iran-emrooz.net | Thu, 19.01.2006, 16:55
خاموشی شاعر “ريشه در خويش”
من گياهی ريشه در خويشم
من سكون آبشاران بلورين زمستانم
من شكوه پرنيان روشن دريای خاموشم
من سرود تشنهی بيمار خيزان بهارانم
مهر دوزختاب افسونسوز شبكوشم
مرغ زرين بال دريا راز مهتابم
چشمه سار نيلی خوابم
چنگ خشم آهنگ پاييزم
بانگ پنهان خيز توفانم
بام بيدار گل انگيزم
سايه سروم كه میبالد
نای چوپانم كه مینالد
آهوی دشتم كه میپويد
من گياهی ريشه در خويشم كه در خورشيد میرويد
بي بي سي/ ايران ما/ ايران امروز: محمود مشرف تهرانی (م. آزاد) شاعر نوپرداز ايرانی پس از يك بيماری طولانی صبح روز پنجشنبه ١٩ ژانويه (٢٩ دی) در تهران درگذشت.
م. آزاد در طول يك سال گذشته بارها به دليل شدت گرفتن بيماری سرطان روده در بيمارستان بستری شد كه نهايتا صبح پنجشنبه در سن ٧٢ سالگی در بيمارستانی در تهران درگذشت.
بنا به گزارش خبرگزاری دانشجويان ايران، ايسنا، به نقل از خانواده م. آزاد كليه مراسم تدفين و سوگواری او به صورت خانوادگی و در جمع دوستان اين شاعر برگزار خواهد شد.
هفته گذشته در جريان چهارمين دوره جايزه ادبی بيژن جلالی، هيئت داوران اين جايزه را به م. آزاد و يدالله مفتون امينی، دو شاعر از نسل پس از نيما برای مجموعه فعاليتهای فرهنگی آنان در چهار دهه گذشته اهدا كرد.
م. آزاد در ١٨ آذر سال ١٩١٢ در تهران به دنيا آمد و دانش آموخته رشته ادبيات از دانشگاه تهران بود. نخستين كتاب او در زمينه شعر با عنوان "ديار شب" در سال ١٣٣٤ با مقدمهای از احمد شاملو چاپ شد.
يكی از معروف ترين اشعار او به نام "گل باغ آشنايی" را محمدرضا شجريان و گيتی و شعر ديگری را از او فرهاد خوانده اند. حسين عليزاده و ژيوان گاسپاريان نيز مجموعهای با عنوان "به تماشای آبهای سپيد" از اشعار آزاد را اجرا كرده اند.
به رغم سكوت م. آزاد در سالهای پس از انقلاب، هنوز اشعار او، به ويژه اشعار مجموعههای "قصيده بلند باد" ، " آينههای تهی" و "با من طلوع كن" مورد توجه نسل پس از انقلاب است.
او علاوه بر شعر و نقد آن، در زمينه ادبيات كودكان نيز آثاری در كارنامه هنری خود داشت.
م. آزاد از فعال ترين نويسندگان ادبيات كودكان بود كه كار در اين حوزه را از با شكل گيری كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان آغاز كرد و نزديك به پنجاه عنوان كتاب و نوار كاست در اين زمينه از او منتشر شده است.
از كارهای او در زمينه ادبيات كودك و نوجوان بازنويسی گزيدهای از داستانهای مثنوی، گزيده شعرهای عاميانه كودكان، گردآوری لالايیهای منظوم با عنوان مادرانهها و مهم ترين كار او بازنويسی كامل شاهنامه به زبانی ساده در دو بخش جداگانه برای كودكان و نوجوانان است كه مراحل نهايی چاپ را میگذراند.
م-آزادگ در يك نگاه
محمود مشرف آزاد تهرانی در ١٨ آذر ١٣١٢ در تهران متولدشد و پس از گذراندن تحصيلات مقدماتی به دانشگاه ادبيات واردرفت. پس از مدتی فعاليتهای خود را در زمينه ادبيات و شعر آغاز كرد. آزاد از جمله شاعرانی است كه پس از ظهور نيما به قالب شعرهای نيمايی روی آورد و پس از مدتی به چهرهای شناخته شده در اين سبك تبديل شد و آثار قابل قبولی را از خود به جای گذاشت.
او از جمله شاعرانی است كه در شيوه شاعری به نيما توجه زيادی كرد و هنوز نيز رگههای شعر نيمايی در آثار او به چشم میخورد. بيشتر شعرهای او دارای مضمون عاشقانه بازبانی ساده و روان است.
م.آزاد به شعر و دنيای شاعری بدون معلومات قبلی وارد نشد بلكه او از جمله شاعرانی است كه با پشتوانه خوبی از دانش در ادبيات و شعر گذشته و بعضی از كشورهای ( انگليسی زبان ) به شعر روی آورد.وی علاوه بر ادبيات در فلسفه نيز مطالعاتی دارد .آزاد اگر چه از نيما پيروی میكند اما نمیتوان او رادر شعر به طور مطلق پيرو كسی دانست. او از جمله شاعرانی است كه با نگاه خاص خود انديشهای عمومی ، انسانی و جهانی را به تصوير میكشد وبه طور كلی توجه به مسائل اجتماعی از نكاتی است كه در شهر او خود نمايی میكند.
آزاد علاوه بر سرايش شعر برای بزرگسالان در زمينه ترجمه اشعار انگليسی و فارسی و نوشتن آثاری برای كودكان نيز فعاليت داشت.
