پاتریک اوانز / بی بی سی- کیف
فعالان حقوق بشر در شرق اوکراین میگویند در مناطق تحت کنترل شورشیان، اردوگاههای کار اجباری که یادآور اردوگاههای کار اجباری (گولاگ) دوره شوروی سابق است، وجود دارند.
در گزارشی که اخیرا انتشار یافته، مقامهای جمهوری خودخوانده خلق لوهانسک، به بدرفتاری با نزدیک به ۵ هزار زندانی متهم گردیده و گفته شده در صورتی که زندانیان از انجام کار بدون دستمزد (بیگاری) خودداری کنند با مجازات فرستاده شدن به سلولهای انفرادی، ضرب و شتم، گرسنگی و شکنجه مواجه میشوند.
آلکساندر افرشین، تا ۵ سال قبل یک کار خوب و یک دوست دختر داشت. یک شب که در خارج از خانه با دوستانش مقدار زیادی آبجو نوشیده بود، متوجه مینی بوسی شد که در حالی که درش باز بود در خیابان پارک شده بود. آلکساندر سوار مینیبوس شد و موتورش را روشن کرد و فاصله کوتاهی را با مینی بوس طی کرد. بعد دوستش بنزین فندکش را روی صندلیهای مینی بوس خالی کرد و مینی بوس را آتش زد.
آلکساندر و دوستش دستگیر شدند. آلکساندر که در آنموقع ۲۴ ساله بود از حکم مجازات هشت سال و نیم زندان به جرم دزدی و حریق عمدی، به شدت وحشت کرده بود.
در اوکراین، مدت حبس زندانیان در صورت کار در کارخانه زندان، یک سوم کاهش مییابد. از این رو افرشین با این محاسبه که در مدتی کمتر از ۶ سال آزاد خواهد، شروع به کار کرد. او مزد کمی میگرفت که آن را صرف بهتر کردن جیره غذایش میکرد.
اما در سال ۲۰۱۴، که درگیریها در شرق اوکراین شروع شد همه چیز تغییر کرد.
زندانی که افرشین در آنجا نگاهداری میشد و در نزدیکی شهر کرازنی بود، در منطقه تحت کنترل جمهوری خودخوانده خلق لوهانسک، قرار داشت. بعد از آن، وضعیت به سرعت رو به وخامت گذاشت. دستمزد ناچیزی که افرشین به خاطر کار در زندان میگرفت قطع شد، هر یک از زندانیان که از کار کردن خودداری میکردند به شدت مجازات شده و مقدار غذایشان کم میشد.
بدتر از همه، به افرشین گفته شد تا موقعی که دوره کامل هشت سال و نیم زندان را تمام نکرده یعنی تا سپتامبر ۲۰۱۹ آزاد نخواهد شد.
افرشین که اکنون ۲۹ سال دارد میگوید: “فکر نمیکنم بتوانم یک سال دیگر زنده بمانم، چه برسد به سه سال.»
«ما را مجبور میکنند هر روز ۱۲ ساعت کار کنیم و قالبهای بتونی درست کنیم. این کار بسیار سنگینی است.»
«ما به دارو یا پزشک یا دندانپزشک دسترسی نداریم. من بسیاری از دندانهایم را از دست داده ام، ما حتی قرص مسکن هم نداریم. غذای ما تنها حلیم است. ما چارهای جز کار کردن نداریم و در صورت امتناع ما را به سلولهایی که برای تنبیه است میاندازند. این کارها غیر انسانی است.»
بنا بر گزارش جدید گروه شرقی حقوق بشر، که به زبان روسی منتشر میشود، افرشین یکی از هزاران زندانی است که در ۱۵ زندان تأدیبی واقع در جمهوری خلق لوهانسک، مانند برده سرگرم کار اجباریاند.
طبق گزارش مورد بحث، بعضی از زندانیان مبلمان خانه، تابوت، جعبههای مخصوص بازی یا سیم خار دار درست میکنند، بقیه گندم آرد میکنند یا در معادن پرخطر و ناامن زغال سنگ که به «کوپانکی» شهرت دارند کار میکنند. تهیه کنندگان گزارش میگویند ۷۴ مصاحبه با زندانیان، خانوادههای آنان و شاهدان سوء رفتار با زندانیان انجام دادهاند.
در یک گزارش آمده: «خودداری از کار کردن برای یک زندانی غیرممکن است» و برای کسانی که نمیخواهند کار کنند، سه درجه تنبیه در نظر گرفته شده:
* ۱۵ روز سلول انفرادی
* لغو برنامه ملاقاتها و ندادن بستههایی که خویشاوندان زندانی میفرستند
* کتک خوردن و شکنجه
طبق گزارش یاد شده در سال ۲۰۱۲، سود حاصل از فروش مصنوعاتی که به دست زندانیان ساخته شده بود معادل یک میلیون پوند بود که بین رهبران جمهوری خلق لوهانسک تقسیم شد.
در ادامه گزارش آمده که نزدیک به ۵ هزار نفر برای ادامه زندگی و حفظ سلامتشان، اجازه ملاقات با خانواده و اجتناب از مرگ ناشی از گرسنگی، ناچارند هر روز بدون دریافت هیچ گونه دستمزدی کاری کنند و تمام این برنامه با هدف ثروتمند شدن گروه معینی از افراد در جمهوری خلق لوهانسک اجرا میشود.
در گزارش، به نقل از کسی که نخواسته نامش فاش شود، ذکر شده که برای جلوگیری از شورش زندانیان، ماموران پلیس نقابدار، کسانی را که بالقوه درد سر ساز به نظر میرسند هر از چندی کتک میزنند. به گفته این شخص، یک بار یکی از زندانیان که به سختی صدمه دیده بود به دلیل عدم دسترسی به کمکهای پزشکی، جان خود را از دست داد.
