فرارو- بازار نفت همچنان به روند کاهش قیمتی سه ماه اخیر خود ادامه داده است و حال نفت برنت به مرز ۸۶ دلار و نفت خام آمریکا نیز به زیر ۸۲ دلار سقوط کرده است.
با آنکه تداوم این روند باعث بروز نگرانی در ایران که بیشترین سهم بودجه خود را از فروش نفت می‌برد، شده است اما دولتمردان معتقدند که این کاهش‌ها به مرزی نمی‌رسد که بودجه را با کسری مواجه کند.
علی طیب نیا وزیر اقتصاد و دارایی گفته است که معمولا وقتی نفت را می‌فروشیم درآمد آن را چند ماه بعد وصول می‌کنیم. بنابراین آثار کاهش قیمت نفت در آینده مشخص خواهد شد که امیدواریم مشکل زیادی ایجاد نکند و به کسری بودجه برنخوریم.
طیب نیا تاکید کرده است که کاهش قیمت نفت به ما فهماند که باید به فکر درمان این بیماری و وابستگی بودجه به قیمت نفت باشیم. که البته کار ساده‌ای نیست و یک عزم ملی را می‌طلبد.
با آنکه عده‌ای دلایلی اقتصادی را برای این کاهش قیمت‌ها عنوان می‌کنند اما در حال حاضر بیشتر انگشت اتهام به سمت عربستان اشاره رفته که به اعتقاد بسیاری از افراد بازیگر اصلی این داستان است، به هر حال نمی‌توان کتمان کرد که عربستان با تصمیم‌های اخیر خود و پروژه ارزانفروشی‌هایش عملا راه را برای کاهش بیشتر قیمت نفت باز کرده است.
نوبخت سخنگوی دولت هم در اظهاراتی که تاکنون به این صراحت بیان نشده بود این کاهش قیمت‌ها را سیاسی اعلام کرده و گفته است «آخرین کاری که می‌خواهند پس از تحریم‌ها با آن ما را در مضیقه قرار دهند کاهش قیمت نفت است و متاسفانه برخی کشورهای منطقه که نام اسلامی را بر خود دارند با دشمنان همراهی می‌کنند.»
در این شرایط زمزمه‌های ائتلافی میان دیگر تولیدکنندگان نفت آغاز شده تا از این طریق منافع ملی خود را حفظ کنند. مذاکرات ایران و عراق و یا تصمیم روسیه مبنی بر آنکه دیگر قصد ندارد تا برای سال ۲۰۱۵ ظرفیت تولید نفت خود را از محدوده ۱۰ میلیون بشکه در روز افزایش دهد از آن جمله است.
عوامل اساسی کاهش قیمت
دکتر حسن مرادی کار‌شناس انرژی در گفتگو با فرارو گفت: دلایل بسیاری برای کاهش قیمت نفت برشمرده می‌شوند و نمی‌توان تنها آن را به علت دلایل سیاسی دانست بلکه مجوعه‌ای از دلایل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی فصلی دست به دست هم داده‌اند تا نفت با این کاهش قیمت‌ها مواجه شود.»
وی ادامه داد: «اگر بخواهیم اهم این دلایل را برشمریم می‌توانیم به عرضه شیل اویل آمریکا اشاره کنیم. عرضه این نفت باعث شده است که آمریکا واردات نفت خود را به حداقل برساند و اعلام کند که دیگر نیازی به بازار جهانی نفت ندارد. هرچند که ما بر این باور هستیم که این امر به دارازا نمی‌کشد و آمریکا مجددا به بازار بازمی گردد اما همین اتفاق در این بازه زمانی باعث شده است که بازار با تلاطم مواجه شود.»
مرادی گفت: «عامل دیگر می‌تواند کاهش عرضه نفت لیبی باشد. با ایجاد صلح و به دنبال آن بهبود مناسبات دولت با شورشیان شرق، تعداد بشکه نفت لیبی که پیش از این ۸۰۰ هزار بشکه در روز بود به ۱. ۵ میلیون بشکه رسید و نوعی عرضه مازاد نفت در بازار به وجود آمد.»