در دوران زندگی شاعری خود در حد توان مستقل و با ديدگاههای خاص خود حركت میكند و در كنار آفرينش شعری به نقد و بررسی اشعار نيز توجه دارد كه میتوان در اين زمينه به بررسی شعر فروغ فرخ زاد در كتاب " پريشا دخت شعر " اشاره كرد. آزاد را بايد شاعری موفق و بی هياهو دانست كه در فضايی آرام به كارهای ادبی میپردازد.
"م.آزاد" بی آنكه نوشتن را از ياد ببرد ، دست به معرفی ادبيات كهن برای كودكان و نوجوانان زد و درماههای آخر زندگی اش به بازنويسی اشعار شاهنامه و بخشی از اشعار مولانا برای كودكان و نوجوانان مشغول بود.اين شاعر توانا كه بيشتر مخاطبان ادبيات ، او را شاعر عر صه بزرگسال میشناسند ، نه تنها شاعر عرصه بزرگ سال بلكه مترجم ، شاعر ، منتقد ، نمايشنامه نويس و نويسندهای توانا در عر صه ادبيات كودك و نوجوا ن نيز به شمار میرود كه از او؛ تاكنون بيش از ٦٠ اثر در عرصه ادبيات به چاپ رسيده است كه حدود پنجاه اثر آن در شكلهای كتاب و نوار كاست به كودكان و نوجوانان تعلق دارد .
بارز ترين كار وی در سالهای اخير برای كودكان و نوجوانان ، بازنويسی كامل شاهنامه به زبانی ساده محسوب میشود كه در دوبخش جداگانه برای "كودكان" و " نوجونان" در حال چاپ است.
از اين مجموعه كه برای نوجوانان با عنوان كلی « افسانههای شاهان و پهلوانان » به چاپ میرسد ، تا كنون يك جلد با عنوان « ضحاك و كاوه آهنگر» شامل داستانهای "نخستين شاهان"،"كيومرث "،"هوشنگ شاه"،"تهمورث ديوبند"،" داستان كاوهی آهنگر و ضحاك مار دوش"،"جمشيد شاه"،" تباه شدن روزگار جمشيد"،"پادشاهی هزار ساله ضحاك" ،" ضحاك فريدون را خواب میبيند" ،"زادن فريدون "،"داستان ضحاك با كاوهی آهنگر" منتشر شده است.
برای كودكان نيز تا كنون چهار جلد از اين مجموعه كه با عنوان كلی « قصههای شاهنامه » منتشر میشود به چاپ رسيده است ، كه عبارتند از: « ديو در سنگ»، « پيدايش آتش» ،« داستان پرواز» و « زال و سيمرغ» . باز نويسی شاهنامه برای كودكان بيشتر شامل داستانهای جذاب اثر حماسی حكيم توس است كه به زبانی ساده و قابل فهم برای كودكان بازنويسی میشود.
آزاد سعی كرد دراين آثار بازنويسی شده لحن حماسی و طنين كلام منظوم شاهنامه را درنثر حفظ و آن را به مخاطبان خود انتقال دهد.
بازنويسی گزيدهای از داستانهای مثنوی مولوی با عنوان "درخت زندگی"، تهيه "گزيده شعرهای عاميانه كودكان "، گرد آوری "مادرانهها"( لالايیهای منظوم )، گرد آوری "چيستان"(برای نوجوانان) و باز نويسی بعضی آثار مانند "قصه لالايی " از ديگر كارهای دوسال اخير "م.آزاد" در عرصه كودك ونوجوان بشمار میرود.
گفتنی است اين آثار به همت انتشارات " مهاجر" به شكلی مناسب منتشر و در بازار كتاب موجود است.
آثار شاعر
ديار شب، آيينهها تهی ست، قصيده بلند باد، بهارزائی آهو، با من طلوع كن، گزينه مرواريد، گل باغ آشنائی(كليات)، بايد عاشق شد و رفت
ترجمه و تاليف:
پريشادخت شعر،شعرهای كارل سندبرگ، (خداوندگار مگسها) سفرهای شگفت اوليه
در زمينه ادبيات كودكان حدود ۵۰ عنوان كتاب و نوار كاست منتشر شده است كه در اينجا نمونههائی ادبيات منظوم كودكان را میخوانيد:
طوقی،كی از همه پر زورتره، شعرهائی برای كودكان،نمايشنامهای منظوم برای كودكان
(كاست):خاله موندگار، طوطی و بازرگان، خاله سوسكه كجا ميری؟،بزبز قندی، جم جمك برگ خزان(ترانه)، بچهها بهار(ترانه)، پيرزن گل پيرهن، شهربازی و....
گل باغ آشنايی
گل من پرنده يی باش و به باغ باد بگذر
مه من شكوفه يی باش و به دشت آب بنشين
گل باغ آشنايی گل من كجا شكفتی
كه نه سرو میشناسد
نه چمن سراغ دارد ؟
نه كبوتری كه پيغام تو آورد به بامی
نه به دست باد مستی گل آتشين جامی
نه بنفشه يی
نه جويی
نه نسيم گفت و گويی
نه كبوتران پيغام
نه باغهای روشن
گل من ميان گلهای كدام دشت خفتی
به كدام راه خواندی
به كدام راه رفتی؟
گل من
تو راز ما را به كدام ديو گفتی؟
كه بريده ريشهی مهر شكسته شيشهی دل
منم اين گياه تنها به گلی اميد بسته
همه شاخهها شكسته
به اميدها نشستيم و به يادها شكفتيم
در آن سياه منزل
به هزار وعده مانديم
به يك فريب خفتيم