روز یکشنبه ۱۴ دی در نخستین کنفرانس اقتصاد ایران با شعار «راهکاری دستیابی به رشد پایدار و اشتغال» سخنرانی کرد.
گزاره‌های زیر از سخنان روحانی به نقل از خبرگزاری ایرنا است:
* دستگاهها باید فعالیت‌های اقتصادی را بصورت شفاف بیان کنند.
* اقتصاد با انحصار پیشرفت نمی‌کند. اقتصاد باید در صحنه رقابت حضور و از رانت نجات یابد و شفافیت داشته باشد.
* یکی از اصول قانون اساسی که از روز اول تاکنون اجرا نشده و من به عنوان مسوول اجرای قانون اساسی بسیار دلم می‌خواهد شرایطی فراهم شود تا یکبار هم که شده به این اصل قانون اساسی عمل شود. قانون اساسی به ما می‌گوید در مسایل مهم اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به جای اینکه قانون در مجلس تصویب شود، ماده قانونی یا برنامه مستقیم به آراء عمومی مردم و همه پرسی گذاشته شود.
* یکبار هم که شده یک مساله بسیار مهم که ممکن است اختلافی هم باشد؛ البته اختلافی بودن اشکالی ندارد و نظرات همیشه یکسان نیست؛ یکبار آن مورد مهم که برای همه ما اهمیت دارد و در زندگی ما تاثیرگذار است از مردم مستقیم بپرسیم. مجلس شورای اسلامی اهلا و سهلا، سر جای خودش محفوظ، ما هم احترام می‌کنیم، رای دهند قانون بگذرانند.
* یکبار، سالی یکبار، ده سال یکبار، اکنون که ۳۶ سال شده است، یکبار این قانون اساسی و این اصل قانون اساسی اجرا و عمل نشده است. بیاییم مدتی بیشتر به اقتصاد توجه کنیم، حالا یارانه هم به اقتصاد ندهیم اشکال ندارد، از اقتصاد یارانه نگیریم. چیزی هم نمی‌خواهد به اقتصاد دهیم، شرایط را آماده کنیم.
* کشور ما چه بخواهیم چه نخواهیم، البته بقیه کشورها هم اینگونه هستند اما در کشور ما پررنگ تر است، اقتصاد ما بیشتر سیاسی است تا اقتصادی محض؛ حالا یا با سیاست خارجی یا سیاست داخلی تلفیق دارد. شما می‌گویید از همه مالیات بگیریم، کاملا درست است، نمی‌شود یک نهاد کار اقتصادی انجام دهد و مالیات ندهد، اما تا می‌گویی فلان نهاد هم باید مالیات دهد، ببینید چه بساطی به پا می‌شود.
* البته این دولت چیزی که بداند و بفهمد مصالح مردم است بدون واهمه از هیچکس و هیچ نهاد، اعلام خواهد کرد و به مردم خواهد گفت و اگر لازم باشد لایحه لازم را تقدیم مجلس شورای اسلامی خواهد کرد اما بدانید برخی امور سیاست داخلی اش بسیار بسیار قوی است، بیش از آنچه فکر می‌کنید قوی است.
* اقتصاد در کشور با انحصار پیشرفت نمی‌کند. اگر تولید کننده فقط من هستم و شما هم مجبور هستید فقط از من خرید کنید، برای چه تولیدم را ارزان و کیفیت آن را بالا ببرم، خیلی خیلی باید مسلمان بود از سلمان و ابوذر هم بالاتر.
* اقتصاد باید از انحصار نجات یابد و باید در صحنه رقابت حضور یابد ، باید از رانت نجات یابد و شفافیت داشته باشد و همه دستگاه‌های دولتی فعالیت اقتصادی خود را به صورت شفاف بیان کنند و روی سایت قرار دهند.
* همه مردم با هم باید از آمار، ارقام و طرح‌های اقتصادی در یک لحظه باخبر شوند، اینجا پسرعمه، پسر خاله نداریم. اگر شفافیت در کار بود ورانت نبود و انشاءالله توانستیم با فساد هم مقابله کنیم که همه جا ریشه دوانده است، مگر می‌شود با فساد حرکت اقتصادی ما سرعت پیدا کند.
* بی تردید در آیین مقدس اسلام به همان نسبت که در معنویت، اخلاق و آخرت تکیه شده بر دنیا، کار، تلاش، پیشرفت مادی نیز توصیه شده است... اسلام آیینی است که به ما می‌گوید «من وجد ماء و تراب ثم افتقر فابعده الله» از رحمت خدا دور باد کسی که زمین و آب دارد و از فقر می‌نالد . بیان بسیار صریح و روشن برای کار و تلاش است و می‌دانیم در اسلام عملی مورد امضا است که عمل صالح باشد؛ عمل بی نقص، شایسته، کامل و با اتقان.
