اعتماد / فرشاد اعظمی
مجلس این روزها دچار یك سوءتفاهم بزرگ شده است. قدرت گرفتن روز به روز اقلیت مجلس در بهارستان و همراهی سایر نمایندگان با این اقلیت باعث شده تا فضای مجلس به شكل دیگری رقم زده شود و اكثریت مجلس را تسلیم تصمیم‌های اقلیت مجلس كند.
لایحه پیشنهادی بودجه سال ۹۳ كه برخلاف سنت هشت ساله دولت‌های نهم و دهم سر وقت به مجلس ارائه شد، مورد استقبال هیات‌رییسه مجلس و سایر نمایندگان قرار گرفت تا اینچنین پیش‌بینی شود كه بررسی لایحه بودجه با دردسر خاصی روبه‌رو نشود و خیلی زود در صحن علنی مجلس مطرح و به نتیجه برسد، اما این پیش‌بینی نیز همانند بسیاری از اتفاقات مجلس درست از آب درنیامد تا تصمیم‌گیری‌های لحظه‌یی برخی از نمایندگان یك‌بار دیگر اثبات شود؛ مخالفت‌هایی كه بیش از هرچیزی به فضا‌سازی اقلیت مخالف دولت در مجلس برمی‌گردد.
جلسه روز گذشته مجلس نیز مستثنی از این فضاسازی‌ها نبود. این جلسه برخلاف روزهای گذشته در ابتدا به مدت دو ساعت غیرعلنی بود كه بنا به گفته نمایندگان حاضر در این جلسه محتوای لایحه بودجه در این جلسه مورد بررسی‌های جدی قرار گرفت. در این جلسه، محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت پاسخگوی سوالات و شبهات نمایندگان در رابطه با لایحه بودجه دولت در استان‌های كشور بود.
به گفته علی‌محمد احمدی، نماینده دهلران، محمدباقر نوبخت طی توضیحاتی اعلام كرد كه بودجه انبساطی نیست بلكه واقع‌بینانه است. احمدی در تشریح بخش‌های دیگری از این جلسه غیرعلنی می‌گوید: نوبخت درباره نحوه توزیع اعتبار طرح‌های تملك دارایی و اولویت‌بندی آنها براساس پیشرفت فیزیكی طرح‌ها توضیحاتی داد و گفت كه طرح‌های عمرانی به سه بخش با پیشرفت فیزیكی ۲۰ درصد و ۵۰ درصد و ۸۰ درصد به بالا پیش‌بینی شده است كه به شكل پلكانی به آنها اعتبار داده می‌شود. همچنین یكسان‌سازی نرخ ارز، هدفمندی یارانه‌ها، جلوگیری از افزایش نرخ بیكاری و كنترل نرخ تورم از دیگر محورهای سخنان نوبخت در جلسه غیرعلنی روز گذشته مجلس بود.
این سخنان اگرچه بارها و بارها از سوی مقامات دولتی اعلام شده بود و از مبانی و اصول مطلوب مجلس پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری بود اما با توجه به واكنش تند برخی از نمایندگان به ویژه نمایندگان استان‌های خوزستان، مازندران و لرستان به نظر می‌رسد مورد قبول مجلس اصولگرا واقع نشد، تا موج مخالفت با دولت پیش از هر زمان دیگری به اوج برسد. مخالفت مجلس با دولت باعث شد تا اتفاقات تلخی روز گذشته رخ بدهد. تهدید به استعفای ۳۹ نماینده استان‌های مازندران، خوزستان، لرستان و همچنین شهرستان بوكان عجیب‌ترین و جدیدترین شكل تقابلی مجلس نهم با دولت بود كه روز گذشته رقم زده شد.
مجلسی كه تا پیش از دولت روحانی در مقابل طعنه‌های متعدد احمدی‌نژاد سكوت كرده و آن را به هر بهانه و طریقی توجیه می‌كرد، این‌بار به جای سكوت از گزینه استعفا استفاده كرد. گزینه‌یی كه اگرچه جدی و قطعی نخواهد بود ولی یك تهدید جدی برای دولت و دوگانگی بزرگ در شعار تعاملی مجلس برشمرده می‌شود.
عبدالوحید فیاضی، نماینده مازندران در رابطه با قطعی بودن استعفای نمایندگان هم استانی‌اش به «اعتماد» می‌گوید: این تهدید خیلی جدی نیست ولی نمایندگان به‌شدت معترض هستند و كاهش بودجه استان در دو بخش انتقال آب و همچنین راهسازی را قبول ندارند.
