بی بی سی: روز جهانی بدون دخانیات امسال به درخواست از دولت‌ها برای ممنوعیت تبلیغ و ترویج مصرف دخانیات و خودداری از حمایت مالی شرکت‌های تولیدکننده دخانیات اختصاص یافته است.
از سال ۱۹۸۸ میلادی تاکنون، روز ۳۱ مه (۱۰ خرداد) هر سال که روز جهانی بدون دخانیات نام گرفته است، به عنوان فرصتی برای جلب توجه و ارتقای آگاهی عمومی نسبت به آثار سوء مصرف دخانیات در دنیا و مقابله با مصرف آن تلقی شده است.
هدف نهایی این است که از مصرف دخانیات در جهان کاسته شود.
این تلاش‌ها در ابتدا بر افزایش آگاهی عمومی نسبت به عوارض مصرف دخانیات بر سلامت انسان ها متمرکز بود و بعد به آثار سوء مصرف دخانیات در شبکه حمل و نقل عمومی و اماکنی همچون رستوران‌ها، کافه‌ها و محیط های کار پرداخته شد.
واکنش افکار عمومی به مصرف دخانیات توسط ورزشکاران و ممنوعیت تبلیغات تجاری دخانیات در برنامه‌های تلویزیونی از جمله نتایج این فعالیت‌های تبلیغی است. کنشگران این عرصه امیدوارند که دولت‌ها را بیش از پیش به ممنوع کردن تبلیغ و ترویج دخانیات و دریافت حمایت مالی از تولیدکنندگان دخانیات ترغیب کنند.
داده‌های سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که مصرف دخانیات عامل مرگ یک نفر از هر ۱۰ نفر در کل جهان است و قابل پیشگیری‌ترین عامل مرگ در دنیا به شمار می‌رود.
هم‌اکنون براساس مصوبات سازمان بهداشت جهانی در چارچوب کنوانسیون تعیین چارچوب مبارزه جهانی با دخانیات، کشورهای عضو این کنوانسیون تا پنج سال پس از عضویت، باید ممنوعیتی جامع در زمینه تبلیغات دخانیات اعمال کنند.
به ویژه آن که بررسی‌ها نشان می‌دهد که ممنوعیت‌های مربوط به تبلیغات در این عرصه، زمینه‌ساز کاهش تعداد افرادی شده است که به مصرف دخانیات رو می‌آورند. در واقع، ممنوعیت تبلیغات مرتبط با دخانیات یکی از مقرون به صرفه‌ترین روش‌های کاهش تقاضای دخانیات است.
با این حال، سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که با وجود تاثیر قابل توجه چنین ممنوعیت‌هایی، تنها ۶ درصد جمعیت جهان از تبلیغات صنعت دخانیات جهان در امان بوده‌اند و هرچه کشورهای بیشتری به سمت ممنوعیت تبلیغ دخانیات می‌روند، صنعت تولید دخانیات با شدت بیشتری برای بی‌اثر کردن این اقدامات وارد عمل می‌شود.
آنها رویکردهای تبلیغاتی خود را تغییر داده‌اند و به جای روش‌های سنتی تبلیغ همچون آگهی‌های تلویزیونی، بین افراد به‌ویژه جوانان بسته‌های هدیه پخش می‌کنند، بازاریاب‌های خود را به مکان‌های عمومی مثل کلوپ‌های شبانه و کافه‌ها می‌فرستند، از رسانه‌های جدید و ابزارهای آنلاین برای تبلیغات بهره می‌گیرند و در فعالیت‌هایی همچون مشارکت در حرکت‌های خیریه حضور پیدا می‌کنند.
داده‌های سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که نزدیک به ۷۸ درصد جمعیت ۱۳ تا ۱۵ ساله در دنیا در معرض گونه‌ای از تبلیغات دخانیات بوده‌اند.
این سازمان می‌گوید که مصرف جهانی دخانیات سالانه موجب مرگ نزدیک به ۶ میلیون نفر می‌شود که از این تعداد حدود ۶۰۰ هزار نفر غیرسیگاری‌هایی هستند که به دلیل استشمام دود سیگار دیگران دچار مشکل می‌شوند.
دخانیات در ایران
حسن معین، رئیس هیات مدیره جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در ایران هم آمار سالانه تلفات ناشی از استعمال دخانیات در ایران را ۶۰ هزار نفر اعلام کرده و گفته است که این تعداد بیش از ۲.۵ برابر تلفات جاده‌ای است.
او گفت که ۱۴ درصد افراد در ایران سیگاری هستند.
داده‌های وزارت بهداشت ایران نشان می‌دهد که هم‌اکنون نزدیک به ۱۱ درصد جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال در ایران مصرف‌کننده دخانیات هستند و روزانه حدود ۱۳ و نیم نخ سیگار مصرف می‌کنند.
برآورد شده است که اگر شرایط کنونی تغییری نکند، مصرف دخانیات در سال ۲۰۳۰ میلادی در مجموع زمینه‌ساز مرگ سالانه بیش از ۸ میلیون نفر در جهان خواهد شد و بیش از ۸۰ درصد این مرگ‌های قابل پیشگیری، در کشورهایی با سطح درآمد کم یا متوسط رخ خواهد داد.
اقدامات جهانی برای مقابله با مصرف روزافزون دخانیات همچنان ادامه دارد و جز روز جهانی بدون دخانیات، از سال ۱۹۸۸ میلادی، سازمان بهداشت جهانی روز ۷ آوریل هر سال را هم به عنوان “روز جهانی بدون سیگار” در نظر گرفته است.