با نگاهی ساده به خیابان‌های شهر می‌توان بارها و بارها چندین مرکز ترک اعتیاد را دید که بیشتر آنها فعالیت‌های ترک اعتیاد به مشروبات الکلی هم انجام می‌دهند. همین موضوع نشان‌دهنده این است که هر روز بر تعداد مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی افزوده می‌شود. افزایش آمار مصرف مشروبات الکلی موضوعی بسیار نگران‌کننده‌ای است که روز به روز هم سن مصرف‌کنندگان آن کاهش پیدا می‌کند.
به نظر می‌رسید اعطای مجوز ترک الکل به چند کلینیک خصوصی ترک اعتیاد در سال‌های گذشته به بهبود وضعیت کمک کند، از همین‌رو حاصل انتشار آمارهایی از وضعیت مصرف الکل در ایران و تعداد معتادان به الکل منجر به فعالیت بیشتر مراکز ترک مشروبات الکلی شد. همچنین به دنبال افزایش نگرانی‌ها از آمار رو به رشد معتادان به الکل، نخستین کلینیک دولتی «ترک اعتیاد به الکل» مردادماه سال (۱۳۹۳) با مجوز وزارت بهداشت در «مرکز ملی مطالعات اعتیاد» دانشگاه علوم پزشکی تهران (INCAS) راه‌اندازی شد.
این کلینیک آموزشی، بیماران وابسته به الکل را پذیرش می‌کند و همه روزه غیر از روزهای تعطیل، خدمات مشاوره‌ای و درمانی به معتادان الکلی در مرکز ملی مطالعات واقع در خیابان کارگر جنوبی، میدان قزوین ارائه می‌کند. به گفته محمدرضا سرگلزایی، روانپزشک و سرپرست کلینیک ترک الکل، به‌طور قطع مصرف الکل در ایران و پدیده الکلیسم قابل مقایسه با کشوری مانند فرانسه که مصرف الکل در این کشور به فرهنگ آن بازمی‌گردد، نیست اما به هر حال مصرف بالاست و به‌طور طبیعی به دلیل ممنوعیت مصرف الکل در شرع، آمار دقیقی از تعداد مصرف‌کنندگان الکل در کشور وجود ندارد. با این وجود به دلیل انتشار آمارهایی در این باره، دفتر اعتیاد وزارت بهداشت به صورت آزمایشی، مجوز درمان الکل را برای چند کلینیک ترک اعتیاد صادر کرده است.
۶ درصد ایرانیان تجربه مصرف الکل دارند
با وجود اینکه دو سال از افتتاح اولین مرکز ترک اعتیاد الکل در کشور می‌گذرد، هنوز هم شاهد مصرف بسیار بالای الکل در بین جوانان هستیم. از سویی دیگر بنا به هر دلیلی هنوز هم هیچ آمار دقیقی از تعداد مصرف‌کنندگان الکل در کشور وجود ندارد اما کافی است چند قدم در پارک‌ها قدم بزنید تا نوشیدن الکل در مراکز عمومی را ببینید. گاهی حتی اگر با افرادی که در همین جامعه زندگی می‌کنند هم‌صحبت شوید، به سادگی از مصرف نوشیدنی‌های الکلی توسط آنها آگاه می‌شوید. اما مساله این است که مصرف موادمخدر هنوز هم یک تابوی اجتماعی است اما مصرف نوشیدنی‌های الکلی مدت‌هاست که دیگر حتی تابو اجتماعی هم نیست.