او در ادامه این گفت‌وگو به بودجه مندرج استان مازندران در لایحه پیشنهادی دولت اشاره می‌كند و می‌گوید: در دولت احمدی‌نژاد بودجه استانی بیش از این بود و حالا چرا باید چنین كاهشی اجرایی شود. او در پاسخ به این سوال كه چه میزان از بودجه مازندران در دولت احمدی‌نژاد محقق شد؟ اعلام می‌كند: بخشی از این بودجه در نهایت محقق نشد.
همچنین سید شریف حسینی، نماینده خوزستان در گفت‌وگو با «اعتماد» نیز كاهش بودجه استانش را دلیل اعتراض نمایندگان هم استانی‌هایش می‌داند و ادامه می‌دهد: وضعیت استان خوزستان نه حالا كه از ابتدای پیروزی انقلاب و همچنین پایان دفاع مقدس غم‌انگیز است. استانی كه ۸۵ درصد از بودجه كل كشور را تامین می‌كند چرا وضعیت بودجه‌اش باید اینچنین باشد.
او همچنین حل نشدن مشكل آلودگی هوا را از دیگر معضلات این استان می‌داند و تاكید می‌كند: تعداد زیادی از مردم خوزستان با مشكل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌كنند و كسی پاسخگوی نیاز این مردم نیست.
در ادامه این گفت‌وگو، شریف حسینی همچون فیاضی به بودجه استان خوزستان در دوره احمدی‌نژاد اشاره می‌كند و می‌گوید: در دولت دهم بودجه این استان بیشتر بود البته بخشی از این بودجه به خوزستان پرداخت نشد.
نمایندگان لرستان نیز همچون مازندرانی‌ها و خوزستانی‌ها دولت را تهدید به استعفا كردند. این نمایندگان نیز دلایل اعترض‌شان مانند دیگر نمایندگان مربوط به كاهش بودجه استانی بود.
همچنین محمد عثمانی، نماینده بوكان نیز دیگر كسی بود كه دولت را تهدید به استعفا كرد و در نطق خود خطاب به وزیر نیرو، اعلام كرد: آقای چیت‌چیان اگر بودجه سد سیمینه درست نشود بنده از همین جا استعفایم را تقدیم می‌كنم.
در همین حال دیروز سردار محمدرضا نقدی ، رییس سازمان بسیج مستضعفین در گفت‌وگو با مهر نیز گفت: انتظار كاهش بودجه این سازمان از سوی دولت را نداشتیم.
این اعتراض‌ها اگرچه در نگاه اول چیزی جز دلسوزی و حمایت از مردم و حوزه‌های انتخابیه تلقی نمی‌شود ولی در یك بررسی و جزیی‌نگری با تناقض‌های متعددی رو به رو می‌شود كه خلاف امر را به شنونده و مخاطب القا می‌كند. افزایش تحریم‌ها و همچنین ضعف مدیریتی در چند سال اخیر كشور را با مشكلاتی مختلفی روبه‌رو كرد تا جایی كه محمدباقر نوبخت چندی پیش از ارائه لایحه بودجه در صحن علنی مجلس خطاب به نمایندگان صریحا اعلام كرد: به علت كسری بودجه دولت تصمیم دارد كه در سال آینده اولویت‌بندی ویژه‌یی را در بودجه ۹۳ اتخاذ كند.
به گفته او، دولت جهت مدیریت صحیح بودجه در نظر گرفته است تا حد امكان از پروژه‌های غیرضروری و هزینه‌بر منصرف شده یا در صورت امكان از پیمانكاران و شركت‌های خصوصی برای اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام دولت پیشین بهره بگیرد.
این گفته‌های نوبخت با وجود موافقت نمایندگان در آن جلسه، روز گذشته مورد غفلت نمایندگان قرار گرفت و كمتر نماینده‌یی وجود داشت كه بخواهد موافقت‌های خود در آن جلسه را به یاد آورد و پی به رفتار متناقض خود ببرد.
علاوه بر این، تناقض دیگری در این مخالفت‌ها وجود دارد. تمام نمایندگانی كه دولت را به استعفا تهدید كرده بودند متفق‌القول به عدم تحقق بودجه در دولت احمدی‌نژاد اعتراف كردند و قبول داشتند كه بودجه استانی در دولت دهم اگرچه بیشتر از دولت روحانی بود ولی چیزی جز وعده و نسیه و چند عدد اگرچه بزرگ روی كاغذ نبود.
