iran-emrooz.net | Fri, 23.12.2005, 15:31
حمله به سياست اقتصادی دولت در مجلس
روزنامه اعتماد / فخری‌سادات ميرفتاحی: سياست‌های اتخاذ شده از سوی دولت در امور اقتصادی و سياسی در طی دوران كوتاه استقرار بخش‌های مختلف و تاثيرگذار اقتصاد از جمله بازار بورس به عنوان حيات دوم اقتصاد كشور را با ركود مواجه ساخته و بخش اعظم سرمايه‌گذاری در داخل را به سمت كشورهای همجوار از جمله امارات سرازير ساخته است و اكنون سياست‌های اتخاذ شده به چالش ميان مجلس و دولت بدل گشته است.
از طرفی هر دو يكديگر را به عدم كار كارشناسی و عدم اطلاع دقيق از آمار و ارقام درست متهم می‌سازند اما اين روند اكنون به نقطه‌يی رسيده است كه علاوه بر واكنش كارشناسان امور اقتصادی و سياسی خارج از مجموعه محافظه‌كاران، كارشناسان داخل مجموعه مخصوصاً مجلس را نيز به واكنش واداشته است و آنان معتقدند سياست‌های روزمره دولت اقتصاد را اسير تصميمات لحظه‌يی و با انفعال روبرو كرده است.
كريم شافعی عضو فراكسيون اكثريت مجلس در طی سوال از وزير امور اقتصاد و دارايی سياست‌های اقتصادی دولت را مورد انتقاد قرار داده و از تغيير و تحول ناگهانی مديران اقتصادی و تغيير سهام به عنوان نكته منفی عملكرد دولت ياد می‌كند. از طرفی دولت معتقد است مجلس قادر به درك منويات و سياست‌های كلان دولت نبوده و اين تضاد رو به گسترش است و در آينده به شكل بارزتری خود را عيان خواهد ساخت.
طی روزهای آينده دولت اولين بودجه پيشنهادی خود را به مجلس ارايه خواهد كرد، بودجه‌يی كه در خود سازمان مديريت و برنامه‌ريزی نيز با چالش‌های اساسی روبرو است و ميان تصميم‌گيران جديد اين سازمان و كارشناسان بدنه در مورد نوع بودجه‌بندی و شاخاها اختلاف نظر وجود دارد. لذا در آينده نزديك با تقديم بودجه از سوی دولت به مجلس شاهد بحث‌های جدی‌تر و چالشی عميق‌تر ميان دولت و مجلس خواهيم بود.
از طرفی گفته می‌شود بودجه در اختيار رياست جمهوری قرار است به عنوان بودجه محرمانه تلقی شود كه در اين صورت با نامحرم دانستن مجلس چالش عميق‌تر خواهد شد. دولت اكنون بخشی از تقصير را به گردن عملكرد دولت گذشته می‌گذارد كه اين استدلال از سوی مجلس چندان پذيرفته نيست و شافعی در پاسخ به توضيح وزير اعلام می‌كند اگر تقصير با دولت گذشته است چرا در گذشته امنيت و ثبات در اقتصاد برقرار بوده است و دولت را از منظر بر هم زدن ثبات و امنيت اقتصادی مورد نقد قرار می‌دهد. اين سوالی است كه بسياری از كارشناسان سياسی و اقتصادی به آن معتقد و معترفند و اكنون به محور اصلی اختلاف و چالش دولت و مجلس بدل گشته است.
از سوی ديگر مواضع اتخاذ شده در بحث سياست خارجی نيز بسرعت تاثير خود را بر اقتصاد بر جای می‌گذارد. گرچه برخی نمايندگان منكر تاثير اين سياست‌ها بر بورس و اقتصاد هستند اما اين سياست‌ها بسرعت در حال عمل است و در آينده‌يی نه چندان دور شاهد اثرات آن بر سر سفره‌های مردم و بنيان اقتصاد كشور خواهيم بود.
داود دانش‌جعفری، وزير امور اقتصاد و دارايی، با عصبانيت در پاسخ به سوال نماينده مرند در مجلس، اظهارات وی در مورد بورس را زير سوال بردن امنيت اقتصادی كشور دانست و از مجلس خواست تا اين سوال به كميسيون اصل ٩٠ رفته و مورد رسيدگی قرار گيرد. وی سخنان «كريم شافعی» را در اين باره كه بورس قماربازی عنوان شده يك اتهام دانست و گفت: طرح مطالب بدون پايه و غيرعلمی و غيرآماری و غير مستند خود می‌تواند در وضعيت شاخص بورس تاثير بگذارد. در مقابل اظهارات دانش جعفری، «كريم شافعی» طی تذكری اعلام كرد كه تعجب می‌كنم كه آقای وزير به جای اينكه پاسخ بنده را بدهند اينجا با گردن كلفتی دارند به جلسه مجلس اهانت می‌كنند. اين سخنان با احسنت نمايندگان همراه شد.
