وزیر خارجه آمریکا روز شنبه در پایان نشست ماراتنی خود با همتای روسش اعلام کرد، آمریکا و روسیه بالاخره بر سر طرح برقراری آتشبس در سوریه که قرار است از ۱۲ سپتامبر آغاز شود، توافق کردند.
به گزارش ایسنا، به نقل از سایت شبکه اسکای نیوز عربی، جان کری، وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس خبری مشترک با سرگئی لاوروف، همتای روسش در ژنو تاکید کرد، آتشبس همزمان با عید قربان یعنی از صبح روز دوشنبه آغاز و اجرایی میشود.
این توافق یا سند که به «برنامه کاری» معروف است چند بند دارد که مهمترین آن آتشبس آزمایشی است که از صبح روز دوشنبه آغاز میشود و در پی آن تمامی طرفها از جاده کاستیلو در شمال حلب عقبنشینی میکنند و توقف درگیریها در جنوب و غرب حلب تضمین میشود.
جان کری و لاوروف تاکید کردند، دولت سوریه و مخالفان با توافق موافقت کردهاند.
وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد، این توافق به منزله موفقیت نیست اما وضعی را ایجاد میکنیم که این بار با دفعات قبل فرق دارد.
او افزود: در صورت تمدید یک هفتهای آتشبس نیروهای آمریکایی در زمینه همکاری با ارتش روسیه در سوریه توافق خواهند کرد.
جان کری تاکید کرد، آمریکا و روسیه طرح را اعلام میکنند و امیدواریم به کاهش خشونتها بینجامد و مسیر را به روی صلح از طریق مذاکره و گذار سیاسی در سوریه باز کند.
او افزود: آمریکا موافق انجام گامهای بیشتر است چرا که معتقدیم روسیه و لاوروف توان فشار بر نظام سوریه را برای پایان درگیریها دارند.
وزیر خارجه آمریکا گفت: ما بر سر مجموعه گامها برای حل بحران سوریه در زمینه توقف درگیریها که از ۱۲ سپتامبر آغاز شده و به مدت یک هفته روز ادامه خواهد داشت، توافق کردیم.
کری افزود: یک روز بعد از مذاکرات طولانی در ژنو به اعتقاد من این طرح منجر به مذاکرات برای پایان درگیریها خواهد شد.
وزیر خارجه آمریکا ادامه داد، این توافق شامل فشار روسیه بر نیروهای سوریه جهت توقف درگیریها در مرزهایی است که آنها اکنون در آن قرار دارند و آمریکا و دیگر کشورها نیز بر مخالفان فشار خواهند آورد تا دست از پیشروی در میدان بردارند.
کری فاش کرد، جاده کاستیلو «منطقه امن» برای تضمین ارائه کمکهای انسانی به غیرنظامیان در مناق مختلف حلب خواهد شد.
وی تصریح کرد، مسکو و واشنگتن بر سر این مساله توافق کردند که نظام سوریه به نقطهای برسد که دیگر دست به حملات هوایی در مناطق مخالفان مورد توافق دو طرف روسیه و آمریکا نزند و زمانی که امور در این مسیر حرکت کند نظام دیگر نخواهد توانست به مخالفان حملهای داشته باشد.
رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا گفت: موفقیت آتشبس و کاهش خشونت منجر به امدادرسانی به مناطق محاصره شده خاصه حلب میشود و اگر حلب شاهد صلح شود امکان حل وجود دارد و عکس آن مصیبت خواهد بود.
براساس توافق دو طرف گروههای مخالف و نیروهای نظام نباید دست به هیچ اقدامی برای بازپس گرفتن مناطقی که از دستدادهاند بزنند و به گفته کری در غیر این صورت با تحریمها علیه ناقضان این توافق روبهرو خواهند شد.
اظهارات لاوروف
لاوروف نیز گفت: آمریکا و روسیه به اجرای حملات هماهنگ با یکدیگر در صورت تمدید و پایداری آتشبس پیشنهادی توافق کردند.
لاوروف تصریح کرد: ما بر سر حملات به تروریستها توسط نیروی هوایی روسیه و آمریکا توافق خواهیم کرد و بر سر مناطقی که این حملات انجام خواهد شد نیز هماهنگی خواهیم کرد. و این هماهنگی از سوی مرکز روسی – آمریکایی که در این زمینه تشکیل خواهد شد، صورت میگیرد.
لاوروف نیز گفت: وجود طرفهای بسیار دخیل چه در سوریه و چه در خارج از آن و نیز بیاعتمادی روسیه و آمریکا در مساله سوریه هیچ کمکی به ما نکرد و بیاعتمادی همچنان میان طرفهای درگیری وجود دارد.