این در حالی است که محمدرضا قدیرزاده، مدیرکل حوزه ریاست سازمان پزشکی‌قانونی ضمن بیان اینکه شیوع مصرف و اختلال الکل در کشور حدود یک درصد است، اظهار کرد: ۷/ ۰ درصد این افراد دچار وابستگی و ۳/ ۰درصد آنان دچار سوء مصرف الکل هستند. همچنین استان‌های تهران، البرز، اصفهان، لرستان و کرمانشاه بیشترین مصرف الکل را به خود اختصاص داده و در مقابل بوشهر، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری و مرکزی نیز براساس آمارهای سال ۱۳۹۰ کمترین مصرف را در حوزه الکل دارند. از سویی دیگر به گفته محمدرضا قدیرزاده، در حال حاضر هیچ آماری در خصوص شیوع و میزان مصرف الکل در کشور نداریم و آمارهای پزشکی‌قانونی نیز تنها به آمار مسمومیت‌ها و مرگ و میر ناشی از مصرف الکل ارتباط دارد.
وی در ادامه ضمن بیان آنکه آنچه در جامعه درخصوص مصرف مشروبات الکلی می‌بینیم، آن چیزی نیست که آمارها به ما می‌گویند، عنوان کرد: اخیرا برای اولین‌بار از سوی وزارت بهداشت اعلام شده که الکل هم یکی از فاکتورهای بیماری‌های غیرواگیر است همچنین الکل نیز مانند موادمخدر هر چه غلظت بیشتری داشته باشد، خطر بیشتری نیز به دنبال دارد.
قدیرزاده در ادامه گفت: براساس پژوهشی ۸/ ۸۹ درصد مردم مدیترانه شرقی به هیچ عنوان در طول عمر خود مصرف الکل را تجربه نکرده‌اند. در کشور ما نیز تقریبا این آمار صدق می‌کند و حدود شش درصد مردم ایران تجربه مصرف الکل دارند. این در حالی است که میزان شیوع مصرف الکل در اروپا و آمریکا بیش از سایر نقاط دنیا است.
وی در ادامه به شاخص «مصرف سنگین دوره‌ای» اشاره کرد و گفت: شاخص مصرف سنگین دوره‌ای در دنیا ۳/۶ درصد است اما بنابر آمارهای غیررسمی این شاخص در کشور ما ۱۹ درصد است یعنی فردی که در کشور ایران مشروب‌خواری می‌کند نسبت به افراد دائم‌الخمر در کشورهای اروپایی سه برابر بیشتر الکل مصرف می‌کند.
چرخش مالی و صنعت مشروبات الکلی در کشور
به هر روی مصرف مشروبات الکلی، نوعی چرخه اقتصادی را هم شکل می‌دهد که این چرخه اقتصادی بی شک برای عده‌ای هم سود آور است. با توجه به بازار عرضه و تقاضای مشروبات الکلی و میزان بالای تقاضای مصرف، هم بی‌شک برای دستیابی به سود مالی حاصل ازاین خرید و فروش افراد بسیاری تلاش می‌کنند.
به گزارش ایسنا، قدیرزاده به چرخش مالی و صنعت مشروبات الکلی اشاره کرد و گفت: مجموع چرخش مالی و خرید و فروش مشروبات الکلی در کشور ۶۵۸ میلیارد تومان است و ۲۳ کارخانه تولید الکل در کشور وجود دارد.
از سویی دیگر وی در ادامه به میزان شیوع مصرف موادمخدر مختلف براساس آمار سال ۹۴ ستاد مبارزه با موادمخدر اشاره کرد و گفت: براساس آمار سال ۱۳۹۴ ستاد مبارزه با موادمخدر در حال حاضر ۲/۵ مصرف‌کنندگان تریاک، ۲۶ درصد شیشه، ۶/۲۲ الکل، ۹/۱۵ درصد کراک و ۸/۹ درصد هروئین در کشور وجود دارد.
این درحالی است که آمار مرگ و میر ناشی از مصرف الکل ارجاعی به پزشکی‌قانونی از سال ۸۹ تا ۹۳ اشاره کرد و گفت: سال ۸۹، ۱۴۵ مورد، سال ۹۰، ۹۳ مورد، سال ۹۱، ۱۳۶ مورد، سال ۹۲، ۱۳۵ مورد و سال ۹۳، ۸۱ مورد مرگ و میر ناشی از مصرف الکل ارجاعی به پزشکی‌قانونی در کشور داشته‌ایم.
