دهمین کنگره سراسری جنبش النهضه تونس روزهای جمعه تا یکشنبه (۲۰ تا ۲۲ مه) در شهر تونس، پایتخت این کشور برگزار شد. در این کنگره بیش از ۱۲۰۰ نماینده حزبی از نقاط مختلف تونس شرکت داشتند. این کنگره سنگ بنای یک تحول بزرگ در درون این تشکل را پایه‌گذاری کرده است. قائد السبسی رئیس جمهور تونس، راشد الغنوشی رهبر جنبش النهضه، عبدالفتاح مورو معاون وی و تعدادی از سفرای کشورهای خارجی از جمله مهمانان این کنگره بودند.
السبسی، رئیس جمهور تونس در سخنرانی خود در این کنگره از تلاش‌های جنبش النهضه برای رسیدن به آشتی و وحدت ملی در تونس قدردانی کرد و گفت: «اسلام با دموکراسی مخالف نیست و جریان‌های اسلامی تونس مانند النهضه که یک حزب متمدن است، تهدیدی برای دموکراسی این کشور به شمار نمی‌رود و من این حقیقت را به جهان بارها تکرار کردم.»
عبدالفتاح مورو، معاون رئیس این جنبش سخنان خود را با خواندن درود و سلام به حاضران به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی و چینی آغاز کرد و سپس به زبان رسمی تونس، یعنی زبان عربی سخن گفت.
وی همگرایی مردم در خصوص ادامه صلح و وحدت در این کشور را بزرگترین سرمایه تونس دانسته، تاکید کرد: «وقتی که مساله متعلق به کل کشور است همه خواهان صلح اند و برای ما منافع کشور بالاتر از منافع جنبش ماست.»
غنوشی رئیس این جنبش در این کنگره گفت: «تونسی‌ها توانستند کشتی خود را به ساحل امن برسانند، در این خصوص مردم این کشور یک اقدام استثنایی انجام داده‌اند.
غنوشی گفت «حزب النهضت از یک جنبش ایدئولوژیک مبارزه برای کسب هویت به یک جنبش اعتراضی علیه رژیم خودکامه و حال به یک حزب دمکراتیک ملی تحول یافته است.» او افزود: «ما باید دین را از مبارزه حزبی دور نگه داریم.»
تحلیل‌گران می‌گوید به نظر می‌رسد که حزب النهضت قصد دارد خود را، در منطقه‌‌ای که اسلام سیاسی ضربات دردناکی را متحمل شده است، از این رویکرد دور کند و بدین گونه خود را برای انتخابات محلی سال آینده و انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۹ آماده سازد.
برخلاف اخوان‌المسلمین مصر که در سال ۲۰۱۳ از سوی ارتش این کشور سرکوب و عملا از فعالیت سیاسی باز ماند، حزب النهضه تونس توانست به‌رغم اختلافات اولیه با نیروهای سکولار، با آنها همکاری تازه‌ای آغاز کند و وارد ائتلاف سیاسی شود.
به عبارت دیگر حزب النهضت و رهبر آن راشد غنوشی، بر خلاف اخوان‌المسلمین مصر، خطر شکاف در جامعه را به سرعت دریافتند و توانستند آسیب‌های ناشی از یک اسلام سیاسی و ایدئولوژیک را جبران کند.
جمال عرفاوی تحلیل‌گر تونسی معتقد است: «النهضت از تجربه تحولات منطقه، پس از سرنوشت اخوان المسلمین در مصر، بهره گرفت و آموخت. این حزب فهمید که در این منطقه آینده‌ای برای یک اسلام سیاسی وجود ندارد.»
این تحلیل‌گر می‌افزاید که بدین گونه النهضت الگویی تازه برای اسلام‌گرایان خارج از مرزهای تونس ارائه خواهد داد، اما این پرسش باقی است که آیا قادر خواهد بود مسلمانان داخل کشور را نسبت به این تحول متقاعد سازد؟”
النهضه به اسلام سیاسی پشت می‌کند
پیش از کنگره حزب النهضه راشد غنوشی رهبر ۷۴ ساله این حزب، در گفت‌وگوی اختصاصی با روزنامه “لوموند” فرانسه (شماره روز جمعه ۲۰ مه ۲۰١۶)، از بازبینی بنیادین دکترین حزب تحت رهبری خود و خروج آن از اسلام سیاسی خبر داده است.