وزیر خارجه روسیه گفت: گام اول تاکید بر آتشبس و اتخاذ گامهایی لازم برای اطمینان از توقف ۴۸ ساعته درگیریها سپس تدوام آن است.
لاوروف فاش کرد، پنج سند برای شناسایی گامهای لازم برای شکست تندروها و ارسال کمکها و آتشبس به منظور زمینهسازی برای آغاز مذاکرات صلح به دست آمده است.
لاوروف گفت: هفت روز بعد از آتشبس ما مرکزی نظارتی برای اجرای توافق توقف درگیریها و بازنگری در جدا کردن گروههای تندرو و میانهرو تشکیل خواهیم داد و حملات تنها علیه تروریستها خواهد بود و آمریکا و روسیه این حملات را انجام خواهند داد.
لاوروف گفت: واشنگتن و مسکو مناطقی را که شاهد حملات خواهد بود با هم هماهنگ خواهند کرد و این مناطق تنها شاهد حضور نیروهای روس و آمریکا بوده و نیروهای نظام خارج از آن خواهند بود.
او تاکید کرد، جدایی گروههای تروریستی از مخالفان میانهرو امری ضروری است.
لاوروف تاکید کرد، اسنادی که به دست آوردهایم دربرگیرنده جزئیات ارائه کمکها با هماهنگی سازمان ملل به شرق و غرب حلب است و تدابیر برای تعامل با نقض آتشبس را نیز تعیین کردهایم.
به رغم اینکه دو طرف از دو گروه مخالف در درگیریهای سوریه حمایت میکنند اما مسکو مدتهاست خواهان این همکاری است.
استفان دی میستورا، فرستاده سازمان ملل به سوریه نیز گفت: سازمان ملل از توافق دو طرف روس و آمریکا استقبال میکند.
او در کنفرانس خبری گفت: سازمان ملل آماده کمک به توقف خشونتها و ارسال کمکهای انسانی به خسارتدیدگان است.
خبرگزاری رسمی سوریه، سانا، از موافقت دولت سوریه با توافق آمریکا و روسیه در ژنو خبر داده است. این خبرگزاری به نقل از منابع مطلع گفته است که این توافق به اطلاع دولت رسیده و آنها با آن موافقت کردهاند.
***
جزئیات توافق روسیه و آمریکا درباره سوریه
هدف از توافق این است که حملات هوایی و حملات توپخانهای سوریه و روسیه متوقف و اجازه وارد کردن کمکهای انسانی داده شده و فضایی از مذاکره برای سازشی فراهم شود که شامل رفتن بشار اسد بر اساس قطعنامه ۲۲۵۴ است.
چه رخ میدهد؟
در این پیام تصریح شده است که در روز نخست اجرایی شدن توافق آتشبس باید تمامی طرفهای ذیربط مجددا تعهد دهند که به توافق به صورت کامل پایبند هستند و بندهای آن را به صورت کامل بر اساس توافق در فوریه گذشته به مدت ۴۸ ساعت اجرا میکنند تا در صورت موفقیت آمیز بودن، تمدید شود.
این شروط بر توقف تمامی حملات از جمله حملات هوایی، موشکی، حملات خمپارهای و موشکهای هدایت شونده ضد تانک تاکید دارد و اینکه از تلاش برای کنترل بر مناطق تحت تصرف طرفهای دیگر ذیربط در توافق اجتناب شود.
همچنین به آژانسهای امدادرسانی اجازه داده میشود تا به صورت امن و با سرعت و بدون ایجاد مانعی در مقابل آنها و به صورت ادامهدار وارد مناطق تحت تصرف طرفها شوند و برای تسهیل کمکرسانیها اجازه داده شود و از قدرت بیش از حد جز در صورت تهدید مستقیم و دفاع از خود استفاده نشود.
طرفهای آمریکایی و روسی نیز مرکزی را تشکیل میدهند تا به صورت مشترک القاعده را که با نام جبهه النصره معروف است و همچنین داعش را هدف قرار دهد که این اقدام در راستای تقویت توافق آتشبس و حمایت از روند انتقال سیاسی بر اساس قطعنامه ۲۲۵۴ صورت میگیرد.
در این پیشنویس آمده است که تلاشهای نظامی با هدف اتخاذ تمامی تدابیر لازم برای جلوگیری از کشتار غیرنظامیان و تلاش برای پایبندی به قوانین حقوق بشر صورت بگیرد و توافق آتشبس نیز به صورت کامل اجرا شود و فعالیتها از طریق «گروه اجرا» برای هماهنگ کردن عملیات نظامی علیه القاعده و انجام بیشترین تلاشها به صورت مشترک صورت بگیرد که این تلاشها از یکدیگر مستقل است اما کاملا به صورت هماهنگ علیه داعش انجام میشود.