مصرف مشروبات الکلی، حوادث ناگواری را رقم می‌زند
همچنین مدیرکل حوزه ریاست سازمان پزشکی‌قانونی در ادامه به ماجرای مصرف الکل در شهرستان رفسنجان اشاره کرد و عنوان کرد: در پی حادثه مصرف الکل در شهرستان رفسنجان و اعلام وزارت بهداشت در خصوص مراجعه این افراد به بیمارستان‌های شهر شاهد آن بودیم که افراد مصرف‌کننده بسیار مضطرب به بیمارستان‌های رفسنجان آمده و ICUشهر رفسنجان به طول کامل پر شده بود و با وجود آنکه اقدامات سریعی صورت گرفت اما ۱۲ نفر در پی این حادثه فوت شدند.
به گفته وی هر چه غلظت الکل در نوشیدنی افزایش یابد خطر آن نیز بیشتر خواهد شد به همین دلیل به علت پایین و مشخص بودن غلظت الکل در کشورهای خارجی خطر آنها کم است این در حالی است که در ایران غلظت الکل در مشروبات الکلی اصلا مشخص نیست. البته متاسفانه به علت آنکه افراد مصرف‌کننده مشروبات الکلی در ایران میزان وابستگی‌شان به این مواد افزایش می‌یابد، افراد ارائه‌کننده این مشروبات در بیش از ۶۰ الی ۷۰ درصد آنها متادون، ترامادول و دیازپام اضافه می‌کنند به همین دلیل فردی که مشروب مصرف می‌کند همزمان متادون، ترامادول و دیازپام را نیز دریافت می‌کند.
مدیرکل حوزه ریاست سازمان پزشکی‌قانونی در ادامه به سه تصادف پر حاشیه سال گذشته در کشور اشاره کرد و گفت: در سه تصادف پرحاشیه پورشه و BMW در تهران و یک دستگاه پرادو با سه سرنشین در اصفهان تست الکل راننده هر سه خودرو مثبت بوده است.
وی تاکید کرد: مصرف مشروبات الکلی در کشور استاندارد نیست. فرد مصرف‌کننده این نوشیدنی در کشور تنها الکل مصرف نمی‌کند بلکه مخدرهایی چون ترامادول و متادون را همزمان با مصرف این مواد دریافت می‌کنند به همین دلیل مساله مصرف الکل در ایران دچار پیچیدگی شده است.
مدیرکل حوزه ریاست سازمان پزشکی‌قانونی در ادامه به قتل‌های ناشی از مصرف الکل اشاره کرد و گفت: اخیرا شاهد قتل دختر بچه شش ساله افغانی توسط یک پسر ۱۷ ساله بودیم و متاسفانه قاتل ستایش از ۱۲ سالگی مشروب مصرف می‌کرده و مصرف مداوم داشته و هنگام مصاحبه با وی متوجه شدیم که همزمان ترامادول نیز مصرف می‌کرده است.
انکار مصرف مشروبات الکلی بی‌ثمر است
مصرف مشروب، ترامادول و موادمخدر به‌طور همزمان علت مرگ‌های ناگهانی و قتل‌های ناشی از مصرف الکل عنوان شده است و متاسفانه هنوز هم هیچ آمار دقیقی درباره تعداد مصرف‌کنندگان در دست نیست و حتی آمار منتشر شده از آنچه در سطح جامعه مشاهده می‌کنیم بسیار فاصله دارد اینکه بنا به ملاحظاتی مصرف مشروبات الکلی را انکار کنیم یا از سویی دیگر درصد بسیار پایینی را درباره مصرف آن ارائه دهیم راه حل مناسب نیست. آیا نباید آنچه در جامعه می‌گذرد را بپذیریم و به دنبال درمان آن باشیم؟