گزارش «اعتماد» از آنهایی كه به رییس جمهور منتخب مشاوره می دهند و كابینه می‌چینند
اعتماد / محمدحسین مهرزاد
یكی از جذاب‌ترین بحث‌ها پس از روی كار آمدن هر دولتی تركیب كابینه انتخابی رییس‌جمهور برای اداره كشور است. دولت حسن روحانی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و طی روزهای اخیر گمانه زنی درباره كابینه احتمالی او اوج گرفته است. رفت و آمد چهره‌های مختلف به ضلع جنوبی پارك نیاوران و مركز تحقیقات استراتژیك مجمع تشخیص مصلحت نظام باعث می‌شود تا هر روز رسانه‌ها برای وزارتخانه‌های مختلف فرد تازه‌یی را معرفی كنند.
در دو دولت محمود احمدی‌نژاد رسانه‌های اصولگرا به دلیل نزدیكی با او و اطرافیانش میدان‌دار شنیده‌ها بودند و جالب آنكه با وجود كمترین قرابت فكری و سیاسی به دولت تدبیر و امید باز هم این اصولگرایان هستند كه تلاش می‌كنند با طرح گزینه‌هایی اهداف خود را دنبال كنند.
طرح نام بعضی از افراد به نظر می‌رسد بیش از آنكه به واقعیت شبیه باشد تلاشی است برای گنجاندن نام آنان در كابینه روحانی. در واقع تلاش برای طرح نام‌هایی از این دست بیشتر نه از باب اطلاع‌رسانی كه به جهت القائاتی با اهداف خاص به دولت ارزیابی می‌شود.
روز گذشته خبرگزاری تسنیم در گزارشی كه احتمالا كمیته انتصابات وزرای دولت هم از آن بی‌خبر است نام ۲۴ وزارتخانه و معاونت مختلف را به همراه مهم‌ترین گزینه‌های تصدی آنها منتشر كرد. گزارشی كه بر اساس پیگیری‌های «اعتماد» نزدیكی چندانی به واقعیت ندارد. یكی از مهم‌ترین نقدهای وارد بر دولت محمود احمدی‌نژاد عدم استفاده از چهره‌های باتجربه و كاركشته در وزارتخانه‌های كلیدی بود.
نگاهی به لیست بلند بالای وزرای اقتصاد، نفت، كشور و چند وزارتخانه حساس دیگر یادآور چهره‌هایی است كه قبل و بعد از قبول مسوولیت در دولت هیچ جایگاه درخوری نداشته‌اند و احتمالا به دانشگاه یا یك مركز پژوهشی بازگشته‌اند. به تعبیر سیاسیون این افراد سربازهایی هستند كه خود جایگاه و وزن سیاسی و اجرایی معتبری ندارند و تنها برای اجرای دستورات رییس دولت به سمت‌های بالا گمارده می‌شوند.
خلأ ژنرال‌ها در دولت باعث پدید آمدن وضعیتی می‌شود كه در آن دولت تصمیمات خلق‌الساعه می‌گیرد و كار را بر اساس آزمون و خطا پیش می‌برد. این وضعیت آیینه تمام‌نمای امروز ایران است كه در آن بانك مركزی ده‌ها بخشنامه ارزی را طی تنها چند ماه صادر می‌كند و باز هم در كنترل وضعیت ناكام می‌ماند.
دولت تدبیر و امید به ریاست حسن روحانی قرار است پایانی باشد برای این شیوه اداره كشور. به همین دلیل هم او علاوه بر حمایت قاطع از آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و حجج اسلام سیدمحمد خاتمی، علی‌اكبر ناطق‌نوری و سیدحسن خمینی چهره‌های شناخته شده‌یی را اطراف خود گرد آورد كه به راحتی می‌توان ردای ژنرالی را روی دوش‌شان گذاشت.
كمیته انتصابات نام گروهی است كه قرار است اعضای كابینه را انتخاب و به رییس‌جمهور منتخب معرفی كند. شنیده‌های اعتماد حاكی از آن است كه علی یونسی، اكبر تركان، محمدرضا نعمت زاده، محمدباقر نوبخت، حسین روحانی، محمود واعظی، محمدعلی نجفی، اسحاق جهانگیری، محمدرضا صادق و حسام‌الدین آشنا اعضای این كمیته كه می‌توان آنها را ژنرال‌های دولت یازدهم نام گذاشت، هستند.
البته به جز این افراد اعضای موثر دیگری نیز در چیدمان كابینه روحانی حضور دارند كه مهم‌ترین آنها یاسر هاشمی فرزند كوچك آیت‌الله هاشمی است. نام فرزند هاشمی‌رفسنجانی برای تصدی یك وزارتخانه اجتماعی و همچنین یك سازمان فرهنگی در نظر گرفته شده است. به گفته یكی از اعضای این كمیته وزارت ورزش و جوانان، نهادی است كه نام یاسر هاشمی به همراه یك گزینه دیگر در برابر آن قرار دارد اما به ویژه برای وزارت ورزش و جوانان نظر روحانی بر معرفی یاسر هاشمی است.
