پس از تصمیم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مبنی بر حفظ اجازه تحصیل کسانیکه بدون شروط لازم بورسیه گرفته یا بدون آزمون وارد مقاطع دکتری شدند و تصمیم نمایندگان مجلس مبنی بر متوقف کردن پیگیری این پرونده در کمیسیون اصل نود، چندین دانشجویی که در طی سال‌های گذشته به خاطر فعالیت‌های مسالمت آمیزشان از تحصیل در دانشگاه محروم شدند به کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران گفتند که وزارت علوم برای سلامت نظام آموزشی باید همچنان پیگیر پرونده بورسیه‌های غیرقانونی باشد.
نزدیک به یکسال پس از بازگشت برخی دانشجویان موسوم به ستاره دار به دانشگاه پس از ریاست‌جمهوری حسن روحانی، موضوع پرونده بورسیه‌های غیرقانونی توسط وزارت علوم وتحقیقات و فناوری علنی شد. اولین اعتراض‌های رسمی برای بورسیه‌های غیرقانونی در تاریخ ۴ شهریور ماه ۱۳۹۳ شکل گرفت. در آن روز بیست و دو تشکل دانشجویی در نامه‌ای سرگشاده از دولت درخواست کردند که با جدیت به این پرونده رسیدگی کند.
هشت ماه کشمکش بر سر پرونده بورسیه‌های غیر قانونی، پس از ماه‌ها کشمکش برسر پرونده بورسیه‌های غیر قانونی، محمد علی‌پور مختار، رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس روز چهارم اردبیهشت ماه اعلام کرد این کمیسیون با بررسی پرونده بورسیه‌هایی که ادعا شده «غیر قانونی» هستند به این نتیجه رسیده که هیچ جرمی صورت نگرفته و به همین دلیل پرونده به قوه قضاییه ارسال نشده و وزارت علوم نیز ملزم به اجرای ابلاغیه کمیسیون اصل ۹۰ است.
رضاقاضی نوری: «دولت روحانی جلوی پرونده بورسیه‌های غیرقانونی را بگیرد»
رضا قاضی نوری، دانشجوی ستاره داری که پس از اخراج از دانشگاه تهران در سال۱۳۹۰ برای ادامه تحصیل به آمریکا مهاجرت کرد به کمپین بین‌الملللی حقوق بشر در ایران گفت: «در دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد ما از دانشگاه‌ها با عنوان ستاره دار بیرون رانده شدیم تا آنهایی که با ایدلوژی نظام همسو بودند وارد شوند. نداشتن عدم صلاحیت آن‌ها هم برای کسی مهم نبود. من خودم شاهد این رویه غیرقانونی و ناعادلانه در دانشگاه تهران بودم.»
قاضی نوری که به تازگی فارغ التحصیل یکی از دانشگاه‌های آمریکا شده است گفت: «همان سالی که من از درس محروم شدم با وجود اینکه توسط دانشگاه به عنوان یکی از دانشجویان «استعداد درخشان» شناخته شده بودم و بدون کنکور هم می‌توانستم وارد دوره دکتری شوم اما به شکل غیرقانونی حتی اجازه مصاحبه در آزمون دکتری به من داده نشد و می‌دیدم که خیلی‌ها که نه تنها درسشان حتی تمام نشده بود و از شرایط دانشجوی دکتری هم بی‌بهره بودند توانستند مصاحبه بگیرند و خیلی‌هایشان هم پس از مصاحبه بورسیه گرفتند.»
رضا قاضی نوری برای اولین بار در مقطع لیسانس به دلیل فعالیت‌های سیاسی در دانشگاه تهران به مدت یکسال از تحصیل محروم شد. او همچنین در دوره کار‌شناسی ارشد و در مهرماه ۱۳۸۸ به دلیل شرکت در یکی از تجمعات مسالمت آمیز دانشگاه تهران به وزارت علوم احضار و بازجویی شد. این دانشجو تقریبا یکسال بعد در بهمن ماه ۱۳۸۹ از سوی وزارت علوم حکم اخراج دریافت کرد. پس از آن مسولان دانشگاه تهران خواستار تجدید نظر در این حکم شدند با این حال وزارت علوم برای بار دوم در فروردین ماه ۱۳۹۰ حکم اخراج این دانشگاه را تایید کرد. او پس از آن برای ادامه تحصیل به آمریکا سفر کرد.
این دانشجوی نخبه به کمپین گفت: «اگر دولت روحانی نتواند از الان جلوی پرونده بورسیه‌ها را بگیرد اثر مخربش در سیستم آموزشی ایران برای دهه‌ها ادامه خواهد داشت چون همین‌ها که بورسیه غیرقانونی گرفتند بعد هم غیرقانونی استاد دانشگاه می‌شوند و تدریس آن‌ها در دانشگاه‌ها معلوم است چه محصولی به بار خواهد داد.»
