عباس عراقچی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امورخارجه روز گذشته از اجرایی‌شدن برجام طی روزهای شنبه یا یکشنبه هفته آینده خبر داد. او گفت: «معتقدیم طرف مقابل به تعهدات خود تاکنون برای اجرایی‌کردن برجام عمل کرده است».
عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران روز چهارشنبه در نشستی در خانه اندیشمندان علوم انسانی گفت: یکی از نگرانی‌های ایران در زمینه اجرای برجام این بود که لغو تحریم‌ها واقعا درعمل صورت می‌گیرد یا خیر؟ این نگرانی با تدوین و تکمیل آیین‌نامه یا راهنمای لغو تحریم‌ها که مجموعه سوال و جواب‌های محتمل است، رفع شده است.
او گفت که آژانس اکنون درحال راستی‌آزمایی اقدامات و تعهدات ایران طبق برجام است و قرار است تا روز جمعه این کار را انجام دهد و احتمالا روز شنبه یا یکشنبه روز اجرای برجام خواهد بود. روز اجرای برجام توسط خانم موگرینی و آقای ظریف در بیانیه‌ای مشترک اعلام می‌شود. البته اینکه وزیران خارجه به‌طور تشریفاتی جمع شوند و اجرای برجام را اعلام کنند، در دست بررسی است که هنوز این برنامه قطعی نیست و درحال رایزنی هستیم.
عراقچی ادامه داد: بعد از آن، دو طرف شروع به اجرای تعهدات کردند تا برای روز اجرا آماده شوند. طرف مقابل متعهد شده بود تحریم ها را در روز تصویب لغو کند ولی اجرای مصوبات مربوطه را به روز اجرا موکول کند.
وی اضافه کرد: هم در آمریکا و هم در اروپا طی مصوباتی دستورات صادر شد و در زمان روز اجرا این لغو تحریم ها اجرایی می شود.
این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در ادامه سخنانش گفت: بعد از توافق ٢٣ تیرماه ١٣٩٤ تا الان راه طولانی و کارهای سختی انجام شده است. درفاصله چندماه (٩٠روز) کشورهای ١+٥ مراحل قانونی‌کردن برجام را انجام دادند و ما نیز در مجلس و شورایعالی امنیت ملی و درنهایت با نامه تاریخی مقام معظم رهبری که الزاماتی را در آن مطرح کردند، بر برجام صحه گذاشتیم. بعد از روز تصویب دوطرف تعهدات خود را در چارچوب اجرایی‌کردن برجام شروع کردند و طرف مقابل به تدریج از مهرماه سال جاری تاکنون به آنچه باید انجام می‌داده است، عمل کرد.
او ادامه داد: یکی از مهم‌ترین کارهایی که طرف مقابل باید انجام می‌داد، تدوین اصول راهنمای رفع تحریم‌ها بود تا در دسترس عموم قرار گیرد که انصافا کار پیچیده‌ای بود چراکه تحریم‌ها شبکه‌ای پیچیده به لحاظ شکل و لایه‌های مختلف دارد. کمیته‌ای اقتصادی متشکل از چند نفر در مراجع و وزارتخانه‌های مختلف برای مذاکره با آمریکایی‌ها و بررسی اصول راهنمایی رفع تحریم‌ها تشکیل شد که پس از مذاکراتی بسیار سخت درنهایت روز شنبه گذشته این مذاکرات به نتیجه رسید که در آن مجموعه آیین‌نامه‌هایی به‌طور مفصل و طولانی تنظیم شدند و نزدیک به ٢٠٠ صفحه است، به دست آمده. در این آیین‌نامه آنچه قرار است در صحنه عمل اتفاق افتد، توضیح داده شده است.
عراقچی ادامه داد: در شیوه‌نامه یا همان اصول راهنمای لغو تحریم‌ها سوالات محتمل که معمولا شرکت‌ها و اشخاص و موسسات مالی و تجاری به‌طور متقابل برای شروع روابط اقتصادی مطرح می‌کنند، طرح و پاسخ داده شده است. معاون وزیرخارجه کشورمان تصریح کرد: برخلاف برجام که زبانی پیچیده دارد و در برخی جاها ابهامات مختصری در آن وجود دارد، آیین‌نامه‌های چگونگی لغو تحریم‌ها با نثری ساده‌تر بیان شده است چراکه برجام به خودی خود نمی‌تواند ابهامات شرکت‌ها و موسسات مالی و تجاری را برای از سرگیری روابط اقتصادی با ایران رفع کند.
