خانواده کامرانی: نمی‌پذیریم
خانواده جوادی‌فر: نامه را نخوانده‌ایم
خانواده روح‌الامینی: حرف مان را در دادگاه می‌زنیم
خانواده رامین پوراندرجانی: سیاسی و نمایشی عوام فریبانه
اعتماد / ناهید مولوی
دادستان سابق تهران هفت سال زمان لازم داشت تا در آستانه صدور حکم دادگاه تجدید نظرش زبان بگشاید و عذرخواهی کند. مرتضوی می‌گوید: از شهدای مظلوم کهریزک عذرخواهی می‌کنم! سعید مرتضوی تنها یک سوی ماجرا قرار دارد، سوی دیگر اما سه خانواده‌ای هستند که فرزندان خودرا در بازداشتگاه کهریزک از دست دادند. از میان این سه خانواده تنها خانواده محسن روح‌الامینی بودند که تا امروز دست از تلاش برنداشتند.
خانواده‌های جوادی‌فر و کامرانی اما پس از ابلاغ حکم اولیه و تبرئه مرتضوی از ادامه پیگیری پرونده انصراف دادند تا حسین روح‌الامینی در این چند سال تنها شاکی خصوصی پرونده دادستان سابق تهران در فاجعه کهریزک نام بگیرد. یکی از مخاطبان نامه مرتضوی خانواده‌های شهدای کهریزک بودند، پدر و مادرانی که داغ پسران جوان خود را هفت سال است در سینه دارند. بر آن شدم تا با خانواده‌های آنها تماس بگیرم و نظرشان را در مورد عذرخواهی دادستان سابق تهران بابت کشته شدن فرزندان‌شان جویا شوم. مکالماتی که کوتاه بود و دشوار.
تماس شماره ۱، پدر محمد کامرانی
آخرین بوق‌های تلفن را پاسخ می‌دهد، اطرافش شلوغ است و صدای همهمه می‌آید. بعد از سلام و احوال پرسی و تبریک عید می‌گویم خبرنگار روزنامه اعتماد هستم. وقتی متوجه می‌شود خبرنگارم لحنش کمی تغییر می‌کند و رسمی‌تر صحبت می‌کند و می‌گوید: در خدمت‌تان هستم. می‌گویم دادستان سابق تهران نامه‌ای نوشته و بابت اتفاقی که در کهریزک برای فرزندتان افتاده است عذرخواهی کرده است. می‌خواستم بدانم نظرتان در این مورد چیست؟
چند ثانیه مکث می‌کند. تصور کردم فرصتی لازم دارد تا افکارش را منسجم کند و آنچه را که در ذهنش می‌گذرد بیان کند. اما گویی صحبت کردن در این مورد به این راحتی‌ها هم نبود.
با اکراه گفت: من هنوز نامه را نخوانده‌ام. یکی از اقوامم فوت کرده و من به روستای مان آمده‌ام و دسترسی به جایی نداشتم که نامه را بخوانم و نمی‌خواهم قبل از خواندن متن کامل آن اظهارنظری کنم.
به او می‌گویم اگر امکانش باشد من برای‌تان متن نامه را می‌خوانم. از مکث طولانی که پس از شنیدن جمله‌ام داشت متوجه شدم که کار دشواری خواهد بود که از طریق تلفن شنونده نامه عذرخواهی کسی باشی که متهم به معاونت در کشته شدن فرزندت است.
با وجود اینکه اطرافش همهمه بود و پیش از این با صدای بلند صحبت می‌کرد اما با صدایی آهسته گفت: نه اجازه بدهید من وقتی به تهران رسیدم خودم نامه را می‌خوانم. عذرخواهی کرد و تلفن را قطع کرد.
تماس شماره ۲، پدر امیر جوادی‌فر
شماره را که گرفتم با سومین بوق تلفنش را پاسخ داد. لحن صدایش پایین بود. خود را معرفی کردم و گفتم به خاطر نامه سعید مرتضوی با شما تماس گرفتم. او به خاطر اتفاقی که برای فرزند شما در کهریزک افتاده عذرخواهی کرده است، شما این نامه را خوانده‌اید؟ مکث طولانی کرد و به آرامی گفت: من فقط شنیده‌ام، هنوز نامه را نخوانده‌ام.
