از این پازل، ژنرال بازنشسته «جیمز متیس»؛ گزینه احتمالی ترامپ برای وزارت دفاع است که به گفته سی‌ان‌ان از منتقدان سرسخت توافق اتمی با ایران بوده است.
سازمان سیا
دونالد ترامپ در فاصله دو ماه تا تکیه بر صندلی ریاست‌جمهوری در آمریکا، برخی مناصب مهم دولت خود را به چهره‌هایی پیشنهاد داده که تاکنون رویکردهای سفت و سختی را در قبال ایران از خود نشان داده‌اند. مایک پومپئو یکی از این گزینه‌ها است که از منتقدان سرسخت توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵ است.
او که عضو جنبش تندروی تی‌پارتی در حزب جمهوری‌خواهان است، در سمت راست طیف سیاسی جمهوری‌خواهان قرار می‌گیرد و عضو انجمن ملی اسلحه، گروه لابی گسترش استفاده از سلاح گرم در آمریکا است. این نماینده جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا، توجه ویژه‌ای به اخبار ایران دارد و منتقد سرسخت توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی بوده است.
پومپئو روز پنج‌شنبه در توییتر خود درباره به‌هم زدن توافق هسته‌ای نوشت: «منتظر عقب‌گرد از این توافق فاجعه‌بار با بزرگ‌ترین دولت حامی تروریسم در جهان هستم.» او چند ماه پیش در یادداشتی نوشت: «یک سال بعد از توافق هسته‌ای اوباما با ایران، این توافق ما را در معرض خطر فزاینده قرار می‌دهد.»
مایک پومپئو همان کسی است که در ماه فوریه (بهمن) ۲۰۱۶ به همراه دو نماینده جمهوری‌خواه دیگر از طریق دفتر حفاظت منافع ایران برای بازدید از تهران درخواست روادید کردند. پومپئو و دو نماینده دیگر گفته بودند علت اصلی تصمیمشان برای سفر به ایران نظارت بر انتخابات (انتخابات مجلس شورا و مجلس خبرگان در هفتم اسفند) است. وزارت امورخارجه ایران در همان زمان گفت که این سه نفر به نحو کاملا نامناسبی درخواست ویزا کرده‌اند و بر همین مبنا درخواستشان رد شده است.
در ادامه اظهارات مایک پومپئو گزینه پیشنهادی ترامپ برای سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، او به همراه سناتور تام کاتن مدعی شدند که به غیر از توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم دو توافق جانبی محرمانه دارند که دولت باراک اوباما این ادعا را تکذیب کرد.
پومپئو هفته گذشته در جلسه‌ای در مجلس نمایندگان آمریکا درباره گسترش تحریم‌های تسلیحاتی ایران گفته بود: «مفتخرم که در کنار نمایندگانی از هر دو جناح در مقابل تخاصم ایران ایستاده‌ام. گسترش تحریم‌های تسلیحاتی ایران نقش مهمی در حفظ امنیت آمریکایی‌ها دارد.»
مشاور امنیت ملی
رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در انتخابی دیگر، مایکل فلین ژنرال سه ستاره بازنشسته را به‌عنوان مشاور امنیت ملی خود برگزیده است. فلین تا سال ۲۰۱۴ ریاست «سازمان اطلاعات دفاع» آمریکا را بر عهده داشت. او در این سال از سمت خود استعفا کرد. بنا بر گزارش «واشنگتن‌پست»، او از همان تاریخ به کرات در ملأعام گفته است که علت استعفایش اختلاف‌نظر با دولت اوباما بوده است. به گفته فلین، دولت اوباما دیدگاه‌های او را در مورد مبارزه با اسلام رادیکال، افراطی می‌دانسته است. او در فوریه ۲۰۱۶ در اظهارنظری که جنجال برانگیخت در صفحه توییتر خود نوشت: «ترس از مسلمانان منطقی است.»
دیدگاه‌های فلین، نسبت به جمهوری اسلامی از آن جهت قابل تامل است که می‌تواند اساس سیاست خارجی ترامپ را نسبت به ایران شکل دهد. در تابستان امسال کتابی از مایکل فلین منتشر شد با عنوان «صحنه جنگ» که بخش عمده‌ای از این کتاب، به دولت ایران اختصاص داده شده است. یکی از مواردی که او در طول کتاب بر آن پافشاری می‌کند، ارتباط ایران با سازمان القاعده است. به‌طور مثال او در صفحه ۸۱ کتاب خود نوشته که ارتباط میان القاعده با ایران حقیقتی اثبات شده است. فلین نوشته است: «القاعده، حزب‌الله لبنان و حکومت ایران دست به ایجاد اتحادی با یکدیگر علیه آنچه که دشمن مشترک خود می‌انگارند، یعنی غرب و به خصوص آمریکا زده‌اند.»
