یکشنبه ۳۱ شهريور ۱۳۹۲
در آستانه انتخاب معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد و پس از گذشت کمتر از دو سال از تعلیق و سپس لغو مجوز نشر چشمه، این پرسش مطرح است که آیا وزیر فرهنگ و ارشاد و معاون منتصبش، به مطالبه صدها نویسنده برای عدول از این تصمیم و صدور مجوز یکی از ده نشر بزرگ خصوصی کشور اقدام خواهد ورزید؟
به گزارش «تابناک»، محمدرضاشفیعی کدکنی، فریدون مشیری، هوشنگ ابتهاج، محمود دولت‌آبادی، ایرج افشار و احمدرضا احمدی برخی از نویسندگان و شاعرانی هستند که حق انتشار آثارشان به یکی از بزرگ ترین ناشران خصوصی کشور که رسم امانت را برای ایشان نگه داشته، واگذار کرده اند: «چشمه». و این گونه «چشمه» از یک کتاب فروشی به یک نشر بزرگ خصوصی مبدل شد و روز به روز بر تعداد عناوین و تیراژ کتبش افزوده گشت.
با این حال، شعله ای که سه دهه پیش روشن شده بود و نشر بسیاری از کتب مهم معاصر را در کارنامه داشت، در زمستان 1390 رو به خاموشی گذاشت و برخی به تکاپو افتادند این شعله را به هر شکل ممکن خاموش کنند که در این میان بهمن دری، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سرآمد همه آنها بود؛ شخصی که در دوره مسئولیتش از طرح هر نوع اتهامی که بتواند تعطیلی این نشر را بیش از پیش زمین گیر سازد، ابایی نداشت و البته ظاهراً تعطیلی چشمه تنها یک شروع بود و نشرهای بسیاری قرار بود به این سرنوشت مبتلا شوند.
در آن دوران که با طرح شدیدترین اتهامات ممکنه از سوی بهمن دری و رسانه های نزدیک به یک نهاد، نشر چشمه لغو امتیاز شد و البته این اتهامات توسط مدیران این نشر رد شد و حتی این تاکید صورت پذیرفت که کتب ادعایی توسط وزارت فرهنگ و ارشاد یا اصلاً مجوز نشر نیافته اند که به خاطرش ناشری تعطیل شود و یا اگر برای اخذ مجوز ارسال شده‌اند، نشر به طور دقیق نخوانده بوده و این زحمت را به عهده ممیزان قرار داده بود که هر چند صفحه علاقه دارند حذف کنند اما ظاهراً این استمزاج باید به هر قیمت صورت می‌پذیرفت تا مشخص شود که تعطیلی نشر چشمه قابل تسری به دیگران نیز است؟!
«چشمه» به سرچشمه متصل می‌شود؟!
در همین دوران اخباری پیرامون احتمال برخورد مشابه با «اخوان»، «پیدایش»، «نی»، «اختران»، «کویر»، «عطایی»، «روشنگران» و «ققنوس»، نیز منتشر شد و ظاهراً عنوان شده بود که این ناشران در راستای جنگ نرم دشمن فعالیت کرده‌اند؛ ادعایی عجیب که شاید در حوزه مطبوعات قابل طرح باشد (مطبوعات ممیزی «معمول» پیش از چاپ ندارند) اما در خصوص کتب اساساً قابل طرح نیست چرا که اگر کتابی نیز خلاف مصالح منتشر شد ممیزان و سپس مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد مجوز نشرش را داده اند!
در همین خصوص برای نشرهای «اخوان» و «پیدایش» نیز مشکلاتی شبیه به «چشمه» پیش آمد اما خوشبختانه فشار افکارعمومی باعث شد مشکل این نشرها برطرف شود و در ادامه نیز طی دو سال اخیر شاهد نامه‌نگاری صدها مولف و محقق بودیم که خواستار رفع مشکل مجوز نشر چشمه شده بودند اما عقب نشینی وزارت فرهنگ و ارشاد دولت دهم به همان اخوان و پیدایش محدود شد و حاضر نشدند با این استدلال که برای یک دستمال قیصریه ای را آتش نمی‌کشند و برای یک کتاب نشر نیافته (بر فرض صحت ادعای بهمن دری)، نشری را نمی‌بندند، - حاضر به بازگشایی این نشر نشدند و طبیعتاً وزیری که نامه چندهزار سینماگر را ندید، نامه ۱۶۰ سینماگر را اصلاً نمی بیند!
به هر صورت باید تمامی معاونین وزیر فرهنگ و ارشاد پیشین با هم تناسب داشتند و وقتی شمقدری به عنوان معاون سینمایی در عوض تلاش برای بهبود وضعیت اقتصادی و همچنین امکان ادامه حیات سینما و همچنین پرداخت یارانه، در پی تعطیلی خانه سینما بر می آید، طبیعی است که بهمن دری معاون فرهنگی وزیر نیز به جای تامین کاغذ مکفی برای حوزه نشر در جهت جلوگیری از افزایش قیمت کتاب یا ارائه یارانه وسیع و نه گزینشی به ناشران کشور، در پی تعطیلی برخی از همین ناشران موثر فعلی برآید و به هر حال برای حفظ توازن یک مجموعه، اقدامات هم سطح منطقی است!
حال به نظر می‌رسد با انتصاب نه چندان دور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد دولت یازدهم، زمینه لازم فراهم است تا وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به خواسته اهل ادب جامه عمل بپوشاند و همانگونه که به درخواست ایشان روال ممیزی تغییر نکرد، این بار به درخواست شان برای بازگشایی این نشر مهم و همچنین تقویت دیگر نشرها کوشید و از این پس اگر کتابی از ممیزی عبور کرده و مجوز نشر یافته و سپس مشخص شده که واجد اشکالی است، به جای ناشر، با ممیز مربوطه برخورد شود، نه ناشر و برای کتابی که هنوز منتشر نشده نیز ناشر را زیر تیغ نبرد که حکم قصاص پیش از وقوع قطعی جنایت را دارد!
باید دید آیا با توجه به رفتن بهمن دری با مشخص شدن جانشین این معاونت که مدت ها بلاتکلیفی را پشت سر گذاشته، به عنوان یک مقدمه مورد انتظار، «چشمه» به سرچشمه متصل می‌شود و به جمع ناشران کشور بازخواهد گشت و اصولاً چه میزان منتظر بود تا تغییرات مورد انتظار در حوزه معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد و به ویژه حوزه نشر کتب جنبه عملی بیابد و لبخند نشرها و کتاب فروشی ها را همچون لبخند سینماگران به نظاره بنشینیم.