حزن و اندوه حتی در صدایش به خوبی هویدا بود. از او پرسیدم نظرتان چیست که ایشان پس از ۷ سال بابت آن اتفاق از شما عذرخواهی کرده‌اند؟ به خوبی مشخص بود که علاقه‌ای به اظهارنظر در این مورد نداشت و بی‌علاقگی در ادامه این مکالمه در صدایش موج می‌زد ولی با این حال با احترام پاسخم را داد و گفت: من نامه را نخواندم و نمی‌دانم به‌طور دقیق چه چیزی نوشته شده، نمی‌توانم قبل از خواندن کامل آن اظهارنظر کنم.
به او می‌گویم: تمایل دارید نامه را برای‌تان بفرستم و پس از خواندن آن با هم صحبت کنیم؟ برای پاسخ دادن به این سوالم دیگر نیازی به مکث نداشت و خیلی قاطع گفت: نه، لطفا مرا ببخشید ولی نمی‌توانم. با همین جمله واژه خداحافظ را بر زبان آورد تا پایان‌بخش مکالمه‌ای باشد که برایش سخت بود و جانکاه.
تماس شماره ۳، پدر محسن روح‌الامینی
در تمام این ۷ سال او همیشه خود را محکم نشان داد و بر خلاف دو خانواده دیگر هرگز از پیگیری قضایی ماجرای کهریزک ناامید نشد، حتی در روزهایی که دادگاه در حکم اولیه، مرتضوی را تبرئه کرد همچنان پرونده را پیگیری کرد و از پای ننشست. پدر روح‌الامینی در ۷ سال گذشته فراز و و نشیب‌های زیادی را در دادگاه پشت سر گذاشته تا به امروز رسیده و شاهد عذرخواهی مرتضوی است.
وقتی با او تماس گرفتم برخلاف پدر محمد کامرانی و امیر جوادی‌فر با صدای رسا صحبت می‌کرد، در صدایش احساس رضایت موج می‌زد، هرچه باشد در تمام این سال‌ها مرتضوی بارها در اظهاراتش اعلام کرده بود هیچ نقشی در ماجرای کهریزک نداشته و حالا همانی که همه‌چیز را منکر بود بابت آن اتفاق عذرخواهی می‌کند. بی‌تردید حتی همین مساله هم می‌تواند برای روح‌الامینی به عنوان تنها شاکی خصوصی این پرونده رضایت بخش باشد.
روح‌الامینی می‌گوید: من نظراتم را در این مورد تنها در دادگاه می‌گویم و دادگاه هم غیرعلنی است. او معتقد است که باید کمی صبر کرد تا ماجرای نامه عذرخواهی مرتضوی کمی از حالت تازگی خارج شود.
از میان سه خانواده قربانیان حادثه تلخ کهریزک هیچ کدام حاضر نشدند در مورد نامه عذرخواهی مرتضوی، هفت سال پس از حادثه اظهارنظری کنند. از میان همین مکالمات کوتاه هم به خوبی می‌شود فهمید که برای خانواده کامرانی و جوادی‌فر این نامه هیچ چیز را تغییر نخواهد داد و تنها داغ ۷ ساله‌شان را زنده کرده است.
در این میان اما برای خانواده‌ای که در ۷ سال گذشته دست از تلاش و امید نکشیدند و همچنان پای شکایت خود از مرتضوی ایستادند این نامه نشانگر مساله دیگری است، خانواده روح‌الامینی امروز بی‌شک امیدوارتر از همیشه هستند، امید به اینکه تلاش‌های‌شان به ثمر نشیند. امروز آنها خود را به نتیجه پیگیری‌های هفت ساله‌شان نزدیک‌تر می‌بینند .
***
واکنش خانواده‌های رامین پوراندرجانی و رامین آقازاده قهرمانی
بی‌بی‌سی: «خانواده رامین پوراندرجانی، پزشک وظیفه بازداشتگاه کهریزک، نامه عذرخواهی سعید مرتضوی از وقایع کهریزک را «سیاسی و نمایشی عوام فریبانه» می‌خوانند و خانواده رامین آقازاده قهرمانی، یکی از قربانیان این بازداشتگاه می‌گویند که اگر جامعه، عذرخواهی آقای مرتضوی پس از چنین جنایتی (کهریزک) را بپذیرد آنها هم خواهند پذیرفت.
رامین پوراندرجانی به عنوان یکی از ‘قربانیان بازداشتگاه کهریزک’ شناخته می‌شود. او پزشک وظیفه‌ای بود که جانباختگان این بازداشتگاه را معاینه کرده بود و ۱۹ آبان ماه ۱۳۸۸ به صورت مرموزی درگذشت. مقامات مسئول، ابتدا علت مرگ او را را سکته قلبی و سپس خودکشی اعلام کردند؛ در نهایت هم پزشکی قانونی اعلام کرد مرگ این پزشک جوان به علت مسمومیت بوده است.