وی كه سوالاتی از قبيل دلايل آشفتگی بازار بورس، رابطه افزايش عرضه سهام و كاهش شديد تقاضا و ارتباط آنها با سياست‌های دولت و برنامه‌های فوری كوتاه مدت و بلند مدت وزارت اقتصاد و دارايی برای سازماندهی بورس را مورد پرسش قرار داده بود، سوال كرد: ميزان سهام خريداری شده در ٦ ماهه اول سال جاری در بازار بورس امارات توسط سهامداران عمده بازار ايران چه ميزان بوده است؟ چرا جواب نداديد، بعد می‌گوييد اين حرف را راديوهای خارجی گفتند، اين حرف را همه تحليلگران اقتصادی داخل كشور گفتند.
وی افزود: اگر شما به مطبوعات مراجعه نمی‌كنيد يا وقت نمی‌كنيد مراجعه كنيد، شما مشكل داريد. شما به جای پاسخ سوال اتهام وارد می‌كنيد. شافعی افزود: علت آشفتگی بازار بی‌تدبيری دستگاه اقتصادی كشور است.
وزير اقتصاد در ابتدای پاسخ به پرسش شافعی از وی سوال كرد كه منظور از آشفتگی معلوم نيست، چون اين اصطلاح رايجی است اگر منظور كاهش قيمت‌ها در ماه‌های گذشته و سال گذشته است، به دو دسته عوامل بر می‌گردد؛ يكی عوامل خارج از بورس و ديگری عوامل داخل آن. اول در ارتباط با وضعيت افزايش حباب گونه قيمت‌ها است كه در سال ٨٢ شروع شد كه ارزش سهام ١٣٠ درصد افزايش يافت كه رشدی بی‌سابقه بود اما در اواسط سال ٨٣ با شيب تند ادامه يافت اما به دلايلی دچار كاهش شد.
وی كاهش نرخ سود تسهيلات بانكی را از عوامل كاهش قيمت بورس عنوان كرد و گفت: بايد توجه داشت كه خود بانك‌ها شركت‌های سرمايه‌گذاری بزرگ بورس هستند. وی پديده انتخابات را نيز از عوامل تاثيرگذار در بورس دانست.
در ادامه «كريم شافعی» به كار بردن لفظ افزايش حباب گونه قيمت‌ها از سوی دانش‌جعفری را مورد سوال قرار داد و گفت: اين را نشنيدم اما به تعبير ايشان اين مساله زمانی اتفاق می‌افتد كه عوامل غير موثر در اقتصاد، بورس را بر هم بزنند اما من فكر می‌كنم آنچه در به هم ريختگی قيمت بورس موثر بوده شرايط عرضه و تقاضا و تصميم‌های دولت بوده است.
وی افزود: سقوط ارزش سهام هرگز طبيعی نيست بلكه سوء مديريت موجب سقوط قيمت سهام شد. نماينده مرند افزود: توضيحات وزير در باب تاثير انتخابات به همان دلايلی كه فرمودند در دوره انتخابات اول آقای خاتمی تغييرات منحنی منفی بوده و بعد هم تغييرات منحنی چشمگير نبوده است به همين علت فرمايش ايشان قابل قبول نيست. چرا ابتدا تغييرات شديد است؟ بخاطر اينكه مردم احساس امنيت كمتری می‌كنند. چرا بعداً تغييرات نيست؟ برای اينكه ملت احساس امنيت بيشتری می‌كنند. اگر در گذشته ارزش سهام افزايش پيدا كرده است، علت آن اين بوده كه بر بورس امنيت حاكم بوده، بر اقتصاد كشور امنيت اقتصادی حاكم بوده، بر جامعه سياسی امنيت سياسی حاكم بوده. وقتی ملت، سرمايه‌گذار، شركت‌های سرمايه‌گذار احساس امنيت كنند پول خود را به بازار سرمايه هدايت می‌كنند و وقتی احساس عدم امنيت كننده پول خود را از بازار سرمايه خارج می‌كنند.
وی كه در فراكسيون اكثريت قرار دارد، افزود: ان‌شاءالله اين اطلاعات غلط است. وقتی انسان می‌شنود كه در سال جاری بالغ بر ٢٠٠ ميليارد دلار از منابع داخلی كشور به بازار امارات و ساير بازارهای جهانی خارج شده است اين عدد بسيار نگران كننده است و تنها دليل آن را بايد در سياست‌های غلط اقتصادی دولت دانست. آيا مجلس می‌پذيرد كه آقای وزير بفرمايند كه چون سود بانكی كاهش پيدا كرد قيمت سهام ساقط شد. اين درست است؟ اينها رابطه معكوس دارند. اگر سود بانك كاهش پيدا كند مردم پول خود را به بازار سرمايه هدايت می‌كنند. نه اينكه وقتی سود بانك كاهش پيدا كند، پول خود را از بازار سهام و بورس خارج كنند. اين پاسخ درستی نيست.
