منبع: دویچه وله
ساعاتی پیش از به پایان رسیدن ضرب‌الاجل تعیین‌شده برای دستیابی به توافق جامع (ساعت ۲۴روز سه‌شنبه ۳۰ژوئن/ ۹تیر)، وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد این ضرب‌الاجل یک هفته دیگر یعنی تا ۷ ژوئیه/ ۱۶ تیرماه تمدید شده است. پیش از این اکثر گمانه‌زنی‌ها حاکی از تمدید مذاکرات بود.
ماری هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: گروه ۱+۵ و ایران تصمیم گرفتند ضرب‌الاجل دستیابی به توافق جامع را تا ۷ ژوئیه تمدید کنند تا فرصت بیشتری به مذاکرات برای دستیابی به توافق جامع و راه‌حل درازمدت بدهند.
اوباما: مذاکرات سختی در پیش است
باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا مذاکرات هسته‌ای میان نمایندگان ایران و گروه ۵+۱ را که هم‌اکنون در وین جریان دارد، “مذاکرات سختی” خواند. او گفت موفقیت این مذاکرات به رفتار تهران بستگی دارد. اوباما که شامگاه سه‌شنبه (۳۰ ژوئن/ ۹ تیر) در واشنگتن سخن می‌گفت افزود، اگر توافق بد باشد، آمریکا مذاکرات را ترک خواهد کرد.
رئیس جمهور آمریکا گفت، با توجه به رفتار گذشته ایران نمی‌توان، تنها به ادعاهای این کشور در مورد صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش اعتماد کرد. او بازرسی نوبتی تاسیسات هسته‌ای ایران توسط بازرسان آژانس را ضروری دانست.
ساعاتی پس از سخنان باراک اوباما، وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که ایران و گروه ۵+۱ تصمیم گرفته‌اند ضرت‌الاجل مذاکرات را یک هفته دیگر تمدید کنند تا فرصت بیشتری به مذاکرات جهت دستیابی به توافق جامع و راه‌حل درازمدت بدهند.
تهدید حسن روحانی
ساعتی پس از اعلام تمدید هفت روزه مذاکرات هسته‌ای حسن روحانی، رئیس جمهور ایران گفت: «اگر در مذاکرات توافق شود متعهد به اجرای توافق هستیم البته شرط‌مان این است که طرف مقابل هم متعهد به اجرای توافق باشد.»
روحانی افزود: «اگر طرف مقابل ما متعهد بماند ما هم متعهد خواهیم بود به آنچه که در توافق خواهد آمد.» روحانی در عین‌حال تهدید کرد: «دولت آمادگی کامل خواهد داشت که اگر روزی آنها توافق را زیرپا بگذارند ما نیز بتوانیم بلافاصله مسیر را شدیدتر از آنچه در مخیله آنهاست، برگردانیم.»
کاهش ذخایر اورانیوم ایران
خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات غربی در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین گزارش داد که ایران ظاهرا ذخایر اورانیوم با غلظت پایین خود را طبق توافق کاهش داده است. آژانس این موضوع را در گزارش نوبتی خود که یک ماه دیگر منتشر می‌شود، منعکس خواهد کرد. ایران پذیرفته است که ذخایر اورانیوم با غلظت پایین‌تر از ۵ درصد خود را تا ۷۶۵۰ کیلوگرم کاهش دهد. در ماه مه گذشته آژانس اعلام کرد که ایران ۸۷۱۴ کیلوگرم اورانیوم با غلظت زیر ۵ درصد دارد.
ادامه سیاست تعلیق برخی تحریم‌ها از سوی اروپا
اتحادیه اروپا روز سه‌شنبه (۳۰ ژوئن/ ۹ تیر) اعلام کرد، سیاست “تعلیق برخی تحریم‌ها علیه ایران” را به دلیل در جریان بودن مذاکرات هسته‌ای ادامه می‌دهد. این تعلیق‌ها اوایل نوامبر ۲۰۱۳ پس از اعلام توافق شش ماهه ژنو میان ایران و گروه ۵+۱ به اجرا گذاشته شد. مهلت این تعلیق‌ها سه‌شنبه آینده (۷ ژوئیه) به‌سر می‌رسد. این تعلیق‌ها صدور محصولات پتروشیمی ایران به اروپا و معاملات طلا و فلزات قیمتی با ایران را امکان‌پذیر می‌سازد. مدت زمان این تسهیلات شش ماه بود، اما با ادامه مذاکرات هسته‌ای، اتحادیه اروپا نیز آن را تمدید کرد.