این کار‌شناس انرژی حوادث خاورمیانه را یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر بازار نامید و گفت: «با آنکه داعش نتوانسته است به پالایشگاه‌های جنوب عراق دسترسی پیدا کند اما با فروش بشکه‌های نفت شمال این کشور در بازار آزاد، که عمدتا هم به کشور ترکیه است، نوعی تنش در بازار جهانی ایجاد کرده است.»
وی افزود: «تمام این عوامل در کنار درگیری‌های اوکراین، رشد منفی چین و رکود این کشور که همواره دومین اقتصاد جهان بوده است و حتی نبودن در فصل سرما که طبعا تقاضا را با کاهش رو به رو می‌کند همه و همه عواملی بودند که خارج از سهمیه بازار بوده و تنش‌هایی به بازار وارد کرده‌اند که در نهایت هم به این کاهش قیمت‌ها انجامیده است.»
وی با اشاره نقش عربستان در این روند اظهار کرد: «عربستان بازیگر خوبی در بازار نفت نبوده است. با آنکه این کشور خود یکی از بنیانگذاران اوپک است و بیشتر حجم نفت را تولید می‌کند اما همواره ساز مخالف می‌زند و با سایر رقبا و شرکای خود همراهی نمی‌کند. در همین راستا علی النعمی وزیز نفت عربستان هم در حاشیه کنفرانس شورای همکاری خلیج فارس به خبرنگاران گفته که این نخستین باری نیست که قیمت نفت کاهش می‌یابد و قمیت هم همیشه بالا و پایین می‌رود و نمی‌دانم چرا اکنون جنجال به پا شده است. همین سخنان او نشان می‌دهد که قیمت نفت و کاهش آن برای او اهمیت ندارد. و فقط هر از چندگاهی با آزاد سازی و یا عرضه مازاد در بازار جهانی موجب تلاطم در بازار جهانی و عرضه اوپک می‌شود.»
مرادی در پاسخ به این سوال که چرا اوپک اقدامی بر کنترل قیمت‌ها انجام نمی‌دهد گفت: «به علت آنکه اعضای اوپک بر این باور هستند که به زودی قیمت‌ها افزایش پیدا خواهند کرد و به این دلیل نیازی نیست تا جلسه‌ای اضطراری برای بررسی علل کاهش قیمت‌ها و راه‌های جلوگیری آن هم تشکیل شود. همان طور که البردی هم به وال استریت ژورنال گفته بود که برگزاری هیچ نشست اضطراری بررسی نشده است و پیش بینی می‌کند که قیمت‌های نفت تا پایان امسال بهبود یابد. یعنی البدری بر این نظراست که چون قیمت هابه سمت بهتر شده پیش می‌رود نیازی به برگزرای جلسه نیست.»
وی با اشاره به ائتلاف میان ایران و روسیه و عراق گفت: «این اتفاق قطعا می‌تواند تغییری در قیمت نفت در بازار ایجاد کند. اگر روسیه از بازار جهانی جدا شود، به دنبال آن عرضه نفت و گاز هم افزایش پیدا می‌کند و قیمت‌ها هم بالا می‌رود. همان طور که گفتم امید فراوانی برای افزایش قیمت‌ها وجود دارد.»
وی با اشاره به تاثیر قیمت نفت بر بودجه کشور افزود: «قطعا وابستگی بودجه کشور ما به نفت بیشتر از سایر کشورهاست و طبیعی است که کاهش‌هایی این چنینی نگرانی‌های را هم در میان فعالان به وجود آورد. به همین دلیل دولت باید در این فاصله و تا برطرف شدن تلاطمات، از صندوق ذخیره ارزی این کسری‌های بودجه خود را جبران کند تا وقفه‌ای در کارهای عمرانی و یا بودجه جاری در کشور ایجاد نشود. اما همان طور که گفتم به علت آنکه امید آن می‌رود که نفت به زودی به قیمت‌های گذشته خود بازگردد و حتی تا سقف ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار هم افزایش پیدا کند، نگرانی‌ای بابت ضربه به بودجه در سال آینده وجود ندارد.»