وی افزود: بنده علت اين موضوع را در اين می‌دانم كه وقتی دولت می‌گويد من نيازی به توليد يك ميليون خودرو ندارم، در حالی‌كه ١٩ درصد سهام بورس كشور را خودرو تشكيل می‌دهد، وقتی كه شب می‌خوابد و فردا تصميم می‌گيرد سرنوشت سرمايه‌گذاران سيمان را تغيير دهد و سبد سيمان ٢٠ درصد بورس را تشكيل می‌دهد، وقتی شب می‌خوبد، فردا صبح ٧ مديرعامل بانك را يكجا عوض می‌كند، اين قيمت بازار را خواهد شكست، اين ثبات اقتصادی را به هم خواهد ريخت، اين امنيت اقتصادی و امنيت سرمايه را متزلزل خواهد كرد، وقتی متزلزل شد، طبيعتاً قيمت ساقط می‌شود.
وی تصريح كرد: سياست‌هايی كه دولت اعلام كرد به نظر من سياست‌های اقتصادی غلطی بود كه موجب ركود سرمايه‌گذاری و موجب شكست قيمت سهام بورس شد. مثلاً دولت اعلام كرده كه من ديگر سرمايه‌گذاری نخواهم كرد. دولت بانك‌ها را مكلف كرده كه در سرمايه‌گذاری‌های كلان وقت نگذارند، پول پرداخت نكنند، به سمت سرمايه‌گذاری‌های كوچك بروند. نتيجه اين دو سياست چيست؟ سهامداران بازار بورس و صنايعی كه در بازار بورس عرضه می‌شود، سهامداران كوچك هستند؟ مسلماً سرمايه‌های بزرگ هستند. وقتی دولت سياست خود را از اين جهت منحرف می‌كند و به سمت سرمايه‌گذاری نمی‌رود و بانك‌ها را مكلف می‌كند كه از سرمايه‌گذاری‌های كلان حمايت نكنند، نبايد انتظار ثبات اقتصادی در اقتصاد جامعه يا در بازار بورس داشته باشد. وقتی كه عوامل دولت را با قماربازی تشبيه می‌كنند، نبايد انتظار داشته باشند كه مردم پول خود را در بورس هزينه كنند. اينها كلماتی است كه در تصميمات ملت فوق‌العاده موثر است.
بنابراين بنده توضيحات آقای وزير را نه در خصوص تاثير كاهش سود بانكی قبول دارم و نه افزايش حباب گونه‌قبول دارم و نه بحث تاثير انتخابات در ارزش سهام را می‌پذيريم. بلكه اگر دولت بلافاصله پس از انتخابات مواضعی اتخاذ می‌كرد (و هنوز هم می‌تواند بكند) كه ملت احساس امنيت كنند، مردم نسبت به اصل و سود سرمايه خود ميزان اميدواری آنها بيشتر شود، هرگز بورس ساقط نخواهد شد و هرگز اقتصاد آشفته نخواهد شد و هرگز ٢٠٠ ميليارد دلار سرمايه ملی به خارج از كشور نخواهد رفت.
اميدوار هستم كه اين سوؤال بنده نه تنها موجب كاهش سرمايه‌گذاری نشود، بلكه توضيحات آينده وزير اقتصاد و دارايی اين امنيت را به بازار سرمايه برگرداند كه مردم مطمئن باشند كه دولت و مجلس و عوامل حاكميت نظام پشتيبان سرمايه‌های آنها هستند، حافظ منافع آنها هستند. در بورس و در غير از بورس هر كسی كه سرمايه دارد و می‌تواند در جهت اشتغال، توليد و روان كردن اقتصاد كشور هزينه كند، ملت بدانند كه دولت و مجلس و وزارت اقتصادی و دارايی و بانك‌ها حامی سرمايه‌های اينها هستند و بنده انتظار داشتم كه وزير اقتصاد و دارايی اين اميد را در مردم شكوفا كند و به‌نحوی بورس را اداره كنند كه نگويند كه اين اتفاقات طبيعی است، يعنی در آينده هم ممكن است كه اين اتفاق تكرار شود.
