بی بی سی: براساس گزارش های دریافتی از مصر در پی تیراندازی نیروهای ارتش این کشور به سوی طرفداران محمدمرسی، رئیس جمهور برکنار شده، دست کم سه نفر کشته شدند.
این حادثه در حالی اتفاق افتاد که هواداران آقای مرسی در مقابل ساختمان باشگاه افسران گارد ریاست جمهوری دست به اعتراض زده بودند. گفته می شود که آقای مرسی در داخل این ساختمان نگهداری می شود.
به گفته خبرنگار بی بی سی که در صحنه حضور داشته، حدود ۲ هزار تن از طرفداران آقای مرسی پس از نماز جمعه امروز به سوی ساختمان باشگاه افسران راهپیمایی کرده که با هشدار از سوی سربازان مستقر در منطقه روبرو شدند.
اما به تدریج بر تعداد شرکت کنندگان خشمگین در راهپیمایی افزوده شده که در نهایت نیروهای نظامی ابتدا شلیک هوایی کردند و پس از آن به سوی معترضان آتش گشودند.
امروز، ۱۴ تیر (۵ ژوئیه)، طرفداران آقای مرسی به دعوت جنبش اسلامگرای اخوان المسلمین در مراسم نماز جمعه در نقاط مختلف مصر شرکت کردند و در جریان این مراسم، و در اعتراض به کودتای نظامی علیه رئیس جمهوری انتخابی مردم شعار دادند. پیشتر، ارتش مصر اعلام کرده بود که آزادی برگزاری تظاهرات توسط تمامی گروه‌ها را تضمین می‌کند.
ارتش مصر شامگاه چهارشنبه، آقای مرسی، رئیس جمهوری از حزب آزادی و عدالت، شاخه سیاسی اخوان المسلمین، را برکنار کرد، قانون اساسی را به حالت تعلیق در آورد و اعضای ارشد این جنبش را بازداشت کرد.
گروه اخوان المسلمین ضمن دعوت به تظاهرات اعتراضی در روز جمعه، بر مسالمت آمیز بودن این تظاهرات تاکید کرده و افزوده بود که با وجود اینکه اقدام ارتش را غیرقانونی و ضد انقلابی می داند، در نظر ندارد علیه این اقدام به خشونت روی آورد یا به عملیات مسلحانه متوسل شود.
در چند روز منتهی به سرنگونی آقای مرسی، چند صد هزار تن از مخالفان او در میدان تحریر قاهره و چند نقطه دیگر پایتخت تجمع کرده بودند و در همان حال، حامیان اخوان المسلمین و سایر هواداران رئیس جمهوری نیز در نقاط دیگر دست به تظاهرات زده بودند. در مواردی، بین دو طرف درگیری روی داد و تلفاتی برجای گذاشت.
برخی تصاویری که از هواداران اخوان المسلمین انتشار یافته، آنان را مجهز به چماق نشان می‌دهد اما گزارش‌های خبری حاکی است که در درگیری‌های دو طرف، تیراندازی‌هایی هم صورت گرفت.
همزمان، منابع نظامی مصر تایید کرده‌اند که در حمله به یک پاسگاه نظامی در نزدیکی مرز مصر و اسرائیل در صحرای سینا، یک نظامی مصری کشته و سه تن دیگر زخمی شده‌اند.
منابع ارتش مصر این حمله را به شبه‌نظامیان اسلامگرا نسبت داده‌اند در حالی که به گفته منابع خبری، از زمان کناره‌گیری حسنی مبارک، رئیس جمهوری پیشین در فوریه سال ۲۰۱۱، این منطقه دستخوش بی‌نظمی و بی‌قانونی بوده است.
سال گذشته و کوتاه مدتی پس از آغاز زمامداری محمد مرسی هم چند نظامی مصری به دست مهاجمان مسلح در این منطقه کشته شدند و رئیس جمهوری، با انتقاد از بی‌کفایتی ارتش در حفاظت از نفرات خود، تغییراتی را در رده نظامیان ارشد اعمال کرد.