شخص دیگری هم که نامش ذکر نشده، اظهار داشته که برای مجبور کردن او به ادامه کار مدت سه روز به او آب و غذا نداده بودند. یکی دیگر از زندانیان گفته او را مجبور میکردند هر روز ۸ تا ۱۰ ساعت در هوای داغ تابستان و سرد زمستان در فضای آزاد بایستد.
ایرینا، خواهر افرشین که در کیف زندگی میکند بیشتر روزها از طریق تلفنی که ۸۰ زندانی دیگر نیز از آن استفاده میکنند با برادرش صحبت میکند. ولی اتفاق افتاده که تا ۱۴ روز نتوانسته با افرشین صحبت کند- که نشانه زندانی شدن برادرش در سلولهای تنبیهی زیرزمینی بوده - افرشین درباره اتفاقاتی که در زندان میافتد صحبتی نمیکند.
ایرینا میگوید: «وقتی از او خبری نمیشود خیلی بد میخوابم، به عکسهایش نگاه میکنم . او نزدیک به ۲۰ کیلو وزن از دست داده.»
«چندین بار به ما گفتهاند اگر رشوه بدهیم او آزاد خواهد شد ولی من مطمئن هستم دروغ میگویند و به هر حال ما نمیتوانیم این پول فراهم کنیم. انها ۵۰ تا ۷۰هزار دلار میخواهند که واقعی به نظر نمیرسد.»
ایرینا برای اطمینان از این که برادرش اجازه ادامه کار خواهد داشت و او را برای مدت نامعلوم به سلول زیرزمینی نخواهند فرستاد هر ماه معادل ۶ و نیم دلار به مقامات جمهوری لوهانسک میپردازد و میگوید خانوادههای سایر زندانیان نیز همین کار را میکنند.
پاول لیزیانسکی، مدیر گروه شرقی حقوق بشر، میگوید شواهدی در دست دارد که نشان میدهد سیستم کار اجباری درزندانهای جمهوری خلق دونتسک، که یک منطقه دیگر تحت کنترل شورشیان است نیز برقرار است. نزدیک به ۵ هزار نفر دیگر در این زندانها به سر میبرند. گزارش در باره وضیعت این زندانها ماه آینده انتشار خواهد یافت.
لیزیانسکی، میگوید: «مشکل است باور کرد که در قرن بیست و یکم ما شاهد برده داری در قلب اروپا هستیم. ولی این اتفاق در حال افتادن است و باید برای آن کاری کرد. مردم احساس میکنند که آنها را فراموش کردهاند و نومید شدهاند.»
«جز خانوادههای زندانیان کسی نمیتواند از زندان بازدید کند. صلیب سرخ و سایر نهادهای بشردوستانه هیچ راهی برای کمک ندارند.»
لیزیانکسی خاطرنشان میکند که با اضافه شدن زندانیهای جدیدی که برخی به دلیل خلافهای کوچک- از سال ۲۰۱۴ به زندان افتادهاند، شمار کسانی که برده وار و بدون دستمزد کارهای شاق انجام میدهند رو به افزایش است.
او از دولت اوکراین انتقاد میکند و میگوید مقامات اوکراین فرمانی را که در نوامبر ۲۰۱۴ پترو پوروشنکو، رئیس جمهوری اوکراین صادر کرده اجرا نمیکنند. بر اساس این دستورالعمل کسانی که در دادگاههای اوکراین محاکمه شده و زندانیاند باید برای گذراندن بقیه مدت محکومیتشان از زندانهای تحت کنترل شورشیان به زندانهای اوکراین انتقال یابند.
طبق یک فرمان عفو دیگر، زندانیانی که در ارتباط با جرایم خفیف، محکوم میشوند، مدت محکومیتشان نصف میشود. در مورد پرونده افرشین، یک دادگاه اوکراین در آوریل ۲۰۱۵ حکم داد که او مدت محکومیتش را گذرانده و باید آزاد شود. او این حکم را به مقامات جمهوری خلق لوهانسک، نشان داد و تقاضا کرد آزادش کنند. ولی پاسخ مقامات این بود که این حکم باید توسط «ارگانهای ذیصلاح» دولت اوکراین برای آنان ارسال شود.
اما مسؤلان زندانهای تأدیبی اوکراین به این عنوان که دولت اوکراین، جمهوری خلق لوهانسک را به رسمیت نمیشناسد، از اجرای این درخواست سر باز زدهاند.
تلاشها برای تماس با یکی از مقامات جمهوری خلق لوهانسک، جهت پاسخ به اتهاماتی که در گزارش گروه شرقی حقوق بشر وارد شده بی نتیجه مانده و آنها از هر گونه اظهار نظر خودداری کردهاند.
گیورگی موروزف، سر دبیر نشریه «نووروسیا تودی» در سرمقاله این روزنامه، گزارشها را «بی تأثیر» خوانده.
افرشین میگوید به دلیل اظهاراتش ممکن است با اقدامات تلافی جویانه مقامات زندان مواجه شود ولی اضافه میکند که چیزی برای از دست دادن ندارد.
خواهرش ایرینا، حرف او را تصدیق میکند: «به دلیل این که واقعیت را در باره این محل گفته، نگرانم که با او چگونه برخورد خواهند کرد. ولی اگر نجنگیم هیچ چیز عوض نخواهد شد. او آدم خوبی است و این حق را دارد که شانس دیگری برای یک زندگی عادی به او داده شود.»