* پس نمی‌توانیم که برای بالا بردن معنویت در زمینه مادیات و اقتصاد کم توجه باشیم. در اسلام چنین چیزی نداریم. معنویت و مادیت، دنیا و آخرت، کار و تلاش برای رفاه خود، خانواده و مردم یک جامعه در کنار اخلاق، پاکی و تقوا همه در یک مسیر قرار دارد.
* دولت یازدهم سال گذشته کار خود را در یک شرایط خاص اقتصادی آغاز کرد که تیتر آن رکود تورمی است، اظهار داشت: این که در دو سال پیاپی رشد اقتصادی کشور منفی بود؛ در دو سال پیاپی رشد اقتصادی منهای ۸/ ۶ و منهای ۹/ ۱ بود و کشور هم از لحاظ تورم از مرز ۴۰ درصد عبور کرده بود؛ اینکه کشوری از لحاظ بازار پولی و شرایط ارزی در یک تلاطمی قرار داشت که پیش بینی آینده را دشوار می‌ساخت و اینکه دولت دارای بدهی‌های هنگفتی به نظام بانکی، پیمانکاران و شرکت‌های متنوع بود.
* دولت در یک شرایطی بود که از لحاظ روابط و سیاست خارجی، خرید و فروش هر آنچه که می‌خواست با مشکلات فراوان توام بود و ده‌ها و ده‌ها مشکل دیگر که شما می‌دیدید و در زندگی روزمره مشاهده می‌شد.
* از طرفی اقتصاد ما در آغاز این دولت و ماه‌های قبل از آن به گونه‌ای نبود که اقتصادی اشتغال زا باشد ما در زمینه اشتغال مشکلات فراوانی داشتیم اگربخواهیم کل اشتغال را در یک بازه زمانی ۱۰ ساله از سال ۸۴ تا ۹۳ بررسی کنیم شاغلین کشور از ۶/ ۲۰ میلیون نفر به ۵/ ۲۱ میلیون نفر که نشان می‌دهد اقتصاد ما اشتغال زا نبوده و باید این مشکل اقتصاد را بررسی کنیم.
* در نیمه دوم دهه ۸۰ درآمد ارزی بسیار خوبی داشته‌ایم، اما در عین حال بین سال‌های ۸۵ تا ۹۰ اشتغال ما تقریبا صفر است که نشان می‌دهد تنها با درآمد ارزی و فروش نفت نمی‌توان علی الظاهر مشکلات را حل کرد.
* بزرگترین مشکلی که در سال‌های گذشته با آن مواجه بودیم، استفاده نکردن از نظرات کارشناسان بود. در بخش اقتصاد از دانشمندان، دانشگاهیان، محققان، صاحبان تجربه و کارآفرینان نپرسیدند و از تجربه و دانش آنان به خوبی استفاده نشد.
* عده‌ای طبق نظر خودشان دارو مصرف می‌کنند، اقتصاد ما در مقطعی دنبال خوددرمانی بودند، عده‌ای در اتاقی بودند و از داروهایی که از گذشته بود، استفاده می‌کردند. در یک اقتصاد سالم هم نمی‌شود از نظر کارشناسی استفاده نکرد، در یک اقتصاد رو به رشد پایدار هم نمی‌شود از کارشناسان استفاده نکرد.
* امروز اقتصاد ما رقابتی است و همچون یک ورزشکار که پزشک و مربی مخصوص دارد، باید با استفاده از نظرات متخصصان از اقتصاد مراقبت و آن را تقویت کرد.
* دولت یازدهم بر آن شد که هرقدمی در زمینه اقتصاد برمی دارد با صاحب نظران مشورت کند، البته گاهی تصمیماتی می‌گیریم که ممکن است با نظراتی که برخی از اقتصاددانان می‌دهند متفاوت باشد اما خود آن نظرات در تصمیم گیری‌ها مفید بوده است.
* تضارب آرا همیشه مفید است. از این کنفرانس انتظار داریم همان طور که دانشکده‌های اقتصادی زیاد شده است، راه حل‌های مختلف برای مشکلات اقتصادی نیز باید بر روی میز دولت افزایش یابد.
* اقتصاد بیشتر سیاسی شده است. شما می‌گویید که از همه مالیات بگیرید، کاملا کار درستی است، نمی‌شود یک نهاد که کار اقتصادی می‌کند، مالیات ندهد، اما تا می‌گوییم که فلان نهاد هم باید مالیات بدهد، می‌بینیم چه بساطی می‌شود.