خانواده آقای پوراندرجانی با طرح شکایتی خواهان روشن شدن چگونگی جان باختن فرزندشان شدند، اما به پرونده شکایت آنها رسیدگی نشد.
رضاقلی پوراندرجانی، پدر رامین پوراندرجانی در واکنش به عذرخواهی سعید مرتضوی می گوید: «من دیروز از وقتی خبر را شنیدم ناراحت هستم، واقعا ناراحت شدم آخر آدم چه می تواند بگوید در این مورد؟ من چی بگویم؟ اصلا انتظار نداشتم بعد از ۷ سال با آن همه جنایت، با آن همه ظلم. مگر پدر و مادر می تواند غم از دست دادن فرزندش را اینطور با یک عذرخواهی فیصله بدهد؟ سیستم قضایی ما درست عمل نمی‌کند. ظاهرا مد شده هر کاری می‌کنند، هر جرمی مرتکب می‌شوند، بعد با یک عذرخواهی می‌خواهند هشتاد میلیون آدم یا داغدیده‌ها آنها را عفو کنند.»
او می‌گوید که عذرخواهی سعید مرتضوی را نمی پذیرد «من نامه را خواندم ما آدم های سیاسی نیستیم اما آن نامه کاملا سیاسی است، یک نوع بازی است بیشتر از رهبر عذرخواهی کرده‌اند تا جانباختگان و… وقتی آدم از اول تا آخر نامه را می‌خواند نمایشی است، یک نوع برنامه ساختگی عوام فریبانه است.»
«رامین در نظر من صد تا شهید است خیلی بزرگتر از این کلمات است متاسفانه دست ما کوتاه شد. ما ضرر کردیم ما باختیم در این مسئله.»
رامین آقازاده قهرمانی، چهارمین قربانی
رامین آقازاده قهرمانی، چهارمین قربانی بازداشتگاه کهریزک بود. او دو روز پس از آزادی از این بازداشتگاه در بیمارستان رسول اکرم در تهران جان باخت و پزشکی قانونی به گفته خانواده آقای آقازاده قهرمانی، علت مرگ او را «نرسیدن خون به مغز و قلب بر اثر ضربات وارده بر نخاع» اعلام کرد.
اما پرونده او در دادسرای نظامی و جدا از پرونده سه تن از محسن روح الامینی، امیر جوادی فر و محمد کامرانی مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت حکم به پرداخت دیه داده شد.
رضا آقازاده قهرمانی، برادر رامین آقازاده قهرمانی در واکنش به نامه عذرخواهی سعید مرتضوی می گوید: «از خانواده های داغدار عذرخواهی کرده‌اند اما به صورت مستقیم از ما نبوده منتهی من فکر می کنم این حداقل رفتاری بود که ایشان از خود به خرج داده است، اما فکر نمی کنم دردی از اصل ماجرا دوا بکند.»
به گفته او، تلاش های عبدالحسین روح الامینی، پدر محسن روح الامینی ، یکی از قربانیان بازداشتگاه کهریزک باعث چنین عذرخواهی از سوی سعید مرتضوی شده “قصد اصلی آقای روح الامینی این بود که حداقل آقای مرتضوی یک عذرخواهی از جامعه بکند حالا درست است که پرونده ها به هر شکلی بود مختومه شد، اما پرونده ایشان باز است و این حداقل خواسته خانواده ها بود و به هرحال این عذرخواهی انجام شده. اما اگر جامعه پس از چنین جنایتی، این عذرخواهی را می پذیرد من هم می پذیرم. اگر عدالت بر این اساس باشد که این عذرخواهی تنبیه ایشان باشد من هم مجبور به پذیرش هستم، ولی اگر نباشد صحبتی نمی ماند و چاره ای نیست”.
واکنش ها در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نسبت به عذرخواهی آقای مرتضوی عمدتا منفی بوده است و با یاداوری آنچه که در کهریزک گذشته مبتنی بر اینکه «نه می‌بخشیم و نه فراموش می کنیم».
برادر رامین آقازاده قهرمانی این واکنش را معقول و منطقی می داند و می گوید: «من دنبال عذرخواهی نبودم. عذرخواهی باشد یا نباشد این قربانیان و برادر من، نه زنده می شوند نه نفس شان برمیگردد دیگر تمام شده، این بچه ها ناخواسته رفتند زیرخاک و آرزوها و جوانی شان را با خود بردند. آنها چیزهای زیادی را از دست دادند که من به خاطر یک عذرخواهی شاد بشوم یا غمگین. اما از آقای روح الامینی واقعا تشکر می کنم که در این مدت کمک کرد و ایستاد و حداقل عذرخواهی ایشان را به جامعه تحویل داد.»
اعظم آقاولی، مادر رامین آقازاده قهرمانی در دومین سالگرد جان باختن فرزندش به وب سایت روزآنلاین گفته بود که «ما شکایت کرده بودیم و پرونده مان در شعبه اول بازپرسی دادسرای نظامی بود و همان جا رسیدگی می شد، اما در نهایت گفتند بهتر است رضایت دهید و دیه بگیرید… گفتم ده میلیارد هم بدهید یک تار موی بچه من نمی‌شود. بعد دیدم بی‌فایده است چه چیزی را پی گیری کنم؟»
پرونده‌های همه قربانیان کهریزک در دستگاه قضایی مختومه شده و تنها پرونده سعید مرتضوی با اتهام معاونت در قتل باز است.»
واکنش خواهر خواهر محمد کامرانی به نامه مرتضوی
خواهر یکی از قربانیان بازداشتگاه کهریزک می‌گوید عذرخواهی سعید مرتضوی، «درمان ناله‌های جانسوز مادرم و بغض‌های پدرم نیست».
«امید ایرانیان» نوشته است: «عذرخواهی شما درمان ناله‌های جانسوز مادرم و بغض‌های پدرم نیست؛ آنها برای فرزند عزیزشان آرزوهای بزرگی داشتند اما شما با حکم خود همه آن آرزوها را نابود کردید.» این‌ها بخشی از جملات دختری است که روزی برادرش از خانه بیرون رفت و دیگر برنگشت؛ سخت است از لابه‌لای گریه‌های توأمانش بتوانی به‌درستی جزئیات مصائبی را که تیرماه ۸۸ بر جسم و جان و روح جوانانی وارد شده بود، بشنوی. حالا هفت سال می‌شود که محمد کامرانی، امیر جوادی‌فر و محسن‌روح‌الامینی، در بازداشتگاهی که نامش «کهریزک» بود، کشته شده‌اند و «سعید مرتضوی» همان فردی که دستور انتقال بازداشت‌شده‌ها را به کهریزک صادر کرد و هفت سال منکر دست‌داشتن در این حادثه فجیع شد، حالا عذر می‌خواهد از خانواده کشته‌شده‌ها.
حالا هفت سال است که خانواده «محمد کامرانی»، یکی از کشته‌شدگان کهریزک، کارت ورود به جلسه کنکور جوانشان را نگه‌داشته‌اند و هفت سال است به برادرشان افتخار می‌کنند و می‌گویند «مگر مرده باشند که از خون عزیزشان بگذرند.»
روز یکشنبه نامه‌ای از دادستان سابق تهران منتشر شد که در صدر تمامی اخبار رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گرفت؛ قاضی سابق و مدیرعامل سابق سازمان تأمین اجتماعی که این‌روزها نامش به دلیل پرونده‌های ریز و درشت و مراجعات پی‌درپی به دادگاه سر زبان‌ها افتاده، حالا پس از گذشت هفت سال در رابطه با یکی از پرونده‌های جنجالی خود در سال ۸۸ - که پیش از این همواره منکر دخالت و دست‌داشتن در آن شده بود - عذرخواهی می‌کند و تعجب همگان را برمی‌انگیزد تا این شائبه در اذهان عمومی شکل بگیرد که مطرح‌کردن چنین موضوع حساسی در بحبوحه دادگاه و و خیم‌تر شدن پرونده، می‌تواند با مقاصد از پیش تعیین‌شده‌ای شکل گرفته باشد؛ این موضوع مطرح می‌شود که «سعید مرتضوی» چرا این همه سال در مورد بازداشتگاه مهریزک سکوت کرده بود؟
مرتضوی از سوی شعبه ۹ دادگاه کیفری یک استان به ریاست قاضی محمدی‌کشکولی در رابطه با اتهام «معاونت در قتل» (شکایت جدید روح‌الامینی) و «معاونت در تنظیم گزارش خلاف واقع از طریق امر یا ترغیب ماموران مربوطه به تنظیم گزارش خطاب به خود» (بخش نقض شده رأی شعبه ۷۶ در دیوان عالی کشور) تبرئه شده بود. سه‌شنبه ۹ شهریور نیز اولین جلسه در دادگاه تجدید نظر استان تهران برگزار و رسیدگی به جلسات بعدی موکول شد.
سعید مرتضوی پس از برگزاری دادگاه، نامه‌ای با مضمون عذرخواهی از خانواده جان باختگان حادثه کهریزک به ریاست دادگاه تقدیم و در آن از حوادث رقم خورده در تیر ماه ۸۸ ابراز تأسف کرده و از خانواده جانباختگان و ملت ایران عذرخواهی کرد.
این روزنامه الکترونیکی در ادامه می‌نویسد: «اینجا کجاست کهریزک»؛ «کهریزک کجاست؟ آخر دنیا!»؛ «اینجا خدا هم آنتن نمی‌دهد»؛ «همه چیز خوبه؟ بله قربان...»؛ آصفه کامرانی، خواهر محمد کامرانی، یکی از جانباختگان کهریزک، صحبت‌هایش را با این جملات آغاز می‌کند و می‌گوید: «این‌ها همه شعارهای پنج روز کهریزک است. کابوس کهریزک تمام‌شدنی نیست و لکه ننگش هم پاک نمی‌شود، حتی با عذرخواهی شما آقای مرتضوی آن هم بعد از هفت سال. اصلاً عذر خواهی برای چه؟»
او سخنانش خطاب به مرتضوی را این‌گونه ادامه می‌دهد: «شما که مشغول دفاع از رساله دکترای خود بوده‌اید و عملاً خود را تبرئه کردید، حال چقدر پشت خود را خالی دیده‌اید که بعد از هفت سال یادتان افتاده چه بلایی بر سر عزیزان ما آمده و عذرخوای می‌کنید؟ خدا داند.»
سعید مرتضوی آن زمان از اتفاقاتی که در کهریزک رخ داده بود اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته بود که آن زمان مشغول دفاع از رساله دکترای خود بوده و از قضیه هیچ اطلاعی نداشته است. به گفته سردار احمدی مقدم، مرتضوی حکم انتقال به کهریزک را داد.
خواهر محمد کامرانی می‌گوید: «عذرخواهی شما درمان دردهای ما نیست آقای مرتضوی؛ به گفته آقای احمدی مقدم، عزیزان ما به حکم شما در روز نوزده تیرماه ۸۸ به کهریزک فرستاده شدند. هنگامی که عزیزان ما در راه رسیدن به کهریزک بودند به محض رسیدن به بهشت زهرا چشم‌بندهایشان را باز می‌کنند و از آنها می‌پرسند که «می‌دانید اینجا کجاست؟ اینجا همان‌جایی است که تا چند وقت دیگر شما هم راهی اینجا می‌شوید.»؛ حال شما چه‌طور می‌توانید بگویید که عمدی در کار نبوده؟»
او ادامه می‌دهد: «اگر عمدی در کار نبوده چرا عزیزان ما در سوله‌های بازداشتگاه نگهداری می‌شدند، با وجود اینکه با کمبود جا مواجه بوده‌اند؟ خب حداقل در حیاط بازداشتگاه نگهداری می‌شدند؛ اگر عمدی در کار نبوده چرا به آنها هتک حرمت شد؟ این شکنجه‌ها مگر می‌شود برنامه‌ریزی‌شده نباشد؟ آیا این شکنجه‌ها نزدیکی به مرگ نیست؟»
کامرانی، عذرخواهی مرتضوی را بی‌فایده می‌داند و می‌گوید: «عذرخواهی شما درمان ناله‌های جانسوز مادرم و بغض‌های پدرم نیست. آنها برای فرزند عزیزشان آرزوهای بزرگی داشتند اما شما با حکم خود همه آن آرزوها را نابود کردید.»
خواهر محمد کامرانی به مرتضوی می‌گوید: «راستی ماجرای مننژیت را خاطرتان هست؟ آیا همه این گزارش‌ها غیرعمد و ناخواسته بوده است؟ ای‌کاش شما از جریان کهریزک درس عبرتی بگیرید و تضمینی باشد برای تکرار نشدن چنین فجایعی، نه اینکه بیشتر به‌خاطر طلب بخشش باشد.»
در آن زمان، مرتضوی علت مرگ کشته‌شدگان کهریزک را دلایلی نظیر مننژیت ذکر کرده بود. سعید مرتضوی بعدها از مقام خود عزل شد و با شکایت خانواده‌های روح‌الامینی، کامرانی و جوادی‌فر با اتهام‌هایی چون معاونت در قتل، بازداشت غیرقانونی وگزارش خلاف واقع در برابر دادگاه قرار گرفت.