رادیوفردا: در کشاکش مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب و تلاش دولت حسن روحانی برای بازسازی روابط تهران با جهان، نگاه‌ها نه به نیویورک و وین که به تهران و جایی است که آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به یک اشاره می‌تواند روند امور را تغییر دهد. فردی که - به نوشته «مایکل کرولی» از هفته‌نامه «تایم» - حرفش فصل‌الخطاب است و «فارغ از هر آنچه دیپلمات‌های کت و شلوار پوشِ محله منهتن بگویند» از تهران واشینگتن را به باد انتقادهایش گرفته، مردی «که هیچگاه ایران را ترک نمی‌کند و به ندرت با مقام‌های غربی سخن می‌گوید»، آیت‌الله علی خامنه‌ای.
در ادامه مقاله «تایم» آمده، ماه پیش در نشست سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شهر نیویورک، جمهوری اسلامی ایران تلاش فراوانی کرد که بهترین چهره خود را به جهانیان عرضه کند. در همان سالنی که زمانی محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری پیشین ایران، برای انتقادهای تند علیه آمریکا استفاده می‌کرد، روحانی، جانشین احمدی‌نژاد، لحنی دوستانه را در پیش گرفت.
روحانی حملات یازده سپتامبر را «عملی جنایتکارانه» خواند و تندروی را محکوم کرد. رئیس جمهوری ایران همچنین خواستار ادامه گفت‌وگوها با ایالات متحده درباره برنامه هسته‌ای کشورش شد. یک روز بعد نیز، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، برای دیدار با جان کری، وزیر خارجه آمریکا، به هتل «والدورف-آستوریا» رفت و در آنجا به مدت سه ساعت به همراه دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا با هدف حل و فصل آچمَز هسته‌ای گفت و شنید.
یک روز پس از سخنرانی روحانی و اشاره‌اش به نیاز به گفت‌وگو، حساب کاربری منسوب به رهبر جمهوری اسلامی یک داده‌نما (اینفوگرافیک) با عنوان «نتیجه یک سال مذاکره با آمریکا» را منتشر کرد. متن همراه این داده‌نما گفت‌وگوهای فوق را «بی فایده» و «مُضر» توصیف می‌کرد و در بخشی از آن کارتون جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده، دیده می‌شود که کت و شلوار و کراوات بر تن دارد و مُشتش را بر میز مذاکرات با طرف ایرانی می‌کوبد و طرف مقابل را به «اقدام نظامی» تهدید می‌کند.
توئیت‌های دیگر حساب کاربری @Khamenei_ir نیز ایالات متحده را «زورگو»، «تهدیدی برای صلح» و «حامی تروریسم» توصیف کرده‌اند. رهبر جمهوری اسلامی در مصاحبه جدیدی که با تلویزیون رسمی کشور انجام داد، جان کری را «دروغگو» خواند و گفت که ائتلاف به رهبری آمریکا علیه حکومت اسلامی (داعش سابق) بهانه‌ای برای سلطه بر منطقه خاورمیانه است.
هفته‌نامه «تایم» با توضیح این سوابق می‌نویسد که «اینک، ده ماه پس از آغاز گفت‌وگوهای هسته‌ای کاملاً مشخص است که آیت‌الله خامنه‌ای مشکل اصلی آمریکا در این راه است.»
اشاره تایم به مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ است که در سال گذشته به توافقی موقت دست یافتند. اما تاکنون مذاکرات دو طرف برای حل جامع و نهایی مساله هسته‌ای ایران به نتیجه نرسیده است. مهلت این مذاکرات نوامبر سال جاری به پایان می‌رسد.
«تایم» می‌افزاید که شاید روحانی و ظریف به واقع دنبال کاستن از ظرفیت هسته‌ای کشور در مقابل پایان تحریم‌های اقتصادی باشند. اما این هر دو در نهایت پاسخگوی رهبر هستند و کلام آخر با شخص خامنه‌ای است. از دیگر سو خامنه‌ای نیز از ایالات متحده بیزار است و بی‌اعتماد به کاخ سفید.
گری سیمور، از مشاوران کلیدی امور مربوط به سیاست هسته‌ای ایران در دولت اوباما در گذشته، در همین باره تصریح کرد: «رهبر جمهوری اسلامی آماده پذیرش خواسته‌های ما نیست. اگر روحانی به راستی می‌توانست تصمیم‌گیری کند، به باور من رسیدن به توافق شدنی می‌بود. اما تصمیم‌گیرنده نهایی رهبر است.»
اگر روحانی و ظریف در پی موفقیت هستند می‌بایست به دنبال متقاعد کردن خامنه‌ای باشند که دغدغه اصلی وی باید تحریم‌ها و انزوای کشور باشد، به ویژه در این منطقه که رکود اقتصادی همین اواخر آتش چند انقلاب را برافروخته‌است.