* البته این دولت هرچه را که به نفع مردم ببیند، بدون واهمه از هیچ کسی و هیچ نهادی به مردم خواهد گفت و اگر لازم باشد لایحه هم تقدیم خواهد کرد اما بدانید که برخی سیاست داخلی قویی دارند.
* گاهی اوقات راه حل‌هایی که ارایه می‌شود با مطالبی که در دهه ۴۰ وجود داشت تفاوتی ندارد. از این کنفرانس انتظار داریم راه حل‌های نوتر، دقیق تر، کارشناسی‌تر و بومی‌تر برای حل مشکلات ارایه کنند.
* اقدامات دولت تورم را به حدود ۱۷ درصد کاهش داد. تورم تا پایان سال ۹۳ به کمتر از آن چه که قول داده بودیم خواهد رسید و البته متخصصان و صاحب نظران اقتصاد باید برای مردم تبیین کنند که کاهش تورم با ارزان شدن کالا متفاوت است.
* اگر نقد، نقد سازنده باشد لازم است اما حواسمان باشد که به اعتماد مردم صدمه نزنیم زیرا حرکت رو به رشدی که امروز شروع شده به خاطر سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم به این دولت است.
* حرکتی که از سال گذشته آغاز شد به خاطر سرمایه اجتماعی، رابطه و اعتماد دولت و مردم بوده است، به خاطر این که مردم قبول کردند که دولت با کارشناسان مشورت می‌کند، مردم قبول کردند که این دولت دروغ نمی‌گوید، سرمایه اصلی همین است و اگر از دست برود، چیزی نداریم.
* رقابت‌های جناحی ایرادی ندارد اما باید در مسایل ملی به فکر رشد پایدار بود. بررسی‌های مقدماتی بانک مرکزی نشان می‌دهد که در دو فصل پیاپی مجموعا رشد اقتصادی حدود ۴ درصد داشته‌ایم و این امیدوار کننده است.
* ان شاء الله پایان امسال، اقتصاد ما دارای رشد مثبت خواهد بود بعد از دو سال رشد منفی که پشت سر گذراندیم که در تاریخ کشور ما بی سابقه بود، رشد منفی توام با تورم بالا.
* مهار تورم اقتصادی باید با قدرت ادامه یابد تا تک رقمی شود. برنامه ریزی‌ها و هدف گذاری‌های دولت بر آن است که تورم تا پایان سال ۹۶ تک رقمی شود، البته تورم دو رقمی در جهان بسیار کم شده است و کمتر کشوری تورم دو رقمی دارند،
* رشد اقتصادی کشور شروع شده است اما مهم تر، استمرار آن است، متاسفانه در کشور ما در مقاطعی تورم مهار شد اما دوباره برگشت، استمرار مهم است، ما توسعه پایدار و مستمر و همه جانبه می‌خواهیم.
* رشد در کشور شروع شده است، اما باید استمرار داشته باشد. ما توسعه پایدار مستمر همه جانبه می‌خواهیم و تجربه زندگی سیاسی ما می‌گوید کشور با انزوا نمی‌تواند رشد مستمر داشته باشد و معنای آن این نیست که دست از اصول و آرمان‌هایمان برداریم.
* در میز مذاکره بحث آرمان و اصول نیست. سر میز مذاکره نه آنها و نه ما راجع به آرمان و اصول بحث نمی‌کنیم، چون در دنیای امروز هر کشوری دنبال منافع خود است. تهدیدها، فرصت‌ها و منافع مشترک و اختصاصی اساس سیاست خارجی است و درباره اصول و آرمان‌ها بحث نمی‌شود.
* مگر در توافق ژنو در بحث هسته‌ای، آرمان‌ها و اصولمان را معامله کردیم؟ با هم حرف زدیم و توافق کردیم. چون ما یک خواست داشتیم و آنها هم خواست خودشان را مطرح کردند.
* معنای مذاکرات این است که پلی بین خواست ما و طرف مقابل تعریف شود. در توافق ژنو بخشی از تحریم‌ها در حوزه خودرو، پتروشیمی و کشتیرانی برطرف شد و بخشی از اموال بلوکه شده ما آزاد شد. حال اگر در مقابل ما نیز شفافیت بیشتری نشان دهیم و بگوییم فلان نوع غنی سازی که در حال حاضر به آن نیاز نداریم برای مدتی متوقف می‌شود، آیا این کار به معنای زیر سوال رفتن آرمان‌ها و اصول ما است؟
* آرمان ما به سانتریفیوژ وصل نیست، آرمان ما به مغز، قلب و اراده ما وصل است.