طبق پیشنویس، واشنگتن مصمم است که از حالا به بعد، مسکو را در جریان مسئولیتهای خود پیرامون تعهدات در قبال رفتارهای نظام سوریه قرار دهد. این مرکز نیز به صورت رسمی فقط با گذشت هفت روز از زمان آشکار شدن نتایج ملموس و کم شدن درگیریها در سایر مناطق سوریه تشکیل میشود. ادامه مشارکت آمریکا در این مرکز نیز در گرو پایبندی مسکو و نظام سوریه و گروههای حامی آنها به توافق است.
طبق سند، روسیه به آمریکا تعهد میدهد که جنگندههای رژیم اسد هیچ حملات هوایی جنگی نخواهند داشت اما نیروهای نظام میتوانند حملات هوایی علیه القاعده در سوریه در خارج از دامنه مناطق مشخص داشته باشند.
تمهیدات حلب
در این پیشنویس اعلام شده است که واشنگتن بر تمهیدات مشخص در حلب اصرار داشته است چراکه از روز نخست اجرایی شدن توافق آتشبس کمکهای انسانی با هماهنگی با سازمان ملل توزیع خواهد شد.
هیئت نظارتی سازمان ملل نیز اقدامات تفتیش و مهر و موم کامیونهای اختصاص یافته برای انتقال کمکهای انسانی از طریق جاده کاستیلو به شرق حلب را انجام خواهد داد و هیچ طرفی محموله کامیونها را باز نخواهد کرد و عملیات انتقال اینگونه صورت میگیرد که از ایست بازرسی آغاز میشود و در ترکیه اقدامات مهر و موم صورت میگیرد تا کامیونها به مخزنهای تخلیه سازمان ملل و شرکایش در شرق و غرب حلب برسد و کارمندان سازمان ملل و هلال احمر سوریه مراکز ایست بازرسی را در مناطق مورد توافق ایجاد خواهند کرد تا مطمئن شوند که تنها کامیونهایی که تفتیش کردهاند اجازه حرکت در مسیر مذکور را خواهند داشت و مشخص شود که در مهر و موم دستکاری نشده است.
یک گروه کوچک نیز که متشکل از ۲۰ فرد مسلح است، معرفی میشود و از سوی دو طرف (مخالفان و دولت) مورد قبول واقع میشود تا از کادرهای هلال احمر در ایستهای بازرسی در پایان مسیر شرقی و غربی کاستیلو حفاظت کند.
قرار است که نیروهای حامی رژیم اسد و مخالفان نیز در آن واحد از جاده کاستیلو عقب نشینی کنند که این امر همزمان با ایجاد دو مرکز ایست بازرسی مذکور صورت میگیرد. مناطقی که از آنها عقب نشینی صورت بگیرد، مناطق عاری از سلاح یا امن به شمار خواهند آمد.
آنچه که از رژیم اسد خواسته میشود؟
نیروهای اسد باید این اقدامات را انجام دهند: تمامی سلاحهای سنگین چون تانکها، توپخانه، موشکهای مورتر و خودروهای زرهی جنگی و خودروهای جنگی نیروهای پیاده رژیم اسد (به جز دستگاه بی تی آر – ۶۰ و بی ام بی – ۱ که مجهز به موشکهای هدایت شونده ضد تانک نیستند) را تا مسافت ۳.۵ کیلومتری شمال کاستیلو خارج کنند و سلاحهای قابل حمل بر خودروها و بی تی آر – ۶۰ و بی ام بی -۱ را که مجهز به موشکهای هدایت شونده ضد تانک نیستند، تا مسافت ۲.۵ کیلومتری شمال این مسیر خارج کنند و تمامی نیروها به جز نیروهای مستقر در دو مرکز ایست بازرسی را تا مسافت یک کیلومتری شمال این جاده خارج کنند تا فقط افراد مسلح با سلاحهای سبک یا مسلسلهای سبک بمانند.
در جنوب جاده کاستیلو نیز تمامی نیروها و سلاحها و تجهیزات به ۵۰۰ متری از این جاده بروند و دو مرکز ایست بازرسی در مسافت کمتر از ۵۰۰ متر در شمال این جاده ایجاد شود و توافق متقابلی در مورد مکان دو مرکز ایست نظارتی صورت خواهد گرفت و یک گروه نظارت بر این دو ایست بازرسی را برعهده خواهد داشت که که تعدادشان بیشتر از ۱۵ تن نخواهد بود و آنها به تجهیزات نظارتی و سلاحهای سبک با هدف دفاع از خود مجهز هستند و همچنین بر سر حرکت هیچ اقدام انسانی یا مدنی یا تجاری در جاده کاستیلو مانع تراشی صورت نمیگیرد و هیچ یک از مناطقی که گروههای مخالف از آنها عقب نشینی میکنند، تحت تصرف درنمیآید و پایگاههایی در مناطق عاری از سلاح به جز دو مرکز ایست بازرسی ایجاد نمیشود.
مخالفان باید چه کنند؟
همزمان با اقدامات نیروهای اسد، نیروهای مخالف نیز در انتهای شرقی جاده کاستیلو بر اساس نقشهای مستقر میشوند که در آینده بر اساس اقدامات یگانهای شبه نظامی کرد تحویل داده میشود. این امر بدین معناست که اگر کردها در شمال جاده کاستیلو حضور داشته باشند، مخالفان نیز در پایگاههای خود میمانند. اما اگر کردها به مسافت ۵۰۰ متری جنوب این جاده عقبنشینی کنند، این منطقه که از آن عقبنشینی صورت گرفته است، منطقه عاری از سلاح به شمار میآید و مخالفان باید به ۵۰۰ متری شمال این جاده عقبنشینی کنند.
در انتهای غربی کاستیلو، در نقطه تلاقی که در شمال مجتمع تجاری کاستیلو کشیده شده است، عقبنشینی مخالفان سوری همزمان با عقبنشینی نیروهای حامی رژیم اسد صورت میگیرد. اما نیروهای مخالف که در شمال این مجتمع در مربع ۱۵/ ۳۱ از نقشه مورد توافق حضور دارند، تمامی سلاحهای سنگین خود را مانند نیروهای سوری خارج میکنند.
اما در بخشی که از مجتمع تجاری کاستیلو به نزدیکی میدان لیرمون کشیده میشود، گروههای مخالف باید نیروها و تجهیزات خود را تا مسافت ۵۰۰ متر شمال از جاده کاستیلو خارج کنند که این امر به صورت منطبق با عقبنشینی نیروهای اسد به مسافت ۵۰۰ متر جنوب جاده کاستیلو میان دو مرکز ایست مذکور صورت میگیرد.
این سند از مخالفان میخواهد که «تعهدات انسانی» مشابهی همچون نیروهای اسد داشته باشند و همچنین مخالفان بیشترین تلاش خود را برای جلوگیری از پیشروی نیروهای القاعده به سمت منطقه عاری از سلاح از مناطق مجاور مناطق تحت تصرف مخالفان خواهند کرد.
در این پیشنویس نوشته شده است: باید به هر سوری که میخواهد از حلب از طریق کاستیلو خارج شود از جمله غیرنظامیان و نیروهای مخالف مسلح با سلاحهایشان اجازه این کار داده شود. همچنین باید کاملا درک کرد که نباید به هیچ یک از آنها آسیب رساند و اینکه آنها حق دارند مقصدی را که میخواهند، انتخاب کنند.
مخالفان مسلح نیز که سلاح خود را به همراه دارند، باید در هنگام خروج از حلب، از قبل با نمایندگان سازمان ملل هماهنگی به عمل آورند تا زمان استفاده آنها از جاده کاستیلو هنگام خروجشان را ابلاغ کنند و همچنین تعداد افرادی که خارج خواهند شد و مقادیر سلاحی که در هنگام خروج به همراه خواهند داشت اطلاع داده شده و نباید هیچ آسیبی به غیرنظامیان وارد شود.
در این پیشنویس آمده است که نیروهای مخالف و کسانی که میخواهند در حلب بمانند باید به شروط توافق آتشبس پایبند باشند.
مستثنی کردن جنوب غرب حلب
هر یک از طرفهای مخالف و نیروهای حامی نظام بر اساس این سند، نباید تلاش کنند تا مناطق جدیدی را که تحت تصرف طرف دیگر است، تحت کنترل خود درآورند و آمریکا نیز با طرفهایی که این توافق را امضا کردهاند، برای خارج کردن القاعده در سوریه از این مکانهای مشخص تلاش خواهد کرد.
طبق سند، این توافق در مورد گروههای مخالف مستقر در منطقه جنوب غربی حلب از منطقه واقع در اطراف راموسه و همچنین در مورد داعش یا القاعده در سوریه نیز اجرا نمیشود چراکه این دو گروه دو تشکیلات تروریستی هستند که آمریکا آنها را با روسیه هدف قرار خواهد داد.
این سند همچنین نیروهای مخالف را به این امر ترغیب کرده است که «فرصت موفقیت» را به این توافق بدهند. در این سند تاکید شده است که باید به توقف عملیات جنگی پایبند بود و هیچ حملاتی را در هنگام دوره توافق علیه نیروهای نظام یا نیروهای حامی آن یا نیروهای روسی انجام نداد.
در سند آمده است: «این تعهد نیز داده میشود که ارائه حمایت مادی و سیاسی و سلاح کشنده و غیرکشنده برای حمایت از حق مخالفان جهت دفاع از خودشان در مقابل هرگونه حملهای ادامه داشته باشد.»