این جنبش که مهم‌ترین فراکسیون پارلمانی را در مجلس تونس در اختیار دارد، خود را به عنوان یک حزب سیاسی مدرن تعریف می‌کند. راشد غنوشی در این گفت‌وگو اعلام کرده است که از هنگام انقلاب تونس در سال ۲۰١١ میلادی، اسلام سیاسی توجیه و فلسفه وجودی خود را در جامعه تونس از دست داده است.
راشد غنوشی درباره کنگره حزب “النهضه” به لوموند می‌گوید که در این کنگره قرار است در باره ابعاد سیاسی و مذهبی “النهضه” گفتگو و اتخاذ تصمیم کنیم. او تصریح می‌کند: آنچه ما در این کنگره بر روی آن تأکید خواهیم کرد، فرق قائل شدن بین فعالیت‌های سیاسی و مذهبی است.
او می‌گوید: «مسجد نمی‌تواند محل فعالیت سیاسی باشد. مسجد جایی است که مردم از آن استفاده می‌کنند و هیچ دلیل و هدفی نمی‌تواند این موضوع را توجیه کند که این محل برای فعالیت‌های سیاسی مورد استفاده یک حزب خاص قرار بگیرد».
غنوشی می‌گوید: «ما می‌خواهیم که مذهب عاملی برای اجماع و به‌هم پیوستن مردم تونس باشد، نه عاملی که بین آنان شکاف ایجاد کند». او تأکید می‌کند: «خواست ما این است که یک “امام” در جامعه، رهبری سیاسی نداشته باشد و عضو هیچ حزب سیاسی نباشد».
او ادامه می‌دهد: «ما حزبی را می‌خواهیم که به مشکلات روزمره مردم رسیدگی کند، به زندگی افراد و خانواده‌ها توجه کند، و نه حزبی که در مورد روز قیامت با مردم سخن می‌گوید».
غنوشی می‌گوید: «خواست عمیق ما این است که فعالیت‌های مذهبی به طور کلی از فعالیت‌های سیاسی جدا شود».
او توضیح می دهد: «این رویکرد، می‌تواند بهترین حالت هم برای سیاست و هم برای مذهب باشد. غنوشی می‌گوید: «خواست ما جامعه‌ای است که درآن هیچ شبهه‌ای وجود نداشته باشد که سیاستمداران از مذهب برای رسیدن به اهداف خود، استفاده ابزاری می کنند. ودر همان حال، مذهب گروگان سیاست نباشد و گروهی از آن برای اهداف سیاسی، سوءاستفاده نکنند».
لوموند از او می‌پرسد، چه عواملی باعث شده که نگرش شما اینگونه به صورت ریشه‌ای تغییر کرده است؟
راشد غنوشی پاسخ می‌دهد: «اسلام سیاسی، واکنشی بوده که در گذشته علیه دو پدیده دیکتاتوری و افراط گرایی(لائیک) در جامعه تونس کاربرد داشته و البته باید گفت که این موضوع با ملاحظاتی همراه بوده است، اما اکنون جامعه تونس یک دموکراسی نوپا بوده و دیکتاتوری و حودکامگی را نمی‌پذیرد و در همان حال، دست رد بر سینه هرگونه افراط گرایی (لائیک و مذهبی) می‌زند. در چنین شرایطی جایی برای اسلام سیاسی در تونس وجود ندارد».
راشد غنوشی اعلام می‌کند «النهضه از اسلام سیاسی خارج می‌شود و وارد یک “دمکراسی مسلمان” می‌شود». او تأکید می کند که «ما “مسلمان و دمکرات” هستیم و به اسلام سیاسی پشت کرده‌ایم».
بیشتر بخوانید: جدایی راشد الغنوشی از اخوان‌المسلمین