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در تاریخ ۹ اردبیهشت ۱۳۹۴ پس از یک سال جنجال برسر بورسیه‌های غیرقانونی با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که امتیاز تحصیل برای بورسیه‌ها یا کسانیکه بدون آزمون، شرط معدل و سن، اجازه تحصیل در مقاطع عالی را گرفتند، همچنان حفظ می‌شود اما از این پس ادامه تحصیلشان مشمول هزینه شخصی و بازگرداندن هزینه‌های پرداختی به خزانه دولت خواهد بود. طبق این اطلاعیه گزینه استخدام آن‌ها در دانشگاه به عنوان هیات علمی نیز مورد تجدید نظر قرار خواهد گرفت. در این اطلاعیه همچنین گفته شده ۳۹ نفر از بورسیه‌های غیرقانونی از تحصیل محروم شدند.
بر اساس این اطلاعیه همچنان این نگرانی وجود دارد که دانشجویانی که بدون شرایط لازم بورسیه گرفته یا در دوره دکتری مشغول به تحصیل هستند پس از پایان تحصیل با تبصره‌های خاص دیگری مشغول به کار در مقام استاد در دانشگاه‌ها شوند.
«به من گفتند با وزارت اطلاعات به توافق نرسیدند و حق تحصیل در دانشگاه سراسری را ندارم»
دانشجوی ستاره دار دیگری که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود و در حال حاضر در ایران مشغول تحصیل در مقطع کار‌شناسی ارشد است به کمپین گفت: «من در سال ۱۳۸۸ از هر دو دانشگاه آزاد و دانشگاه سراسری برای مقطع فوق لیسانس پذیرش گرفتم اما بعد به دلیل فعالیت‌های سیاسی که داشتم ستاره دار و اخراج شدم. در سال ۹۲ وقتی وزارت علوم حسن روحانی اعلام کرد که دانشجویان ستاره دار می‌توانند برای ادامه تحصیل مجددا اقدام کنند من هم پیگیر شدم.»
این دانشجو ادامه داد: «اما جالب است که پس از ماه‌ها پیگیری به من گفتند اجازه ورود به دانشگاه سراسری برای ادامه درس را ندارم و فقط می‌توانم گزینه دانشگاه آزاد را انتخاب کنم. در حالیکه من در سال ۸۸ در آزمون دانشگاه سراسری هم رتبه لازم را گرفته بودم. بالاخره بعد از چند بار مصاحبه گفتند می‌توانم در دانشگاه آزاد درس بخوانم. من هم چاره‌ای نداشتم و این گزینه را قبول کردم و الان هم مشغول درس خواندن هستم.»
این دانشجو در خصوص اینکه به چه دلیلی با ورود او به دانشگاه سراسری مخالفت شده است به کمپین گفت: «به من گفتند که با وزارت اطلاعات به توافق نرسیده‌اند و اطلاعات صلاح نمی‌داند من در دانشگاه سراسری درس بخوانم.»
این دانشجو با اظهار اینکه مقایسه شرایط خودش با شرایط بورسیه‌های غیرقانونی طنز تلخ است به کمپین گفت: «من حتی نتوانستم در دانشگاه سراسری و بدون هزینه درسم را ادامه بدهم در حالیکه در کنکور سراسری قبول شده بودم. آینده شغلیم نیز نامطمئن است و حتی پس انداز کافی برای خروج از ایران را هم ندارم اما به جایش می‌بینم در کنارم کسانی که تلاش کمتری از من داشته‌اند بورسیه گرفتند و چند روز دیگر هم صاحب شغل‌های خوب خواهند شد و حتی استاد می‌شوند. همه چیز اینجا برعکس است و به طنز تلخ بدل می‌شود. کاری هم نمی‌شود برای این طنز کرد.»
پدیده دانشجوی ستاره دار و محروم از تحصیل با آغاز ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۴ در وزارت علوم رواج پیدا کرد. ستاره دار شدن به معنای جلوگیری از ادامه تحصیلات عالیه دانشجویان تنها به دلیل نوع افکار و عقاید آن‌ها است.
طبق گزارش کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران بین سال‌های (۸۴- ۸۹) ۱۷۸ دانشجو در شهرهای مختلف ایران به دلیل سابقه فعالیت‌های صنفی، اجتماعی و سیاسی و حتی مطبوعاتی و یا به دلیل دیده گاهای مذهبی مانند اقلیت بهایی از تحصیل محروم شدند.
در حالی بیش از ۱۰۰ دانشجو طی هشت سال ریاست جمهوری احمدی‌نژاد از تحصیل محروم شدند که به صد‌ها دانشجویی که فاقد شرایط تحصیلی لازم بودند، در آن سال‌ها بورسیه‌های غیر قانونی تعلق گرفت. مسولان وزارت علوم در ماه‌های اول دولت روحانی برای اولین بار اعلام کردند در دولت محمود احمدی‌نژاد به بیش از سه هزار نفر که فاقد شرایط لازم بوده‌اند بورسیه‌های برای ادامه تصحیل در خارج از کشور اعطا شده است.