در ادامه «داود دانش‌جعفری» وزير امور اقتصادی و دارايی اظهارات شافعی را علمی و اقتصادی ندانست و گفت: ايشان در واقع بحث سياسی دارند و نكاتی را مطرح كردند كه ربطی به موضوع ندارد وی در ترجمه حباب گفت: بحث اين بود كه وقتی قيمت‌ها ١٣٠ درصد افزايش پيدا می‌كند، بايد كه ببينيم وقتی رشد اقتصادی كشور در آن سال حدود ٦، ٧ درصد است، چه اتفاقی افتاده كه بازنده سهام در بورس ١٣٠ درصد شود، اما رشد اقتصادی كشور درحد ٦، ٧ درصد و فعاليت‌های اقتصادی هم ١٥ درصد بيشتر سودآوری نداشته باشد. اين حتما يك اتفاقی در قيمت‌ها افتاده كه در آنجا غيرعادی است.
مصداق اينكه صحبت‌های آقای مهندس شافعی صحبت‌های علمی نيست، يكی از آنها همين بحث ٢٠٠ ميليارد است. ببينيد چند دفعه تا حالا در مجلس، جاهای مختلف صحبت شده كه ٢٠٠ ميليارد دلار سرمايه از ايران بيرون رفته (رييس ٦٠٠ ميليارد هم گفته شد)، ٦٠٠ ميليارد!! جناب آقای شافعی شما اين خبر را از كجا گير آورديد كه به اين راحتی در اين مجلس وقتی‌كه صحبت‌ها مستقيم پخش می‌شود، اين را ذكر می‌كنيد، اين ٢٠٠ ميليارد كجاست؟ وقتی كه يك صحبت بی‌اساسی مثل اين را چند بار تكرار می‌كنيد، خود اين باعث می‌شود كه وضعيت بورس و وضعيت امنيت اقتصادی كشور بهم بخورد. اين صحبت‌هايی است كه راديوهای خارجی می‌كنند، شما هم به‌عنوان نماينده مجلس بايد اين را تكرار كنيد؟ وقتی‌كه ميزان ورود و خروج سرمايه از ايران توسط بانك مركزی اعلام می‌شود، شما اين ٢٠٠ ميليارد را از كجا آورديد كه اينقدر اعلام می‌كنيد؟ وقتی‌كه درآمد نفتی كشور حداكثر امسال به ٤٠ ميليارد دلار می‌رسد، چطور ممكن است كه ٢٠٠ ميليارد دلار از كشور خارج شده باشد؟ يا اين پول هست، يا دارايی است. دارايی را كه نمی‌شود ريخت در كيسه و در واقع هنر را تبديل به پول كرد. اگر در واقع ارزی از كشور خارج شده اين مشخص است، اگر ريالی شما مصداق داريد، اين اطلاعات را از كجا گير آورديد؟ من به آقای شافعی وقتی كه ايشان سوؤال خود را در كميسيون مطرح می‌كردند، به ايشان گفتم كه اگر شما تفكر ملی داريد، همين‌كه الان شما اين سوؤال را مطرح می‌كنيد، به صحن بيايد، خود اين ممكن است تاثير بگذارد. من به شما بگويم امروز شاخص بورس ٢٠ درصد بالا بود و در واقع ٣ روز گذشته هم همين وضعيت را داشت. بطور كلی در ٣ ماه گذشته وضعيت بهبود پيدا كرده و طرح سوالات بی‌اساس، بی‌پايه و بی‌منطق و چيزهايی كه در راديوهای خارجی مطرح می‌شود. استدعای من اين است كه اين موارد در مجلس مطرح نشود.
دانش جعفری افزود: در مورد بقيه سياست‌ها هم كه ذكر شد، ببينيد! در مورد اينكه بورس قماربازی است، اصطلاح آن از كجا آمده؟ بورس قماربازی است آقای شافعی بگويند اين اصطلاح را كجا ثبت كردند، كه گفته، چه كسی اين را گفته كه ايشان الان دارند مطرح می‌كنند؟ اگر كه با طرح سوالات سياسی در مجلس بخواهيم امنيت اقتصادی كشور را زير سوال ببريم، اين جای بحث دارد، اگر هست خود ايشان بگويند كه چطوری است؟ خواهش من اين است كه اين سوال به كميسيون اصل ٩٠ برود و رسيدگی شود و اين اتهامی كه آقای شافعی وارد كردند، مورد رسيدگی قرار بگيرد و طرح مطالب بدون پايه و غير علمی و غيرآماری وغير مستند خود اين می‌تواند در وضعيت شاخا و وضعيت بورس تاؤير بگذارد. من خواهش می‌كنم كه جناب آقای دكتر حداد حتماص اين را پيگيری كنند (رييس بله، به كميسيون تخصصی می‌رود، نه اصل ٩٠) حالا در هر صورت ايشان در واقع به دليل اينكه نماينده هستند نمی‌توانند مطالبی را بگويند كه غيرواقعی باشد و اين تاثير بگذارد در وضعيت بورس و اقتصاد كشور.