در جایی دیگر (ص ۸۲) به بمب‌گذاری سفارتخانه‌های آمریکا در سال ۱۹۹۸ در کنیا و تانزانیا اشاره و ادعا می‌کند عملیات مزبور به پای القاعده نوشته شد، اما در واقع بخش اعظم آن مربوط به ایران بود. فلین در صفحه ۸۸ کتاب خود نوشته صرف تمرکز بر موضوع هسته‌ای یک خطای جدی در نگرش استراتژیک است.
او در جایی دیگر نوشته است: «پرزیدنت اوباما را می‌توان مانند کارتر به دورویی و ظاهرسازی متهم کرد. اگر حمله به لیبی درست بود چطور حمله به سوریه و ایران درست نبود؟»
وزارت دفاع
ترامپ همچنین با ژنرال بازنشسته «جیمز متیس»، فرمانده پیشین «ستاد فرماندهی مرکزی» ایالات‌متحده دیدار کرده‌است. بنا بر گزارش‌ها پیش‌بینی می‌شود متیس، گزینه اصلی برای هدایت وزارت دفاع در دولت ترامپ باشد.
روز شنبه، ۲۹ آبان، رئیس‌جمهوری منتخب ایالات‌متحده، دیدارهای مختلفی با شماری از سیاستمداران و چهره‌های نظامی کشور خود داشته است. میت رامنی و جیمز متیس، از جمله افرادی بودند که برای گفت‌وگو با ترامپ، به زمین گلف او در نیوجرسی رفته‌اند.
به گزارش «آسوشیتدپرس»، ترامپ اعلام نکرده آیا پست وزارت دفاع را به متیس پیشنهاد کرده یا نه و تنها اظهار داشته که «خواهیم دید». اما او در عین حال فرمانده پیشین «ستاد فرماندهی مرکزی» را فردی «فوق‌العاده» با پیشینه‌ای ستایش‌برانگیز توصیف کرده است. ژنرال متیس در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳، دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما، فرماندهی «ستاد فرماندهی مرکزی» را که از جمله بر عملیات آن کشور در خاورمیانه نظارت می‌کند، را برعهده داشت.
روزنامه واشنگتن‌پست می‌گوید او خواستار «تنبیه» ایران و متحدانش به‌خاطر اقدامات و تحرکات آنها بود؛ از جمله خواستار اقدامات مخفیانه برای بازداشت یا کشتن نیروهای عملیاتی ایران و ایجاد مانع در برابر شناورهای جنگی این کشور شده بود.
«واشنگتن‌پست»، به نقل از شماری از مقام‌های پیشین وزارت دفاع می‌گوید رویکرد متیس در قبال ایران سبب شد تا باراک اوباما، او را کنار بگذارد، چون در حال آغاز و انجام گفت‌وگوها بر سر توافق هسته‌ای با تهران بود. شبکه «سی‌ان‌ان» نیز می‌گوید متیس از منتقدان سرسخت توافق اتمی با ایران بوده است.
با روشن شدن خط فکری نامزدهای پیشنهادی، سوالی که بلافاصله به ذهن می‌آید این است که این افکار چگونه با خط فکری ترامپ که وی آن را به نوعی دوری از مداخله‌جویی ترسیم کرده است، همخوانی دارد؟ ترامپ در سخنرانی معروف خود درخصوص رئوس سیاست خارجی دولتش گفت: «دنیا باید بداند که ما در خارج از مرزهایمان در جست‌وجوی دشمن نخواهیم بود. ما همواره خوشحال خواهیم شد که دشمنان قدیمی دوست یکدیگر شوند و دوستان قدیمی متحد یکدیگر.»
***
گزینه تازه وزارت خارجه ترامپ و ایران
شرق: هنوز معلوم نیست عبارت «خیلی خوش گذشت» كه دونالد ترامپ بعد از دیدار با میت رامنی گفت، یعنی چه؟ مثل جمله‌ای كه رامنی بعد از پایان دیدار به خبرنگاران گفت: «درباره مسائل خیلی مهم صحبت كردیم». دونالد ترامپ و میت رامنی شنبه در نیوجرسی با هم دیدار كردند؛ دیداری ۸۰ دقیقه‌ای كه گمان غالب این بود كه قرار است دو نفر درباره تصدی پست وزارت خارجه از سوی رامنی با هم صحبت كنند، اما در پایان این دیدار، ترامپ كه میهمانش را تا دم در باشگاه گلفش همراهی كرده بود، وقتی رامنی به سمت خبرنگاران می‌رفت، رو به خبرنگاران ایستاد و دستانش را جلو دهانش گرفت و گفت: «خیلی خوش گذشت»، رامنی هم بدون نگاه‌كردن به پشت‌سر، مقابل خبرنگاران كه قرار گرفت، گفت: «ما گفت‌وگوهایی گسترده در زمینه‌های مختلف جهانی و مهم مرتبط با آمریکا داشتیم. ما درباره این موضوع‌های جهانی تبادل‌نظر کردیم. من از شانس گفت‌وگو با رئیس‌جمهور منتخب و نگاه رو به جلو دولت آینده قدردانی می‌کنم».