تناقض دیگر این استعفا به وظیفه شرعی و قانونی نمایندگان مربوط می‌شود. یك نماینده زمانی كه بر اساس رای مردم و همشهری‌ها و همولایتی‌های خودش از آنان جهت احقاق حقوق‌شان و رسیدگی به مطالبات شهری یا روستایی‌شان در مجلس وكالت می‌گیرد، استعفایش معنایی جز بی‌توجهی به این آرا و انتظارها ندارد.
فراتر از این نكات، برهم زدن آرامش سیاسی در داخل كشور نتیجه‌یی جز تضعیف سیاست داخلی كشور ندارد كه در گام اول مجلس و بعد از آن دولت و در نهایت مردم متضرر می‌شوند و امید خلق شده در حماسه ۲۴ خرداد ماه را به كلی نابود و مشكلات عدیده داخلی را رقم می‌زند كه این مشكلات در ادامه امور بین‌الملل كشور را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
درخواست ۱۸ نماینده برای عزل ظریف
علاوه بر این نمایندگان مجلس حمله علیه وزرای دولت را همچون گذشته به قوت خود ادامه می‌دهند. پس از اینكه مجلس نخستین كارت زردش را به علی طیب‌نیا، معتبرترین وزیر روحانی داد این‌بار در تدارك كارت زرد و حتی قرمز به محمدجواد ظریف، محبوب‌ترین وزیر دولت است.
۱۸ تن از نمایندگان مجلس در نامه‌یی گفته‌های محمدجواد ظریف در دانشگاه را به وادادگی، پایمالی عزت كشور و همچنین ضعیف شمردن تجهیزات نظامی جمهوری اسلامی محكوم كردند و از رییس‌جمهوری، عزل و بركناری او را خواستار شدند.
همچنین ۵۳ نماینده مجلس در جلسه روز سه‌شنبه گفته‌های ظریف را مردود دانسته و به او تذكر دادند تا دولت برای رفع مشكلات داخلی و خارجی همچنان با چالش و موانع متعدد داخلی روبه‌رو باشد. اما این سخنان چه بود؟
ظریف ۱۶ آذرماه در دانشگاه تهران و در پاسخ به سوالات مشترك نمایندگان بسیج دانشجویی، انجمن اسلامی مستقل و جامعه اسلامی دانشجویان كه انتقاداتی به توافقنامه ژنو داشتند، گفته بود: غربی‌ها از چهار تا تانك و موشك ما نمی‌ترسند بلكه از مردم ایران می‌ترسند. آیا شما فكر می‌كنید كه امریكا نمی‌تواند سیستم دفاعی ما را از كار بیندازد؟ واقعا شما فكر می‌كنید كه امریكا از سیستم نظامی ما می‌ترسد. در كدام سند و طبق چه گفته‌یی شما ادعا می‌كنید كه امریكا می‌تواند به سیستم دفاعی ما ورود پیدا كند و آن را كنترل كند؟
او در ادامه سخنرانی‌اش خطاب به دانشجویان اعلام كرده بود: چرا شما اشاره نمی‌كنید به این موضوع كه جان كری گفت هیچ‌وقت در عمرم شخصی مانند شما با این تلخی با من صحبت نكرده است. ما در مقابل خارجی‌ها می‌گوییم كه به شما اعتماد نداریم اما شما چرا از طرف خارجی‌ها حرف می‌زنید؟ از نصیحت‌های شما سپاسگزارم اما واقعیت این است كه ما به مذاكره نرفته، برخی دوستان اعلام شكست مذاكره كردند.
بر اساس متن سخنان ظریف به نظر می‌رسد كه سوءبرداشت از سخنان ظریف باعث موج تخریبی علیه وی شده است. در حالی كه این نمایندگان ظریف را به وادادگی و عقب‌نشینی محكوم می‌كنند توجهی به تاكید وزیر امور خارجه بر مقاومت جمهوری اسلامی در مقابل تحریم‌ها و تهدید‌های غربی ندارند و سخنان او را مبتنی بر برداشت‌های خودخواسته یا ناخواسته مورد انتقاد قرار می‌دهند؛ اتفاقی كه در ادامه می‌تواند قدرت بازوی دیپلماسی كشور را تضعیف كند و حاشیه‌هایی را برای ایران در عرصه بین‌الملل ایجاد و كشور را از اهداف بین‌المللی خود دور و دورتر كند.