* حرکتی در کشور با حمایت مردم آغاز شده است. اگر دولت مشکلی پیدا کند به صراحت برای مردم خواهد گفت و من به عنوان رییس جمهوری تردید و واهمه‌ای ندارم که مشکلات را با مردم در میان بگذارم.
* حرکت جامعه باید با همکاری و هماهنگی باشد و این طور نیست که همه چیز به دست دستگاه اجرایی باشد. مگر همه اقتصاد در دست دولت است؟ دیگرانی هم هستند که فعالیت می‌کنند. مگر دولت هر تصمیمی را می‌تواند بگیرد؟ مجلس، شورای نگهبان و قوه قضاییه هم باید همکاری کنند و همه باید در سیاست‌های کلی در چارچوب‌های ترسیم شده رهبری حرکت کنیم، مگر می‌شود جدا جدا حرکت کرد؟
* هیچ کاری نبوده است که ما به مردم گفته باشیم و شروع نکنیم. اما برای به پایان رسیدن نیازمند همکاری هستیم.
* شرایط کشور در منطقه و جهان به ما حکم می‌کند که امروز وحدت و اتحاد بیشتری داشته باشیم. دولت خود را خادم مردم می‌داند و مردم صاحب اختیار هستند پس اشتباه است اگر دولتی خود را سرور بداند و مردم هم بگویند که کارها به عهده دولت است و به ما ربطی ندارد.
* امروز با پدیده جدید کاهش قیمت نفت مواجه هستیم که البته آن را در سال‌های ۶۶ و ۷۷ هم تجربه کرده‌ایم. نفت به تولیدکنندگان و مصرف کنندگان و شرایطی که تولید کنندگان بزرگ دارند، مرتبط می‌شود.
* پس هرچه در دنیای صادرات و ارتباط با دنیا قوی تر باشیم دیرتر صدمه می‌بینیم و امنیت ملی مان تقویت می‌شود. یعنی اگر بتوانیم آب، گاز و برق به دیگر کشورها بفروشیم و از آنها بخریم،سرمایه دار خارجی به ایران بیاید و از ایران در خارج سرمایه گذاری کنیم، امنیت مان تقویت می‌شود.
* گذشت آن زمان که اگر سرمایه دار خارجی به ایران می‌آمد استقلال کشور به خطر می‌افتاد بلکه امروز برعکس است اما چارچوب‌هایی دارد که باید رعایت شود.
* باید از مرحله کاهش قیمت نفت عبور کنیم. در حال حاضر، کاهش قیمت نفت به مرز ۵۰ درصد رسیده است که این موضوع می‌تواند در کنفرانس امروز مورد بررسی قرار بگیرد.
* شناسایی افرادی که نیازمند نیستند کار سختی است. البته ۵۰ در صد این افراد راحت شناسایی می‌شوند اما در شناسایی ۵۰ درصد دیگر مشکلات فراوانی وجود دارد و باعث قضاوت در جامعه می‌شود.
* ما یک سیستم اطلاعاتی جامع و کامل برای ۸۰ میلیون جمعیت ایرانی نداریم. گفته می‌شود به ایرانیان خارج از کشور یارانه ندهید اما عده‌ای از آنها مریض هستند و برای درمان از کشور خارج شده‌اند یا عده‌ای دیگر کارگر یا دانشجو هستند. همچنین گفته می‌شود مثلاً درآمد ۳ میلیون را مشخص کرده و بر اساس آن به افراد یارانه تعلق بگیرد که این موضوع نیز در تهران، روستاها، مرکز شهر یا خانواده‌هایی که معلول دارند، متفاوت است و نمی‌توان بر اساس آن عمل کرد.
* اجرای اصل ۴۴ در برخی جاها به بیراهه رفت، تا اقتصاد را به مردم واگذار نکنیم، درست نمی‌شود چون با اقتصاد دولتی و با اقتصاد خصولتی، اقتصاد ما درست نخواهد شد.
* اشتغال یکی از مشکلات اصلی کشور است. اقتصاد کشور ما باید اشتغال‌زا باشد، بیکاری عمدتا خانم‌های جوان تحصیلکرده را شامل شده است و این‌ها نیروهای خلاقه جامعه ما هستند.
* من به آینده امیدوارم چون در کشورمان افراد خلاق بسیاری داریم. در این شرایط نیازمند وفاق هستیم تا از پیچ فعلی عبور کنیم. چون می‌خواهیم به رشد توام با اشتغال و رونق برسیم.
* هرچه توان اقتصادی ما قوی تر باشد می‌توانیم قوی تر با خارجی‌ها مذاکره کنیم و به موفقیت برسیم.