اسناد ۷۰صفحه‌ای “برجام”
گزارشگرانی که مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵را در هتل” كوبورگ” وین دنبال می‌کنند می‌گویند متن نهایی توافق‌نامه که “برنامه جامع اقدام مشترک” (برجام) نام دارد حدود ۲۰صفحه متن اصلی و نزدیک به ۵۰صفحه ضمیمه دارد که در ۴تا ۵بخش تنظیم شده است. خبرگزاری فرانسه متن برجام را ۴۰تا ۵۰صفحه تخمین زده که چندین ضمیمه نیز دارد.
پیش‌نویس این اسناد را تیم‌های متشکل از کارشناسان و مدیران سیاسی دو طرف در طول هفته‌های اخیر تنظیم کرده‌اند. اما این اسناد “پرانتزهای مهم” زیادی داشت که برخی از آنها هنوز حل نشده باقی مانده است. گفته می‌شود پرانترهای باقی‌مانده در واقع موارد اختلاف “مهم و اساسی” دو طرف است و حل آنها از عهده تیم‌های کارشناسی دو طرف خارج بوده و به وزیران خارجه احاله شده است. حضور روزهای اخیر وزیران خارجه ۷کشور در وین و نشست‌های پی در پی آنها برای فصل و فصل و پاک کردن این پرانتزها بوده است.
سه مرحله در “برجام”
توافق بر سر “برنامه جامع اقدام مشترک”(برجام) شامل سه مرحله می‌شود. به گزارش ایسنا، مرحله اول “اعلام توافق” است که هم‌زمان با آن یک قطعنامه شورای امنیت که در آن برنامه اقدام و لغو کامل تحریم‌های شورای امنیت مرتبط با موضوع هسته‌ای تایید شده است، صادر می‌شود.
مرحله دوم بازه زمانی میان اعلام توافق تا اجرای آن است. این مرحله ممکن است بین ۳۰تا ۶۰روز به درازا بکشد که در این مدت توافق باید در کنگره آمریکا بررسی و رای‌گیری شود. چنانچه توافق از سوی کنگره رد شود، رییس‌جمهور آمریکا این اختیار را دارد که رای منفی کنگره را وتو کند و در صورت وتوی اوباما توافق برای عملیاتی شدن آماده می‌شود.
مرحله سوم از هنگام اعلام موافقت و پذیرش دولت آمریکا با برجام آغاز می‌شود. در این مرحله دو طرف زمانی را برای آغاز اجرای توافق تعیین خواهند کرد. تا رسیدن به روز اجرای توافق، دو طرف باید اقدامات و شرایط اجرای آن را فراهم کنند که این مستلزم انجام کارهایی از سوی ایران و ۱+۵است. این مرحله احتمالا بین ۳تا ۵ماه احتمالا به طول می‌انجامد. در این مدت ایران باید اقدامات و تعهدات هسته‌ای خود را انجام دهد و در پایان این دوره، روز اجرای توافق فرا می‌رسد، روزی که در آن تحریم‌های اروپا “لغو” و تحریم‌های آمریکا “متوقف” می‌شود.
ظریف برای چه به تهران رفت؟
برخی تحلیل‌گران در ایران بازگشت یک روزه ظریف به تهران را نشانی مثبت و حاکی نزدیک بودن توافق می‌دانند. صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در روزنامه شرق نوشته است، با توجه به این واقعیت که به‌جز جان کری، سایر وزرای خارجه کشورهای مذاکره‌کننده هم به پایتخت‌ها بازگشته‌اند، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که برنامه جامع اقدام مشترک و ضمائم آن تقریبا آماده شده و وزرای خارجه هفت کشور برای گرفتن آخرین تأیید‌ها از دولت‌های متبوع، به کشورهایشان رفته‌اند.
زیباکلام معتقد است که بازگشت یک روزه ظریف به تهران یک دلیل دیگر نیز دارد: از فردای توافق این احتمال وجود دارد که تیم مذاکره‌کننده با دور تازه‌ای از شماتت و تندخویی از سوی تندروها مواجه شود. آمدن و رفتن ظریف به تهران مبین این خواهد بود که مقامات ارشد نظام در جریان آخرین تحولات مذاکرات و مواضع طرف‌ها قرار گرفته‌اند. این امر سبب می‌شود فشار تندروها تا حدی کاهش یابد.
به گفته این تحلیل‌گر، گرچه این آمدن و رفتن دکتر ظریف در دقیقه ۹۰، سبب نمی‌شود تندروها از فردای اعلام رسمی توافق حمله و انتقاد به دولت یازدهم را مجددا از سر نگیرند، اما باعث خواهد شد تا حدودی حاشیه امن و دفاعی برای سیاست‌های هسته‌ای دولت یازدهم به وجود بیاید و دستکم از آتش سنگین مخالفان تا حدودی کاسته شود.