دفاع از “اقدام مشروع” ارتش
پس از آنکه فرمانده نیروهای مسلح مصر در جلسه‌ای با حضور شماری از شخصیت‌های مذهبی و سیاسی، تصمیم ارتش به برکناری محمد مرسی را اعلام کرد، برخی ناظران در داخل و خارج این کشور، این اقدام را به منزله کودتای نظامی علیه دولت منتخب مردم اعلام کردند و مورد انتقاد قرار دادند.
در واکنش به این اتهامات، محمد البرادعی، از شخصیت‌های لیبرال و رهبر ائتلاف جبهه نجات ملی مصر، در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفته است که ارتش “به نمایندگی از سوی خواست مردم، وارد عمل شد” و اطمینان داده است که نظامیان نقشی در سیاست برعهده نخواهند گرفت.
در مراسم اعلام تصمیم ارتش که از تلویزیون پخش شد، آقای البرادعی نیز حضور داشت و در سخنانی، این تصمیم را واکنشی در بر آوردن خواست مردم مصر عنوان کرد.
همچنین، عمرو موسی، رهبر حزب همایش مصر و دبیرکل سابق اتحادیه عرب، در توئیتر خود، از اقدام ارتش تقدیر به عمل آورده و آن را “گامی در جهت صحیح و در زمان صحیح” توصیف کرده است.
وی شرایط کنونی را “فرصتی تاریخی برای برآوردن مطالبات مردم مصر” دانسته و با رد اظهارات انتقادآمیز برخی مقامات آمریکایی، از آنان خواسته همراه با سایر مردم جهان، به مصر در گذار به دموکراسی کمک کنند.
در جریان تظاهرات گسترده علیه حسنی مبارک، رئیس جمهوری پیشین مصر، در ژانویه سال ۲۰۱۱، گزارش شد که مقامات آمریکایی به او توصیه کرده‌اند با قبول خواست مردم، از سمت خود کناره گیری کند.
آقای مبارک در فوریه همان سال از ریاست جمهوری استعفا داد و در انتخاباتی که بعدا برگزار شد، اخوان المسلمین و دیگر گروه‌های اسلامگرا توانستند با کسب اکثریت آرا، در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری به پیروزی برسند.
خطر استبداد دینی
منتقدان اخوان المسلمین معتقدند که دلیل حمایت قبلی رای‌دهندگان از این گروه، توانایی آن در سازماندهی موثر امور خیریه و تبلیغات در دوره قبل از انقلاب بود که باعث شد رای‌دهندگان باور کنند که اسلامگرایان افرادی کارآمد در اداره امور کشور هم هستند و برای رفع مشکلات اقتصادی و اجتماعی، به آنان رای دهند اما ناتوانی دولت تحت تسلط اسلامگرایان باعث رویگردانی مردم از آنان شد
با وجود اینکه در حرکت اعتراضی علیه محمد مرسی، ده‌ها هزار تن در قاهره تظاهرات کردند، ظاهرا اخوان المسلمین انتظار دارد روز جمعه، کسانی که در انتخابات به نفع اسلامگرایان رای دادند، برای حمایت از رئیس جمهوری مخلوع، دست به تظاهرات بزنند.
در مقابل، منتقدان اخوان المسلمین معتقدند که دلیل حمایت قبلی رای‌دهندگان از این گروه، توانایی آن در سازماندهی موثر امور خیریه و تبلیغات در دوره قبل از انقلاب سال ٢٠١١ بود که باعث شد رای‌دهندگان باور کنند که اسلامگرایان در اداره امور کشور هم قابلیت دارند و برای رفع مشکلات اقتصادی و اجتماعی، به آنان رای دهند.