وی گفت: یکی از مشکلات عمده بر سر راه این شرکت‌ها تداخل تحریم‌های اولیه و ثانویه است. براساس تحریم‌های اولیه اتباع آمریکایی همچنان نمی‌توانند با ایران به‌طور مستقیم همکاری داشته باشند اما برای روشن‌شدن ابهامات مثلا این سوال مطرح می‌شود که فرد آمریکایی کیست؟ یا شرکتی که بخشی از سهامدارانش آمریکایی هستند یا در آمریکا قرار دارد اما سهامداران اروپایی هم دارد، می‌تواند با ایران معامله کند یا خیر و مواردی از این دست. معاون وزیرخارجه کشورمان تأکید کرد: لیست سوالات در راهنمای اصول لغو تحریم‌ها لیست بسته‌ای نیست و در آینده چنانچه سوال و جوابی طرح شود، به آن اضافه خواهد شد.
عراقچی تأکید کرد: یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های جدی ما این بود که لغو تحریم‌ها همان‌طور که در کاغذ صورت گرفته، در عمل هم اتفاق می‌افتد یا خیر. با به دست آمدن اصول راهنمای لغو تحریم‌ها این نگرانی برطرف شده و این اصول در روز اعلام اجرایی‌شدن برجام در سایت وزارت خزانه‌داری آمریکا منتشر می‌شود و همچنین سایت اتحادیه اروپا آن را به‌طور رسمی منتشر می‌کند. این عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان با اشاره به برخی تلاش‌ها در آمریکا برای اعمال محدودیت در لغو تحریم‌ها خاطرنشان کرد: بیانیه‌ای که دفتر رئیس‌جمهوری آمریکا روز گذشته منتشر کرد، مبنی بر اینکه رئیس‌جمهوری هر قانونی که اجرای موفق برجام را مانع شود، وتو می‌کند، سند بسیار مهمی است. همچنین در قانون مربوط به محدودیت صدور ویزا وزیرخارجه آمریکا در نامه‌ای به آقای ظریف اعلام کردند که دولتش آن را به‌گونه‌ای اجرا می‌کند که صدمه‌ای به روند لغو تحریم‌ها وارد نشود. درعین حال اگر به آنچه گفتند، عمل نکنند برجام را لغو کرده‌اند. یکی از ابزارهای مهمی که می‌تواند قوانین ضدبرجام را متوقف کند، اختیارات رئیس‌جمهوری آمریکاست که می‌تواند رأسا اقدام به متوقف‌کردن آن قانون کند.
او در ادامه در پاسخ به سوالی خاطرنشان کرد: تحریم‌هایی که براساس برجام برداشته می‌شود، دیگر نمی‌تواند تحت عناوین مختلف بازگردانده شود. ما تحرکات کنگره را به دقت رصد می‌‌کنیم و چنانچه چنین اتفاقی بیفتد، خلاف برجام است. عراقچی در ادامه در پاسخ به سوال دیگری گفت: برجام قرار است زنجیرها را از پای اقتصاد ایران باز کند اما شکوفاکردن اقتصاد به خودمان بستگی دارد. معتقدم ما در دوران پسابرجام می‌توانیم با قدرت بیشتر به سمت یک بازیگر و قدرت جدی بین‌المللی‌شدن حرکت کنیم.
وی درباره لغو تحریم‌ها خاطرنشان کرد: قبلا هم گفته‌ایم همه تحریم‌ها برداشته نمی‌شود بلکه فقط تحریم‌های مرتبط با مسأله هسته‌ای برداشته می‌شوند. برداشته‌شدن تحریم‌های اولیه منوط به مذاکره با آمریکا در رابطه با روابط دوجانبه است. در این چارچوب تبادل دلار تحریم اولیه محسوب می‌شود. ماهیت روابط ایران و آمریکا همان‌طور که بوده، باقی می‌ماند. قصد ما نه شراکت با آمریکایی‌ها بوده است نه رفاقت. ما می‌خواستیم یک بحران را مدیریت کنیم و برای آن راه‌حل پیدا کنیم و فعلا کسی نیتی برای برقراری رابطه دوجانبه با آمریکا ندارد. این دیپلمات عالی‌رتبه ایرانی افزود: تحریم‌هایی که باقی می‌مانند، بسیار کمتر از تحریم‌هایی است که برداشته می‌شوند. شاید حدود ٨٠درصد تحریم‌ها مرتبط با موضوع هسته‌ای هستند که برداشته می‌شوند. البته در رابطه با تحریم‌های اولیه نیز در زمینه اجازه فروش هواپیما، صادرات موادغذایی و فرش به آمریکا و اجازه به شرکت‌های فرعی آمریکایی که بتوانند با ایران کار کنند، داده شده است.
آزادسازی ۳۰ میلیارد دلار تا هفته آینده
روزنامه دنیای اقتصاد
رئیس‌کل بانک مرکزی با اعلام اینکه «۳۰ میلیارد دلار منابع بلوکه‌شده در خارج از کشور داریم» گفت: با اجرایی شدن برجام بلافاصله تحریم‌ها برداشته خواهد شد و این منابع از هفته آینده در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، ولی‌الله سیف عصر دیروز در حاشیه پنجمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت در خصوص نوسانات نرخ ارز اظهار کرد: «قیمت ارز روز یکشنبه بالا رفت و پس از آن در دو روز گذشته روند نزولی پیدا کرد.»
او افزود: «برخی تصور می‌کنند که دولت برای تامین ریال و منابع بودجه قیمت ارز را بالا می‌برد که اصلا این‌گونه نیست و تعجب می‌کنم از اظهارات این افراد.» رئیس‌کل بانک مرکزی اضافه کرد: «دولت هیچ‌وقت برای تامین منابع مالی اقدام به افزایش نرخ ارز نمی‌کند و نکرده و این برنامه را ندارد.
نوسانات نرخ ارز تحت‌تاثیر اخباری است که منتشر می‌شود.» سیف با اشاره به نزدیک شدن به روز اجرای برجام اظهار کرد: «اخبار مثبتی در پیش است که اثرات خود را خواهد داشت و بعد از اجرای برجام با توجه به آزاد شدن منابع ارزی و ایجاد ارتباطات برای نظام بانکی شرایط و وضعیت مناسب ایجاد خواهد شد.» رئیس‌کل بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که «پول‌های بلوکه شده ایران از کی آزاد می‌شود؟» اعلام کرد: پس از اجرایی شدن برجام حتما آزاد خواهد شد که حدود ۳۰ میلیارد دلار است و با آزاد شدن این دلارها بانک مرکزی می‌تواند از آن استفاده کند. سیف ادامه داد: نباید انتظار داشته باشیم که یک‌باره دستوری داده شود و در بازار نرخ‌ها به حالت سابق برگردد. بانک مرکزی سیاست‌هایی را که دنبال می‌کند در حال نتیجه دادن است.
رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: دامنه قابل قبول برای نرخ سود بانکی نزدیک به نرخ تورم است، ولی اکنون فاصله خیلی زیاد است. سیاست‌های خود را ادامه می‌دهیم تا نرخ سود بانکی به نزدیک نرخ تورم کاهش یابد و در بازار بین‌بانکی حضور پیدا کردیم تا این بازار ساماندهی شود که ادامه این روش اثرات مطلوبی به دنبال خواهد داشت. وی با اشاره به روش دستوری کاهش نرخ سود بانکی گفت: نتایج کاهش دستوری نرخ سود ماندگار نیست و به‌محض رخ دادن اتفاقی دچار شوک مجدد می‌شود. باید آرامش را در اقتصاد ایجاد کنیم تا فعالان اقتصادی بتوانند تصمیمات مناسب خود را بگیرند.
سیف در مورد برداشته شدن تحریم‌های بانک مرکزی بیان کرد: پیش‌بینی قطعی است که ظرف چند روز آینده برجام اجرایی شود و شاهد برداشته شدن تحریم‌ها باشیم. رئیس‌کل بانک مرکزی در پاسخ به سوالی در خصوص مطالبات معوق بانکی و انتقادهایی که به این بخش می‌شود، گفت: از منتقدین این سوال را دارم: نظام بانکی چه اقدامی باید انجام بدهد؟ در گذشته عنوان می شد که بانک‌ها انگیزه لازم را برای وصول مطالبات معوق ندارند، به همین دلیل وصول نمی‌شود؛ اما اخیرا این انتقاد به‌عکس شده و می‌گویند بانک‌ها در وصول مطالبات انصاف را رعایت نمی‌کنند.
سیف تصریح کرد: بانک‌ها با توجه به مطالباتی که دارند به مراجع قضایی شکایت می‌کنند و براساس رأیی که مراجع قضایی صادر می‌کنند به‌دنبال وصول مطالبات خود می‌روند. البته مطالبات معوق سپرده‌های مردم است که با وصول شدن آن این منابع در خدمت اقتصاد کشور قرار می‌گیرد و تنگنای مالی بانک‌ها مربوط به حجم بالای دارایی‌های منجمد نظام بانکی است که اقدام ما دارایی‌های منجمد را به حرکت درمی‌آورد.