علی یونسی
حجت‌الاسلام علی یونسی با سابقه وزارت اطلاعات آن هم در سخت‌ترین برهه و مدیریت صحیح اتفاقات بی‌سابقه‌یی نظیر قتل‌های زنجیره‌یی به طور حتم یكی از ژنرال‌هایی است كه حضورش در هر دولتی می‌تواند برای رییس دولت تكیه گاهی مطمئن باشد. یونسی از سال ۶۲ كه ریاست شعبه دادگاه نظامی را به عهده گرفت تا پایان دولت دوم خاتمی همواره در سمت‌های حساس قضایی و امنیتی حضور داشته است. او پس از استعفای دری‌نجف‌آبادی از وزارت اطلاعات جانشین وی شد تا رییس كمیته تحقیق سیدمحمد خاتمی پیرامون قتل‌های زنجیره‌یی باشد. یونسی همچنین رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح نیز بوده است. از حجت‌الاسلام یونسی به عنوان وزیر احتمالی اطلاعات یا كشور نام برده می‌شود.
اكبر تركان
اكبر تركان هم یكی از این ژنرال‌هاست. او در دولت اول آیت‌الله هاشمی وزیر دفاع شد تا تنها غیرنظامی در تاریخ انقلاب باشد كه این سمت را به عهده گرفته است. آیت‌الله هاشمی در دولت دوم خود اكبر تركان را به وزارت راه و ترابری فرستاد. تركان پیش از حضور در دولت هاشمی یك سال به عنوان استاندار ایلام و دو سال هم به عنوان استاندار هرمزگان در دولت مهندس موسوی فعالیت كرد. او حتی در دولت اول محمود احمدی‌نژاد نیز معاونت وزیر نفت را قبول كرد اما با حمایت از مهندس موسوی در جریان انتخابات سال ۸۸ از دولت دهم كنار گذاشته شد. امروز از تركان به عنوان مهم‌ترین گزینه برای تصدی وزارت نفت نام برده می‌شود. او البته خود پیشتر گفته بود با توجه به بازنشستگی ترجیح می‌دهد مشاور رییس‌جمهور باقی بماند اما طبیعی است كه اگر با درخواست رییس‌جمهور مواجه شود دست رد به سینه او نخواهد زد. در جریان انتخابات سال جاری نیز تركان به عنوان قائم مقام ستاد انتخاباتی روحانی فعالیت می‌كرد. احتمال تصدی وزارت نفت توسط تركان هر روز افزایش می‌یابد.
محمدرضا نعمت‌زاده
محمدرضا نعمت‌زاده، رییس ستاد انتخاباتی حسن روحانی در جریان انتخابات یكی از تاثیرگذارترین مهره‌های اوست. نعمت‌زاده از سال ۵۸ با تصدی وزارت كار كارنامه اجرایی خود را با وزارت آغاز كرد و سپس در دولت‌های محمدعلی رجایی و اكبر هاشمی‌رفسنجانی وزیر صنایع ایران بود. نعمت‌زاده معاون وزارت نفت و مدیرعامل شركت ملی صنایع پتروشیمی در دولت خاتمی و معاونت وزارت نفت در امور پخش و پالایش را در كابینه احمدی‌نژاد به عهده داشت اما پس از آنكه نتوانست به انتقاد از احمدی‌نژاد نپردازد بلافاصله از دولت اخراج شد. از نعمت‌زاده به عنوان یكی از گزینه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت یا نفت نام برده می‌شود.
محمدباقر نوبخت
دكترمحمدباقر نوبخت دیگر فرد تاثیرگذار در كابینه روحانی خواهد بود. او در كارزار انتخابات سخنگوی ستاد انتخاباتی حسن روحانی بود. مرد اقتصادی دولت روحانی به طور حتم یكی از خوش‌پوش‌ترین مدیران اجرایی كشور خواهد بود. او در دوره‌های سوم تا ششم مجلس شورای اسلامی نماینده مردم رشت بود و در حال حاضر دبیركل حزب اعتدال توسعه است كه نخستین حزب حامی روحانی در انتخابات بود. از دكتر نوبخت به عنوان محتمل‌ترین گزینه برای وزارت اقتصاد و امور دارایی یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور یاد می‌شود.
محمدعلی نجفی
محمدعلی نجفی، عضو فعلی شورای شهر تهران یكی از چهره‌هایی است كه علاوه بر به چشم خوردن نامش در میان بنیانگذاران حزب كارگزاران سازندگی از سیاستمداران نزدیك به سیدمحمد خاتمی است. او از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴ در دولت‌های شهید باهنر، آیت‌الله مهدوی‌كنی و مهندس موسوی وزیر فرهنگ و آموزش عالی و در دولت هاشمی‌رفسنجانی وزیر آموزش و پرورش ایران بود. نجفی در دولت اول خاتمی رییس سازمان برنامه و بودجه بود. از نجفی به عنوان یكی از تاثیرگذارترین افراد در جریان انتخاب نامزد نهایی اصلاح‌طلبان یاد می‌شود. او در سال‌های اخیر همواره به عنوان یكی از گزینه‌های مطلوب اصلاح‌طلبان برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری مطرح می‌شد كه البته با مخالفت خودش هنوز این اتفاق رخ نداده است. احتمال بازگشت نجفی به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور بسیار بالا ارزیابی می‌شود.
اسحاق جهانگیری
اسحاق جهانگیری نیز كه وزیر صنایع و معادن در دو دولت اصلاحات بود نیز این روزها به عنوان یكی از بازیگردانان انتخاب كابینه است و احتمال حضور او در وزارت صنعت، معدن و تجارت بالا است. جهانگیری نیز از بنیانگذاران حزب كارگزاران سازندگی بود كه دو دوره نمایندگی مردم جیرفت در مجالس دوم و سوم شورای اسلامی و استانداری اصفهان پس از كرباسچی را به عهده داشته است. جهانگیری ریاست ستاد انتخاباتی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی را نیز به عهده داشت كه با عدم احراز صلاحیت ایشان توسط شورای نگهبان او نیز مانند بسیاری از نیروهای اصلاح‌طلب در حلقه اطرافیان روحانی جای گرفت. برخی از اطرافیان روحانی احتمال معاون اولی جهانگیری را نیز مطرح می‌كنند.
علی ربیعی
علی ربیعی مرد نام آشنای اصلاح‌طلبان را باید یكی دیگر از ژنرال‌های حسن روحانی دانست. سیاستمدار كاركشته‌یی كه از دوستان و معتمدین بسیار نزدیك سید محمد خاتمی و مشاور اجتماعی وی در دوره ۸ ساله ریاست‌جمهوری وی بوده است. ربیعی حضور در سپاه پاسداران و پس از آن وزارت اطلاعات را در پرونده خود دارد. وزارتخانه‌یی كه ربیعی در آن جایگاه معاونت یافت، و پس از تغییرات انجام شده در دوره فلاحیان او هم مانند دیگر اصلاح‌طلبان وزارت اطلاعات از این وزارتخانه خارج شد. ربیعی در دوره خاتمی مشاور اجتماعی او شد و در زمان ریاست حسن روحانی بر شورای عالی امنیت ملی، ریاست كمیته سیاست‌گذاری تبلیغات شورای عالی امنیت ملی را عهده‌دار بود و از آن پس تا به امروز به هیچ عنوان در قید و بند مناصب دولتی نبود و گرفتاری‌های حضور در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در دولت اصلاحات را نداشت و بیشتر اوقاتش را صرف دانشجویانش می‌كند. علی ربیعی كه در حال حاضر تمام وقت كاری خود را در دانشگاه می‌گذراند و به نظر می‌آید كه با ریاست دولت حسن روحانی، او باز هم حضور مفید و موثر در دولت یازدهم خواهد داشت.
مرتضی بانك
مرتضی بانك نیز شاید از دیگر مردان سرشناس و نام‌آور دولت اعتدال باشد. مردی كه سوابقی همچون معاونت وزارت خارجه در دولت اصلاحات، استانداری كرمان در دولت هاشمی‌رفسنجانی و معاونت پژوهشكده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام را در كارنامه خود دارد. او از منتقدین جدی عملكرد سیاست خارجی دولت نهم و دهم بوده و رابطه گرم و صمیمانه‌یی با دكتر حسن روحانی دارد.
محمود واعظی
محمود واعظی نیز كه با حضور در برابر علی باقری، معاون سعید جلیلی در رسانه ملی به مناظره با او پرداخت امروز یكی از اعضای كمیته انتصابات كابینه یازدهم است. در سابقه واعظی مدیرعامل شركت مخابرات ایران، مشاور وزیر امور خارجه، مشاور وزیر و رییس ستاد روابط اقتصادی خارجی، معاون سیاسی اروپا و امریكای وزارت امور خارجه، معاون اقتصادی وزارت امور خارجه، معاون پژوهش‌های سیاست خارجی مركز تحقیقات استراتژیك به چشم می‌خورد. او یكی از مهم‌ترین گزینه‌ها برای تصدی وزارت امور خارجه است.
حسام‌الدین آشنا
حسام‌الدین آشنا اگرچه برای افكار عمومی چهره شناخته‌شده‌یی نیست اما نیروهای امنیتی معاون اجتماعی سابق وزیر اطلاعات را به خوبی می‌شناسند. آشنا در كمپین انتخاباتی روحانی یكی از نیروهای تاثیرگذار بود. او داماد دری‌نجف‌آبادی وزیر سابق اطلاعات است و در كارنامه خود ریاست گروه ارتباطات دانشگاه امام صادق را نیز دارد.
محمدرضا صادق
عضو دهم كمیته انتصابات محمدرضا صادق است. او علاوه بر اینكه مشاور آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی است ریاست كمیته تبلیغات ستاد انتخاباتی او را نیز به عهده داشت كه با انحلال ستاد انتخاباتی هاشمی‌رفسنجانی به كمپین حسن روحانی پیوست.
این افراد قرار است در جلسات فشرده به انتخاب كابینه بپردازند. پیش‌بینی‌ها بر این گمانه استوار است كه حجت‌الاسلام پس از مشورت با بزرگان اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا لیست كابینه را نهایی می‌كند.