به گفته «دنیس راس»، از مشاوران ارشد پیشین دولت اوباما، با توجه به واقعیات موجود مشکلات اقتصادی کشور برای جمهوری اسلامی اولویت مهم‌تری است: «رهبر انقلاب باید مجاب شود که عدم رسیدن به توافق [هسته‌ای] تهدید بزرگتری را برای کشور به دنبال دارد.»
آیت‌الله خامنه‌ای که پیش از این تأکید کرده‌بود که «همان‌طور که قبلا گفتم مذاکرات هسته‌ای به جایی نمی‌رسد» تاکنون نیز نشانه‌ای از تغییر این موضع از خود نشان نداده است.
اشاره تایم به اظهارات آیت‌الله علی خامنه‌ای در ۲۸ بهمن سال گذشته است که بار دیگر بر خوشبین نبودن نسبت به مذاکره هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی تاکید کرده ولی گفته بود که با این مذاکرات مخالفتی ندارد.
به نوشته «تایم» به ظاهر، در تحلیل رهبر ایران مزایایِ توانمندیِ هسته‌ای برای کشور به خطرات آن می‌چربد. چه بسا در باور آیت‌الله، درست مثل «کیم جونگ اون»، رهبر کره شمالی، جنگ‌افزار هسته‌ای تنها چیزی است که می‌تواند به عنوان ابزار دفاعی در برابر تهاجم احتمالی ایالات متحده به کار آید.
در ماه ژوئیه علی خامنه‌ای در یکی از سخنرانی‌هایش خواستار غنی‌سازی در سطح صنعتی و بسیار فراتر از میزان پیشنهادی غرب شد. بسیاری از تحلیل‌گران در همان زمان این سخن را به منزله «ناقوس مرگ» مذاکرات هسته‌ای دانستند.
ماه گذشته، جان کری گفت که راه همکاری دیگری با جمهوری اسلامی گشوده شده، وی پیشنهاد کرد که ایران می‌تواند به ائتلاف جهانی علیه گروه «حکومت اسلامی» بپیوندند. اما خامنه‌ای اندکی بعد کارزار آمریکا را بهانه‌ای جدید برای سلطه بر خاورمیانه خواند.
رهبر جمهوری اسلامی ایران همچنین به تازگی با «خبیث» خواندن دولت بریتانیا گفت که آن کشور، «داعش» و القاعده را «برای مقابله با جمهوری اسلامی و بیداری اسلامی درست کرده‌است.»
آیت‌الله علی خامنه‌ای در ۲۱ مهرماه در این باره گفته بود: «تلاش امروز آمریکا و هم‌پیمانانش برای مقابله با داعش که واقعیت هم ندارد، بیش از آنکه تلاش برای از بین بردن نطفه آن باشد برای جهت دادن و تقویت اختلاف‌افکنی‌ها بین مسلمانان است.»
به نوشته «تایم»، این احتمال نیز وجود دارد که علی خامنه‌ای بیم آن دارد که هدف نهایی، براندازی حکومت بشار اسد، دیکتاتور سوریه، است.
در خصوص اسرائیل نیز که آمریکا بارها امنیت آن کشور را دارای اهمیتی حیاتی برای خود اعلام کرده، آيت‌الله خامنه‌ای روز ۲۴ مهر در ديدار با دبيرکل جهاد اسلامی فلسطين، جنگ با اسرائيل را يک «جنگ سرنوشت‌ساز» خواند که «بايد تکليف را نهايی کند».
اشاره «تایم» به اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای در روز پنجشنبه ۲۴ مهر در ديدار با دبيرکل جهاد اسلامی فلسطين، است که گفته بود جنگ با اسرائيل يک «جنگ سرنوشت‌ساز» است که «بايد تکليف را نهايی کند».
رهبر جمهوری اسلامی اضافه کرده بود: «جريان مقاومت بايد روز بروز بر آمادگی‌های خود بيفزايد و ذخاير قدرت را در داخل غزه افزايش دهد».
به نوشته «تایم» آنچه آشکار است این است که آیت‌الله خامنه‌ای هیچ علاقه‌ای به شراکت با آمریکا ندارد. اما در عین حال باید به یاد داشت که - به قول یکی از مقام‌های ارشد آمریکایی - «درس مهمی که باید از خاورمیانه گرفت این است که اعمال افراد را ملاک قرار دهیم نه آنچه بر زبان می‌آورند.»
«تایم» در پایان می‌نویسد: به هر روی، اگر همچنان به سخنان آیت‌الله خامنه‌ای باشد، امید چندانی برای برون‌رفت از بحران هسته‌ای در چشم‌انداز وجود نخواهد داشت. با این اوضاف بعید نیست، به جای همکاری با ایران، ایالات متحده اندک اندک به سوی یک رویارویی جدید با تهران حرکت کند، چیزی که به ظاهر همیشه در ذهن رهبر جمهوری اسلامی اجتناب‌ناپذیر بوده‌است.