مجتبی صدیقی، رییس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در روز ۴ خرداد ماه ۱۳۹۳ برای اولین بار اعلام کرد، بیش از ۱۴۰ نفر از افرادی که در مقاطع کار‌شناسی و کار‌شناسی از بورس‌ها استفاده کردند معدلی کمتر از سطح لازم داشتند. او حتی گفت بخشی از این افراد «آقازادهها و منسوبان» هستند.
«چندسال دیگر آقازادهها در دانشگاه‌های کشور تدریس می‌کنند»
یکی از دانشجویان ستاره دار دیگری که نخواست نامش فاش شود و هم اکنون در خارج از ایران به تحصیل مشغول است به کمپین گفت: «جالب است که در دوره‌ای که عده زیادی از دانشجویان نخبه از تحصیل به بهانه‌های مختلف محروم شدند عده دیگری از آقازادهها که شامل شرایط بورسیه هم نمی‌شدند بورسیه گرفتند. این‌ها قرار است چند سال دیگر و یا حتی همین الان در دانشگاه‌های ایران تدریس کنند. اگر جلوی این حرکت گرفته نشود چند سال دیگر پایه تحصیلی در دانشگاه‌های ایران واقعا زیر سوال می‌رود و مشخص نیست چه دانشجویانی زیر دست این استادان بیرون خواهند آمد.»
این دانشجو در خصوص دلیل اینکه به دانشجوی ستاره دار تبدیل شد به کمپین گفت: «من جز اولین دانشجویان ستاره دار هستم. در مهرماه ۱۳۸۴ یعنی چند ماه بعد از شروع ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد در مقطع فوق لیسانس ستاره دار شدم. مسولان دانشگاه از ثبت نام من در دوره فوق لیسانس خودداری کردند اما بعد‌تر گفتند اگر تعهد بدهم که دیگر حرکت سیاسی نخواهم داشت، می‌توانم تحصیلم را ادامه بدهم. من هم تعهد دادم اما نتوانستم چندان به این به تعهد پایبند باشم و در روزهای آخر دوره کار‌شناسی ارشد در چند تحصنی که در دانشگاه برگزار شد شرکت کردم.»
او در ادامه گفت: «بعد از آن در سال ۹۱ امتحان دکتری دادم که به گفته واحد آموزش من نمره خوبی گرفته بودم اما کارنامه‌ام هرگز به من داده نشدد. وقتی علتش را پرسیدم. گفتند پرونده‌ات نقض دارد و باید به سازمان سنجش مراجعه کنم. آنجا به من گفتند وزارت اطلاعات در مورد تو استعلام منفی داده و دیگر قادر به ادامه تحصیل نیستی.»
این دانشجو با اشاره به لیست محرومان از تحصیل گفت: «در وزارت علوم فردی به من لیستی با اسامی حدود ۲۰ نفر را نشان داد و گفت اسم تو داخل این لیست است همگی شما محروم از تحصیل هستید. آن‌ها همگی درخواست کنندگان دوره دکتری برای سال ۹۱ دانشگاه سراسری بودند که هیچکدام به تشخیص وزارت اطلاعات و وزارت علوم اجازه تحصیل نگرفتند. یک لیست دیگر هم بود که حدود ۱۰۰ نفر اسم داشت. آن‌ها شامل دانشجویانی بودند که توصیه می‌شد در شهر یا دانشگاه دیگری درس بخوانند.»
این دانشجو در همان سال ۱۳۹۱ از کشور برای ادامه تحصیل خارج شد.
وجود دانشجویان ستاره دار اولین بار در تابستان سال ۸۵ همزمان با اولین سالگرد ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد با اعتراض دانشجویان علنی شد. محمود احمدی‌نژاد خود برای اولین بار در مناظره‌های انتخاباتیش در اردبیهشت ماه ۱۳۸۸ وجود دانشجویان ستاره دار و منع از تحصیل را تایید کرد با این حال آن را حاصل دولت سید محمد خاتمی دانست. در حالیکه طبق گفته اولین دانشجویانی که لقب ستاره دار گرفتند این اتفاق از مهرماه ۱۳۸۴ یعنی چند ماه پس از آغاز دولت احمدی‌نژاد افتاد.
پس از هشت سال، جعفر توقیفی، اولین سرپرست وزارت علوم دولت روحانی در ۹ شهریور ماه ۱۳۹۲ اعلام کرد دانشجویان ستاره دار می‌توانند برای بازگشت به دانشگاه دوباره درخواست بدهند. در طی دو سال گذشته برخی از این دانشجویان برای آینده بهتر از کشور خارج شدند، برخی دیگر نیز پس از صحبت‌های جنجالی توقیفی برای ورود مجدد به دانشگاه اقدام کردند که با درخواست عده‌ای از آن‌ها به خصوص کسانیکه خواستار بازگشت به دانشگاه آزاد بودند موافقت شد.
اما وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پنج روز بعد طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که با بررسی ۸۰۰ پرونده، این دانشجویان می‌توانند به تحصیلات خود همچنان ادامه دهند اما باید هزینه تحصیل را پرداخت کنند و هزینه‌های پرداختی را هم به دولت برگردانند.