واكنش ظریف به انتقاد نمایندگان در فیس‌بوك
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه شب گذشته در فیس بوك خود نوشت: «البته باز هم جای تاسف است كه اقلیت كوچكی برای پیشبرد دیدگاه‌های سیاسی خود، پاسخ من به سوالات یكی از دانشجویان را تحریف كردند و یك هفته است تمام ناراحتی خود از حمایت پرشور مردم از دولت تدبیر و امید را با توهین و ناسزا و تهمت و افترا به این خدمتگزار كوچك جبران می‌كنند. جالب‌تر اینكه تعدادی از نمایندگان محترم مجلس در تذكر دیروز خود به بنده فرموده‌اند كه من با فرهنگ شهادت و مقاومت مردم به عنوان بزرگ‌ترین عامل بازدارندگی كشور بیگانه‌ام و قدرت را صرفا در دیپلماسی می‌دانم. اگر به جای تهمت و افترا و تكیه بر خبرهای ناقص و جهت‌دار، به اظهارات بنده كه هم از طریق نوار سخنرانی و هم از طریق بیانیه وزارت امورخارجه قابل دسترسی است، مراجعه می‌فرمودند به راحتی می‌دیدند كه بنده هم دقیقا بر نقش مردم و مقاومت دلیرانه ایشان به عنوان مهم‌ترین و ارزنده‌ترین مولفه قدرت و توان دفاعی كشور تاكید كرده‌ام. البته ممكن است دوستانی كه در جلسه حضور نداشتند نتوانسته باشند ابراز احساسات شدید دانشجویان نسبت به این عرایض بنده كه نمایانگر خودباوری و غرور ملی همه ما ایرانیان بود را لمس كنند و به همین دلیل به جای همصدایی با مردم و دانشجویان در حمایت از این موضع مشترك، به وارونه جلوه دادن واقعیات و خرده‌گیری از بنده بپردازند. همانطور كه بارها گفته‌ام امروز بیش از هر زمان دیگر به همدلی نیاز داریم و نباید دعواهای جناحی را وارد حوزه سیاست خارجی و امنیت ملی كنیم.»
سوال ۱۲ نماینده از وزیر علوم
رضا فرجی دانا، یكی دیگر از وزرایی است كه بارها و بارها در همین مدت زمان كوتاه چند هفته، مورد انتقاد مجلس قرار گرفته است. نمایندگان مجلس كه تا پیش از این بر سیاسی نشدن فضای دانشگاه‌ها تاكید می‌كردند در چند هفته اخیر با گشودن دوباره پرونده دانشجویان ستاره‌دار یك بار دیگر واكنش‌های متعددی را در فضای دانشگاهی و سیاسی كشور برانگیختند تا مجلس در حرف و عمل خود با دوگانگی روبه‌رو شود.
اعضای كمیسیون آموزش كه به‌شدت با انتصاب توفیقی و میلی‌منفرد در این وزراتخانه و همچنین بازگشت دانشجویان ستاره‌دار به دانشگاه‌ها معترض هستند و چندی پیش توضیح وزرای اطلاعات و علوم را در این باره خواستار شدند؛ توضیحاتی كه باعث اقناع و توجیه كمیسیون نشد تا در نهایت بنا شود كه هر دو وزارتخانه استعلامی از وضعیت دانشجویان ستاره‌دار به این كمیسیون ارائه كند و بر اساس این استعلامات نمایندگان تصمیم نهایی را درباره نحوه بازگشت دانشجویان ستاره‌دار و همچنین طرح سوال ملی از وزیر علوم را اعلام كنند.
با این حال اعضای كمیسیون آموزش تصمیم دیگری اتخاذ كردند و بر خلاف قول و قرارهایی كه با وزیر علوم در جلسه غیرعلنی داشتند، تا دریافت این استعلامات صبر نكرده و روز گذشته طرح سوال ملی از وزیر علوم درباره وضعیت ۴۰۰ تن از دانشجویان ستاره‌دار را به هیات رییسه مجلس ارائه كردند تا وزیر علوم در كنار وزیر امور خارجه و همچنین وزیر اقتصاد قربانی جدال حزبی مجلس با دولت باشد. جدالی كه به نظر می‌رسد در آن اصولگرایان معتدل به اصولگرایان تندرو پیوسته‌اند؛ چیزی كه پیش از این قابل پیش‌بینی بود.