رادیو زمانه: سخنرانی رهبر ایران درباره انرژی هسته‌ای، قابلیت چانه‌زنی نمایندگان ایران را در مذاکرات سطح بالای مربوط به برنامه هسته‌ای این کشور محدود کرده است.
دیپلمات‌های مستقر در وین با اعلام این خبر به خبرگزاری «رویترز» افزوده‌اند که چنین اتفاقی بخت ایران برای رسیدن به توافق‌نامه‌ای جهت رفع تحریم‌ها را کاهش داده است.
رویترز در گزارش اختصاصی خود با اشاره به سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای در دوشنبه هفته گذشته، ۱۶ تیرماه، که در جمع مسئولان کشوری صورت گرفت، آن را «رویارویی با فشار قدرت‌های جهانی برای حداقل کردن ریسک ساخت بمب اتمی» خواند. در این سخنرانی که در گزارش یادشده «مملو از جزئیات فنی» توصیف شده است، رهبر ایران گفته بود که «واقعیت این است که در این موضوع، طرف مقابل به مرگ گرفته است که به تب راضی شویم».
آیت‌الله خامنه‌ای مهم‌ترین مورد اختلاف را «ظرفیت» غنی‌سازی دانسته بود و جزئیات فنی مورد اشاره رویترز به بخشی از سخنان وی باز می‌گردد که در آنها به شرح این اختلاف پرداخت.
بنابر گزارش یک «آژانس اطلاعاتی غربی» سخنرانی خامنه‌ای در واقع برای محدودکردن شدید فضای مانور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و نه حمایت از این تیم ایراد شده و حالا پرکردن شکاف بین موضع شش قدرت جهانی با ایران عملاً ناممکن شده است».
رهبر ایران مدعی شده بود که «هدف آنها [قدرت‌های جهانی ] این است که در موضوع ظرفیت غنی‌سازی، جمهوری اسلامی ایران را به ۱۰ هزار سو راضی کنند، البته ابتدا از ۵۰۰ سو و ۱۰۰۰ سو شروع کردند، که ۱۰ هزار سو محصول حدود ۱۰ هزار سانتریفیوژ از نوع قدیمی است که داشتیم و داریم، در حالی‌که به گفته مسئولان مربوطه، نیاز قطعی کشور، ۱۹۰ هزار سو است.»
استفاده ناگهانی رهبر جمهوری اسلامی از واحد تخصصی «سو» باعث شد که پس از سخنرانی وی، بسیاری از خبرگزاری‌های ایرانی به تشریح سخنان وی در مقالات جداگانه بپردازند. برای مثال، علی‌اکبر صالحی در گفت‌و‌گو با «خبرگزاری دانشجویان ایران» (ایسنا) توضیح داد که «معیار اندازه‌گیری غنی‌سازی، سو (SWU) یا واحد کار جداسازی است که توانمندی یک سانتریفیوژ را در جداسازی نشان می‌دهد. بنابر این، غنی‌سازی را براساس سو تعیین می‌کنیم، نه تعداد یا نوع ماشین‌های سانتریفیوژ».
رهبر ایران در ادامه سخنرانی خود بار دیگر تاکید کرد که ایران به دنبال سلاح اتمی نیست و راه‌های مشخصی وجود دارد که جمهوری اسلامی تضمین‌های لازم را برای اثبات این نکته به آمریکایی‌ها ارائه دهد. وی همچنین از اطمینان راسخ خود به تیم مذاکره‌کننده ایران خبر داد.
رویترز این سخنرانی را طبق نظر کارشناسان با «سخنرانی سالانه درباره وضعیت کشور آمریکا» از سوی رئیس‌جمهوران ایالات متحده قابل مقایسه دانسته و از قول «دیپلمات‌های متعدد»، آن را برای تیم مذاکره‌کننده ایران همچون «یک سورپرایز» و مایه شگفتی بسیار توصیف کرده است.
یک دیپلمات غربی به رویترز گفته است که تیم مذاکره‌کننده بابت تذکرهای خامنه‌ای در چنین زمان حساسی در گفت‌و‌گوهای هسته‌ای «غافلگیر شده‌اند». به گزارش رویترز، دو منبع ایرانی نیز این ارزیابی را تائید کرده‌اند.