به گفته آنان، وخامت بیشتر وضعیت اقتصادی و اجتماعی مصر در یک سال گذشته، باعث شد تا مردم اعتماد خود را به کارآیی اسلامگرایان در اداره امور کشورشان از دست بدهند و گستردگی تظاهرات ضد رئیس جمهوری نشانه سرخوردگی توده مردم از دولت تحت تسلط اسلامگرایان بوده است.
مخالفان آقای مرسی در دفاع از اقدام ارتش در برکناری رئیس جمهوری، گفته‌اند که به زودی اسلامگرایان با وقوف بر ناتوانی خود در اداره امور کشور و مواجهه با خطر رویگردانی رای‌دهندگان در انتخابات بعدی، در صدد بر می آمدند به بهانه اجرای قوانین اسلامی، یک حکومت استبدادی ایجاد کنند تا با محروم کردن مردم از دموکراسی واقعی، خطر از دست دادن قدرت در انتخابات آزاد را از میان بردارند.
سابقه خطرناک
طرفداران مرسی معتقدند که سرنگونی یک رئیس جمهور انتخابی به دست ارتش می تواند سابقه‌ای خطرناک را ایجاد کند به نحوی که در آینده هم، هر گاه گروهی از مردم با سیاست‌های دولت وقت مخالف باشند، در صدد برآیند با برگزاری تجمع اعتراضی و کسب حمایت نظامی، به هدف خود برسند
مخالفان آقای مرسی برخی اقدامات صورت گرفته در دوره زمامداری او، مانند تدوین قانون اساسی توسط یک گروه تحت تسلط اسلامگرایان و برکناری برخی مقامات قضایی و نظامی را گام‌های اولیه در راه رفع موانع موجود بر سر استقرار استبداد دینی تلقی کرده و برکناری او را اقدامی به موقع دانسته‌اند.
در مقابل، طرفداران اخوان المسلمین گفته‌اند که حتی اگر سیاست‌های آقای مرسی و رویکرد پارلمان تحت تسلط اسلامگرایان با خواست اکثریت مردم مصر منطبق نبود، می‌بایست به آنان امکان داده می‌شد تا دوره قانونی خود را به پایان برسانند و با رای مردم برکنار شوند.
به گفته آنان، سرنگونی یک رئیس جمهور انتخابی به دست ارتش می تواند سابقه ای خطرناک را ایجاد کند به نحوی که در آینده هم، هر گاه گروهی از مردم با سیاست‌های دولت وقت مخالف باشند، در صدد برآیند با برگزاری تجمع اعتراضی و کسب حمایت نظامی، به هدف خود برسند.
تاکید اخوان المسلمین بر مسالمت آمیز بودن اعتراض به اقدام اخیر ارتش نشانه آن است که این گروه در نظر دارد به عنوان یک تشکل قانونی، در صحنه سیاست مصر باقی بماند.
تعلیق عضویت مصر
در خبری دیگر در مورد مصر، اتحادیه آفریقا تصمیم گرفته است در اعتراض به کودتا علیه رئیس جمهوری انتخابی مصر، عضویت این کشور را به حالت تعلیق در آورد.
دبیر شورای صلح و امنیت اتحادیه آفریقا گفته است که طبق اصول و مصوبات این اتحادیه، دولت‌هایی که قانون اساسی کشورشان را لغو کنند حق عضویت در این اتحادیه را ندارند.
ارتش مصر ضمن برکناری محمد مرسی، قانون اساسی را هم به حالت تعلیق درآورده است.
در ماه مارس سال جاری، پس از آنکه گروه‌های شورشی دولت جمهوری آفریقای مرکزی را سرنگون کردند، عضویت این کشور در اتحادیه آفریقا به حالت تعلیق درآمد.
اتحادیه آفریقا از سال ٢٠٠٢ جانشین “سازمان وحدت آفریقا” شد و در حال حاضر، پنجاه و چهار کشور آفریقایی در آن عضویت دارند. مراکش تنها کشور آفریقایی است که عضو اتحادیه آفریقا نیست.