ايران امروز

افزایش احتمال دخالت نظامی خارجی در سوریه

بی بی سی: همزمان با ادامه درگیری در سوریه و گزارش پناهندگی یک دیپلمات دیگر این کشور به خارج، گروهی از کارشناسان از افزایش احتمال مداخله نظامی خارجی در سوریه سخن گفته‌اند.

«موسسه سلطنتی نیروهای متحد برای مطالعات دفاعی و امنیتی» - موسوم به راسی - که یک سازمان پژوهشی بریتانیایی است، در گزارشی گفته است که تحولات هفته گذشته در سوریه نقطه عطفی در روند تحولات جاری این کشور محسوب می‌شود و در حالیکه شخص بشار اسد، رئیس جمهوری، اهمیت خود را به عنوان عاملی تعیین‌کننده در این روند از دست داده، «اینک نوعی مداخله خارجی به مراتب محتمل‌تر از گذشته است.»

گزارش راسی، که توسط گروهی از پژوهشگران نظامی و سیاسی تهیه شده، ترور چند تن از مقامات ارشد نظامی و امنیتی حکومت سوریه در روز چهارشنبه هفته گذشته را عاملی در تشدید عملیات مخالفان مسلح حکومت دانسته و گفته است که درگیری بین نیروهای دولتی و مخالفان سرانجام می‌تواند "از یک قیام ضد دولتی به یک جنگ داخلی فرقه‌ای تغییر شکل دهد" و چنین جنگی را دارای پی‌آمدهای گسترده‌تر منطقه‌ای دانسته‌اند.

تهیه‌کنندگان این گزارش گفته‌اند که تحولات اخیر نقش بشار اسد در اقدامات حکومت سوریه را کاهش داده و اگرچه ممکن است وی هنوز استراتژی کلی عملیات نظامی را تعیین کند، اما زمام نیروهای دولتی را در دست ندارد و به نظر می‌رسد که این فرماندهان نظامی هستند که به طور مستقل و با همکاری شبه نظامیان وابسته به اقلیت علویان، مانند نیروهای لباس شخصی موسوم به شبیحه، در مورد برخورد با مخالفان مسلح و ارعاب غیرنظامیان در شهرهای مختلف تصمیم گیری می‌کنند.

براساس این گزارش، اگرچه شخصیت‌ها و گروه‌های مخالف بشار اسد هرگز جبهه‌ای واحد تشکیل نداده و گاه حتی با یکدیگر نیز خصومت هم ورزیده‌اند، اما اینک آماده‌اند تا برای سرنگونی رژیم، متحد شوند و برای تحقق این هدف، حتی به برخی گروه‌های بنیادگرای اسلامی و سازمان‌های وابسته به شبکه القاعده نیز دست همکاری بدهند. به این ترتیب «صحنه برای بروز یک جنگ داخلی مخوف براساس مرزبندی‌های فرقه‌ای و قومی آماده می‌شود.»

در این گزارش آمده است که احتمال دارد اعضای خانواده بشار اسد سوریه را ترک کرده باشند اما اینکه رئیس جمهوری از سمت خود کناره گیری کند، یا از کشور بگریزد یا در جریان نبردهای آتی، دستگیر شود و به قتل برسد، دیگر عامل تعیین کننده در آینده سوریه نیست و زمان برای پایان دادن به بحران از طریق طرح‌های بین المللی برای مصالحه ملی، مانند طرح کوفی عنان نیز سپری شده است زیرا سوریه به سرعت به سوی نوعی درگیری فرقه‌ای و قومی پیش می‌رود که نمونه‌های آن در دهه‌های ١٩٩٠ و ٢٠٠٠ در یوگوسلاوی سابق، کوزوو و سیرالئون بروز کرد.

مداخله قدرت‌های منطقه‌ای

پژوهشگران راسی گفته‌اند که برخلاف لیبی و تونس در شمال آفریقا، تحولات سوریه را نمی‌توان بدون ارتباط با کشورهای منطقه در نظر گرفت و جنگ داخلی سوریه می‌تواند برای تمامی منطقه خاورمیانه تبعاتی داشته باشد. حتی در حال حاضر هم، آثار تحولات خشونت بار سوریه در لبنان دیده شده و از جمله جنبش حزب‌الله، که به شدت به حکومت سوریه وابسته است، می‌کوشد "متحدان علوی خود" را در آن کشور تقویت و از آنان حمایت کند.

پژوهشگران موسسه راسی گفته‌اند که جنگ فرقه‌ای در سوریه احتمال تشدید رقابت بین قدرت‌های منطقه‌ای از طریق درگیری گروه‌های وابسته به آنها را در پی دارد و به عنوان مثال، می‌توان از وحدت گروه‌های تحت حمایت ایران در لبنان با نیروهای علوی و شیعه در سوریه و عراق از یک سو، و همکاری دولت سنی برخوردار از حمایت عربستان سعودی در سوریه با گروه‌های سنی در لبنان و اقلیت سنی در عراق سخن گفت.

چنین وضعیتی می‌تواند به بروز "جنگ با واسطه" بین ایران و عربستان سعودی منجر شود که برای نسل‌ها، بر شرایط خاورمیانه تاثیر خواهد گذاشت.

همچنین، با بحرانی‌تر شدن وضعیت سوریه، نمی‌توان خطر جنگ داخلی در لبنان و یا واکنش ترکیه و اسرائیل به این بحران را نادیده گرفت و با توجه به چنین خطراتی است که "در حال حاضر دیدگاه کشورهای غربی نسبت به سوریه از حالت تمایل به دور ماندن از درگیری نظامی به آگاهی از این واقعیت تغییر شکل یافته است که ضرورت چنین مداخله‌ای به شکلی روز افزون بیشتر و محتمل‌تر شده است."

به گفته تدوین کنندگان گزارش راسی، موضوع اصلی برای سیاستگزاران غربی در حال حاضر این است که موثرترین شیوه مداخله کدام است و به این ترتیب، می‌توان گفت که مقدمات کار برای مداخله غرب در سوریه پیشاپیش به جریان افتاده است.

گفته می‌شود که سازمان‌های اطلاعاتی و نیروهای ویژه عملیاتی کشورهای غربی فعالیت خود برای دستیابی به اطلاعات هرچه بیشتر از شرایط داخلی سوریه را آغاز کرده‌اند و یکی از مهمترین وظایف آنها، نحوه خنثی کردن شبکه دفاع ضد هوایی پیشرفته سوریه است. همچنین، آشکار است که دولت‌های غربی از ماهها پیش از اقدام برخی کشورهای عرب در ارسال اسلحه برای مخالفان حکومت سوریه حمایت کرده‌اند که به نوبه خود، رویارویی موثر مخالفان با نیروهای دولتی را امکانپذیر ساخته است.

در این گزارش آمده است که بدون توجه به بی‌میلی دولت‌های غربی به مداخله در بحران سوریه، تحولات روزهای اخیر تغییری عمیق را در شرایط داخلی آن کشور ایجاد کرده است به نحوی که کشورهای غربی دیگر نمی‌توانند به رویکرد انفعالی خود نسبت به این بحران ادامه دهند.