همچنین رویترز از دستیابی خود به تحلیل «یک آژانس اطلاعاتی غربی» خبر داده که در آن آمده است: «سخنرانی خامنه‌ای که در ظاهر از تیم مذاکره‌کننده ایرانی اعلام حمایت می‌کند، دارای چنان جزئیات دقیقی است که نشان می‌دهد در واقع ملاحظات او برای محدودکردن شدید فضای مانور این تیم ایراد شده و حالا پرکردن شکاف بین موضع شش قدرت جهانی با موضع ایران عملاً ناممکن شده است».
این تحلیل اطلاعاتی می‌افزاید: «طبق ارزیابی ما، ملاحظات خامنه‌ای بدون هماهنگی با تیم مذاکره‌کننده ایران در وین ایراد شده و هدف آن ناتوان‌ساختن این تیم از مذاکره موثر بوده است.»
در گزارش اختصاصی رویترز، سخنان خامنه‌ای یادآور تنش‌های درون طبقه پیچیده نخبگان صاحب قدرت در ایران است: «تنش بین تندروهای محافظه‌کار ــ کسانی همچون خود خامنه‌ای که نگران هستند هر گونه آشتی با غرب، انقلاب اسلامی را به خطر بیندازد ــ با میانه‌روها که توافق هسته‌ای را راه خروج ایران از انزوای فلج‌کننده اقتصادی می‌دانند.»
یکی از بستگان خامنه‌ای در گفت‌و‌گو با رویترز از انگیزه این سخنرانی سخن گفته است. به زعم این آشنای خانوادگی که رویترز از او نام نبرده است: «رهبر بالاتر از تمام گروه‌ها است. او احساس کرده که باید خطوط قرمز خود را به‌شکل عمومی مطرح کند تا طرفین درگیر در مذاکرات هیچ سوء تفاهمی نداشته باشند. از آنجا که این سخنرانی نکات فنی روشن و واضح داشته است، حالا ایرانی‌ها و غیرایرانی‌ها به روشنی می‌دانند که چه چیز قابل مذاکره است و چه چیزی نیست.»
استفاده ناگهانی رهبر جمهوری اسلامی از واحد تخصصی «سو» باعث شد که پس از سخنرانی وی، بسیاری از خبرگزاری‌های ایرانی به تشریح سخنان وی در مقالات جداگانه بپردازند.
این گمانه‌زنی‌ها در حالی مطرح می‌شود که در آخرین روز اردیبهشت‌ماه جاری عباس عراقچی، یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده و معاون وزیر خارجه ایران، سخنانی را بیان کرده بود که پیشاپیش از احتمال تنش‌های شدید خبر می‌داد. او در جمع هادیان سپاه پاسداران اظهار داشت: «سایت فردو ۷۰ متر زیر سنگ است و چون غربی‌ها نمی‌توانند آن را بزنند به دنبال تعطیل کردن آن بوده‌اند. اما آقای ظریف در مذاکرات محکم در مقابل اروپایی‌ها ایستاد و گفت که شما چون نمی‌توانید فردو را بزنید می‌خواهید آن را تعطیل کنید، بعد نطنز را که ۲۰ متر زیر خاک است بزنید، من اینجا نیامده‌ام که کشورم را در آستانه حمله قرار دهم.»
مذاکرات هسته‌ای کماکان در وین ادامه دارد، اگرچه بسیاری دورنمای آن را چندان امیدوارکننده نمی‌دانند. با این حال، در آخرین تحولات رخ‌داده با نزدیک‌شدن به ضرب‌الاجل ۲۰ ژوئیه، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا دوشنبه شب به خبرنگاران گفت که مذاکرات بسیار خوبی با محمد جواد ظریف، همتای ایرانی خود داشته است و البته تاکید کرد که ایران باید دست به «انتخاب‌های حیاتی» بزند.
در صورت عدم توافق تحریم‌های ایران ادامه خواهد داشت. این درحالی‌است که به نوشته «وال استریت ژورنال» میزان فروش نفت ایران به پایین‌ترین حد خود پس از اکتبر سال گذشته رسیده است.