بی‌راه نیست اگر بگوییم از این چند جمله و حتی از لایكی كه ترامپ با دستش رو به خبرنگاران نشان داد، نمی‌توان فهمید این دو منتقد سابق با هم به توافقی رسیدند یا اینكه به انتقاد از هم ادامه دادند. رامنی در انتخابات ۲۰۱۲ یكی از كاندیداهای درون‌حزبی جمهوری‌خواهان بود كه از مك‌كین شكست خورد، اما همان‌موقع ترامپ منتقد او بود و این رقابت را كسل‌كننده توصیف كرده بود. رامنی هم در همین انتخابات، از خجالت ترامپ درآمده بود و او را نامناسب برای پست ریاست‌جمهوری توصیف كرده بود. انتقادهای رامنی آنچنان تازه و زنده بود كه تقریبا همه از دعوت‌شدنش به منزل ترامپ بهت‌زده شدند، چه آنكه گمانه‌زنی‌ها این بود كه او برای تصدی سمت وزارت خارجه در نظر گرفته شده باشد. این احتمال از سوی رسانه‌های آمریكایی مطرح شده و قوت گرفته است. گفته شده مطرح‌شدن میت رامنی برای وزارت خارجه بعد از دیدار ترامپ با هنری كیسینجر، وزیر خارجه اسبق آمریكا، پیشنهاد شده است.
بی‌بی‌سی در گزارش خود آورده كه شون اسپایسر، یکی از سخنگویان ترامپ، به خبرنگاران گفته است: رئیس‌جمهور منتخب بهترین و باهوش‌ترین افراد را برای پیشرفت این کشور می‌خواهد؛ چه این افراد از او حمایت کرده باشند و چه حمایت نکرده باشند. ملاقات با آقای رامنی فرصتی است که ایده‌ها و افکار شنیده شود.ترامپ دو ماه فرصت دارد تا كابینه خود را تكمیل كند، اگرچه تاكنون چند نفر را معرفی كرده، اما قرار بوده در تعطیلات آخر هفته میزبان تعداد دیگری از سیاستمداران در باشگاه گلفش در نیوجرسی باشد. رامنی و ترامپ، هم اختلاف‌نظر دارند و هم اشتراك‌نظر؛ اشتراكشان با هم بر سر توافق هسته‌ای با ایران است كه رامنی معتقد است توافق بدی است، البته نه با تبیین ترامپ. چون رئیس‌جمهور منتخب معتقد است كه این توافق چون عایدی‌ای برای آمریكا ندارد، توافق خوبی نیست، ولی رامنی معتقد است این توافق نمی‌تواند ایران را از دستیابی به بمب اتمی بازدارد. درحالی‌كه ایران بارها تأكید كرده كه قصدش دستیابی به بمب اتمی نیست.
اما این دو جمهوری‌خواه درباره مسكو با هم اختلاف‌نظر جدی دارند، رامنی، روسیه را «دشمن ژئوپلیتیکی شماره‌یک» آمریکا می‌داند، اما ترامپ در مبارزات انتخاباتی خود، پوتین را ستایش كرده و نخستین تماس تلفنی بعد از انتخاب‌شدن را با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، داشت و خواستار توسعه روابط با مسکو شد. باید دید كه آیا دو نفر نظرات خود را به‌هم نزدیك كرده یا اینكه بعد از دیداری ۸۰ دقیقه‌ای تنها به گفتن جمله «خیلی خوش گذشت» بسنده كردند. همه اینها البته در حلقه‌ای بزرگ‌تر كه مرتبط با تعریف سیاست اصلی دولت ترامپ در مواجهه با جهان است، تعیین می‌شود.
میت رامنی اما بی‌رقیب نیست. جان بولتون، نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل، سناتور باب کروکر، از ایالت تنسی، رودی جولیانی، شهردار اسبق نیویورك، نوت گینگریچ، رئیس اسبق مجلس نمایندگان و نیکی هیلی، فرماندار کارولینای‌جنوبی، هم از دیگر نامزدهای احتمالی پست وزارت خارجه به‌شمار می‌روند.
تعدادی جمهوری‌خواه تندرو كه همگی مخالفان سرسخت جمهوری اسلامی ایران هستند و چندنفرشان ارتباط‌های جدی با منافقین دارند، گزینه‌های وزارت خارجه ترامپ هستند. بولتون به‌عنوان یكی از گزینه‌های ترامپ در جدیدترین اظهارنظرش، مدعی تغییر رژیم در ایران شده و گفته بود: «تنها راه‌حل بلندمدت، تغییر رژیم در تهران است. مقامات ایرانی تهدیدی اصلی برای صلح و امنیت بین‌المللی و خاورمیانه هستند. تغییر آنها مطمئنا خوشی و روشنی را در منطقه به وجود نخواهد آورد، اما تهدید اصلی را از بین خواهد برد». او در حالی مدعی تغییر رژیم در ایران است كه سال‌هاست استراتژیست‌های آمریكایی، از این استراتژی دست برداشته و دنبال راه‌های دیگر هستند.