ايران امروز

بازداشت گسترده فعالان اینترنتی در ایران

برخی گزارش‌ها حاکی از آغاز دور جدیدی از بازداشت‌های جوانان و فعالان اینترنتی است که بازجویان و ماموران امنیتی به دلایل نامشخص، به شدت سعی در مخفی نگه داشتن خبر آن دارند.

به گزارش «کلمه»، از حدود یک ماه قبل موج تازه ای از بازداشت ها آغاز شده است، موج تازه ای که ظاهرا به بسیاری از شهرها سرایت کرده و جوانان کشورمان را در اکثر استان ها بی نصیب نگذاشته است.

نکته جالب توجه آن است که تمامی این بازداشت‌ها با اتهاماتی همچون فعالیت اینترنتی و یا توهین به مقدسات در فضای مجازی انجام گرفته است و خانواده های این جوانان به شدت توسط ماموران زندان و بازجویان تحت فشار هستند که اخبار این دستگیری‌ها رسانه‌ای نشود.

افرادی که در این پروژه از ابتدای خرداد تاکنون بازداشت شده‌اند، اکثرا در بند های امنیتی سپاه پاسداران زندانی هستند. آغاز این بازداشت‌ها از سوم خرداد امسال بوده و تا کنون حدود ۲۰ نفر در این مدت با همین اتهام از استان های مختلف کشور دستگیر شده اند.

در میان بازداشت شدگان علاوه بر تهران، جوانانی از شهرهای ایلام، مشهد، کرمانشاه، رشت، کرج، زنجان و خوزستان وجود دارند. بسیاری از این افراد چندین روز در زندان شهرهای خود سپری کرده اند و بعد از چندین روز به زندان اوین منتقل شده اند.

اکثر این جوانان دانشجو هستند و بسیاری از آنها در خوابگاه دانشجویی خود بازداشت شده اند که بین آنها نخبگان و قبول شدگان رتبه های بالای المپیاد های علمی و کنکور نیز وجود دارند. همچنین تقریبا تمامی این افراد بعد از ساعت ۱۲ شب و با یورش به محل زندگی شان، پس از تحقیر و توهین های زیاد، بازداشت شده اند.

بر اساس این گزارش، بازجوها مدام خانواده‌های این دستگیرشدگان را تهدید و به آن‌ها گوشزد می‌کنند که “اگر موضوع را رسانه ای کنید برای فرزندان شما مشکلات بیشتری ایجاد می شود.” حتی چندین نفر از والدین تهدید شده اند که در صورت رسانه ای شدن خبر دستگیری، برای فرزندشان پرونده اخلاقی درست می شود.

در میان این افراد خانواده هایی از اقشار مختلف وجود دارند؛ پدر یکی از این جوانان روحانی است و پدر یکی دیگر سپاهی و دیگری معلم. همچنین گفته می شود که بازجوها این افراد را تحت فشار قرار داده اند که نام دوستانشان را که در فضای مجازی فعالیت دارند، بگویند. بدین ترتیب پس از گذشت یک ماه هنوز پیگیری خانواده ها به نتیجه ای نرسیده و معلوم نیست تکلیف این عده و خانواده هایشان چیست.

در همین حال، این احتمال بین نزدیکان دستگیرشدگان مطرح است که پروژه جدید دستگیری و اتهام زدن به جوانان ایرانی فعال در اینترنت، کار گروه ناشناس موسوم به ارتش سایبری باشد که هرچند زمزمه تشکیل آن از سال ۸۴ مطرح بود، اما از چند ماه بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ و در واکنش به اعتراضات گسترده مردمی و فعالیت سایت های اینترنتی در سازماندهی حرکت های اعتراضی، با همین نام به صحنه آمد و به تلاش برای هک کردن سایت های مخالف با استفاده آشکار از امکانات مخابراتی و امنیتی دولتی پرداخت.

هرچند هنوز مشخص نیست که نسبت گروه موسوم به ارتش سایبری با مرکز مبارزه با جرایم سایبری سپاه و همچنین اداره کلی با وظایف مشابه در وزارت اطلاعات چیست، اما تاکنون شایعات متعددی در این باره مطرح بوده؛ به طوری که در سال ۱۳۸۸ مؤسسه «Defense Tech» که از مؤسسات نظامی و امنیتی ایالات متحده آمریکا است، ادعا کرد که بودجه این گروه در سال ۸۸ بالغ بر ۷۶ میلیون دلار بوده و تعداد نیروهای آن نیز تا رقم بیش از ۲۴۰۰ نفر و حتی ۱۲۰۰۰ نفر ذخیره تخمین زده شده است.

این در حالی است که برخی نیز معتقدند ارتش سایبری وجود خارجی ندارد و نیروهای سپاه و وزارت اطلاعات از این عنوان برای سرپوش گذاشتن بر اقدامات مجرمانه خود در فضای مجازی و سوء استفاده از امکانات حکومتی برای سرکوب و قلع و قمع مخالفان بهره می گیرند. رصد و کنترل ایمیل ها و ارتباطات فعالان فضای مجازی، از جمله اقداماتی که به این گروه منتسب می شود، هرچند تاکنون جز در چند مورد هک که عمدتا ناشی از اشتباهات فنی مسئولان سایت ها بوده، اقدام خاصی در فضای مجازی از این مجموعه دیده نشده است.

اگرچه اغلب افراد بازداشت شده در این سه سال گفته اند بیشترین اطلاعاتی که از ایمیل ها و اطلاعات رد و بدل شده در فضای مجازی در بازجویی ها علیه افراد استفاده می شده، نه ناشی از توان دستگاه امنیتی، بلکه پس از گرفتن پسورد توسط تیم بازجویی و تخلیه ایمیل های افراد و یا بازجویی از افراد بازداشتی دیگر بوده است. در موارد بسیاری هم بازداشت شدگان تاکید کرده اند که تا زمانی که پسوردشان را به بازجوی خود نداده بودند، اطلاعات ویژه ای از محتویات ایمیل های آنان در اختیار تیم بازجویی قرار نداشته است.

در پاییز و زمستان سال ۸۹ نیز سپاه در پروژه ای به بازداشت جوانان شناخته شده تر در فضای سیاسی اقدام کرد که طول این بازداشت ها کوتاه بود و بر اساس گفته ی افراد بازداشت شده، اتهامات حول محور فعالیت آنان در فضای مجازی خصوصا در شبکه اجتماعی فیس بوک بوده است.

در بازجویی های جوانان بازداشت شده در آن برهه نیز بازجویان سپاه مدعی شده بودند که تیم ارتش سایبری به شناسایی فعالان پرداخته و بررسی ها مشخصا بر روی پست ها و نظرات فیس بوک آنان متمرکز بوده است. جوانان آزاد شده در آن برهه اظهار می داشتند که پرینت های فراوانی از صفحه فیس بوک آنها در پرونده وجود داشته و اتهامات بر اساس آن ها تفهیم می شده است. هرچند بسیاری از این پرینت ها نیز مربوط به نوشته های عمومی (public) افراد بوده است.

گفته می‌شود نهادهای امنیتی حاکمیت که در فضای مجازی فعال‌اند، تلاش زیادی دارند که علاوه بر هک و در صورت امکان ایجاد ویروس های مهاجم، رسانه‌های منتقد و فعالان جنبش سبز را مورد هجوم قرار دهند. اقدام اخیر برای پیگیری افراد به بهانه فعالیت اینترنتی را نیز می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد.