ايران امروز

رویای اتصال خزر به خلیج فارس

خبرگزاری ترندنیوز - آذربایجان

مقامات ایران از کلید خوردن پروژه اتصال دریای خزر به خلیج فارس خبر داده‌اند.

این پروژه در چند مرحله انجام خواهد شد، شیرین سازی آب خزر توسط شرکت خاتم الانبیا وابسته به سپاه پاسداران که هزینه آن دو میلیارد دلار اعلام شده است. همچنین انتقال ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب به استانهای مرکزی ایران و نهایتا، تکمیل این پروژه با ایجاد کانالی برای اتصال دریای خزر به خلیج فارس که هزینه آن طبق اظهارات مجید نامجو وزیر انرژی ایران، تا ۷ میلیارد دلار برآورد شده است.

به گزارش خبرگزاری فارس آقای نامجو گفته است که این کانال ارتباطی آبی قابل کشتیرانی خواهد بود.

با توجه به اینکه سطح دریای خزر ۲۸ متر پایین‌تر از سطح آبهای آزاد (خلیج فارس) است و مسیر شمال-جنوب ایران با بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر فاصله دارای پستیها و بلندیهای زیادی مانند ارتفاعات البرز و پستیهای دشت کویر و دشت لوت است، مقامات ایران هنوز درباره مشکلات جغرافیایی این پروژه توضیحی نداده‌اند.

دکتر اسماعیل کهرم، کارشناس ایرانی مسائل محیط زیست در گفتگو به خبرگزاری ترند گفته است که ایده اتصال دریای خزر به خلیج فارس، از زمان ناصر الدین شاه وجود داشته، در زمان هاشمی رفسنجانی نیز مطرح شده و تاکنون ادامه داشته، اما این پروژه تاکنون عملیاتی نشده و قابل اجرا نیز نیست. "ایده انتقال اب دریای خزر برای مصارف خانگی، کشاورزی و صنعتی به استانهای مرکزی منجمله سمنان که موطن آقای احمدی نژاد نیز هست، اخیرا مطرح شده، اما شوری آب دریاچه خزر ۱۳ میلی گرم در هر لیتر است که قابل استفاده در این زمینه ها نیست، صرفه اقتصادی هم ندارد. از طرفی خاک سمنان و مناطق مرکزی قابل کشت نیست، کلا شن و خاک رس است. برای کدام مصارف کشاورزی و صنعتی قرار است این پروژه چند میلیاردی عظیم انجام شود؟".

بگفته وی، پروژه انتقال آب خزر به دریاچه رو به خشک شدن ارومیه که هنوز هم روی کاغذ مانده، عملی شد؟، پروژه انتقال آب رود ارس به دریاچه ارومیه چطور؟ پس چطور پروژه کانال خزر-خلیج فارس می خواهد به واقعیت بپیوندد.

آقای کهرم در ادامه می گوید که وزیر نیروی ایران می خواهد توجه ها را از دریاچه ارومیه به پروژه های دیگر جلب کند، وگرنه هیچ توجیهی برای پروژه یاد شده وجود ندارد.

دکتر چنگیز اسماعیل اف، کارشناس علوم جغرافی و رئیس مرکز تحقیقات خزر در دانشگاه دولتی باکو نیز درباره این پروژه به خبرگزاری ترند می گوید که با توجه به پستی-بلندی های موجود در مسیر شمال-جنوب، ایران ناگزیر است در مسیر سربالایی این کانال در چندین منطقه آبگیرهای بزرگی احداث کند تا از سرریز شدن آب کانال جلوگیری کند. مسیرهایی با این خصوصیات، مانند کناره های البرز انبوهی از جمعیت را در خود جای داده است که باید زمینها و خانه های اطراف پروژه تخلیه شود. "همچنین ایجاد آبگیر باعث افزایش خطر زلزله خواهد شد، مانند آنچه که در داغستان یا منطقه "مینگه چویر" قفقار اتفاق افتاد. در حالت عادی، ایجاد آبگیر باعث می شود سالانه تا 300 زمین لرزه با مقیاس پایین در منطقه اتفاق افتد، اگر این منطقه مانند مناطق شمالی ایران زلزله خیز نیز باشد، باید ریسکهای ایجاد آبگیرهای بزرگ به دقت در نظر گرفته شود.

بگفته وی، ایجاد یک کانال برای عبور کشتیهای کوچک حداقل ۵ متر ارتفاع و ۱۰۰ متر عرض لازم دارد و با توجه به طول این کانال که بیشتر از ۲۰۰۰ کیلومتر خواهد بود، نیاز به حداقل یک دهم حجم آب رودخانه ولگای روسیه که ۸۵ درصد آب خزر را تامین می کند وجود دارد. آیا همسایه های شمالی ایران با این پروژه موافق خواهند بود؟ طبیعتا خیر.

اسماعیل اف، می‌گوید که این پروژه قابل اجرا شدن نیست و دولت ایران این حرفها را برای این می زند که نشان دهد تحریمها تاثیری بر کشور نداشته و ایران پروژه های بسیار عظیمی را درکنار پروژه های کلان انرژی مانند توسعه میدان گازی پارس جنوبی می تواند اجرایی کند، وگرنه این پروژه نه توجیه اقتصادی دارد، نه از لحاظ جغرافیایی قابل اجرا شدن است.

---

نظر کاربران:


زمانیکه در اوائل قرن بیستم طرح انتقال آب از شمال کالیفرنیا به جنوب کالیفرنیا از طریق کانال، لوله های عظیم و دهها پمپ قدرتمند مطرح شد عدهای با ناباوری به آن می نگریستند و نمی توانستند باور کنند که آب را میتوان به ارتفاع 800 متری پمپاژ کرد و به نواحی خشک و کویری مرکز کالیفرنیا رسید..انتقال این آب ایالت کالیفرنیا را تبدیل به یکی از بزرگترین تولید کنندگاه مواد کشاورزی و بخصوص مرکبات و انگور کرد.
همچنین انتقال آب رودخانه کلرادو به همین منطقه مناطق وسیعی از شرق کالیفرنیا را آباد نمود و اتفاقا شکستن موقت یک کانال منجر به تخلیه آب به یک دره شد که اینک نام دریاچه سالتون را بر خود دارد. این پروژه عظیم که به ابتکار مهندس مالهلند طراحی شده در 1913 افتتاح گردید و زمینه رشد اقتصادی لوس آنجلس را فراهم کرد و هنوز هم 70 درصد آب مصرفی لوس آنجلس و حومه از همین دو کانال تامین می شود.
اجرای پروژه انتقال آب دریای عمان و دریای مازندران به کویر های مرکزی ایران در سالهای اول 1350 مفصلا در مجله دانشمند مورد بررسی قرار گرفت و فوائد زیست محیطی و اقتصادی آن از طرف کارشناسان ایرانی مورد تآئید قرار گرفت. تحقق این رؤیا یکی از بزرگترین آرزوهای بسیار از ایرانیان است.
امید است که این پروژه عظیم روی به مرحله عمل برسد و کویرهای روبه گسترش ایران را همچون کویرهای کالیفرنیا به باغهای مرکبات و مراتع سر سبز تبدیل کند.
دکتر مهندس علی فراستی
استاد دانشگاه ایالتی کالیفرنیا


*

‫در طول تاریخ در نقاط مختلف کره خاک طرحهایی به مراتب عظیم تر از طرح اتصال دریاچه خزر به خلیج فارس اجراء شده است.
مطابق اطلاعات مندرج در ویکیپدیا، اندیشه ساخت این آبراه از زمان هخامنشیان در فکر پارسیان یا ایرانیان بوده است. ضمن ارج گذاری به نظر دکتر اسماعیل کهرم‫ کارشناس ایرانی مسائل محیط زیست، حائز اهمیت است که نظرات کارشناسان دیگر هم مورد توجه قرار گیرند، چه بوده‌اند و هستند کارشناسانی که معتقدند، طرح آبراه سراسری که از آن با عنوان ایرانرود یاد میکنند، طرحی است انجام شدنی ‫با توجه به استفاده بی رویه و عدم دورنگری در مسائل طبیعت و محیط زیست، منابع آبی کشور رو به کاهش و مناطق کویری در جای جای ایران رو به پیشرفت است. کارشناسانی که نظر مثبت در باره اجراء این طرح عظیم دارند، معتقدند با آوردن آب از طریق این کانال به نقاط مرکزی و خشک ایران، سبب بالا آمدن تدریجی سطح سفره‌های آب زیرزمینی و نتیجتا شاهد ایستایی و نمو‫ پوشش گیاهی بر سطح زمین خواهیم بود، این همه در نهایت خود ‫منجر به بارندگی و تغییر تدریجی طبیعت در نقاط مرکزی ایران خواهد گردید ‫اما چگونگی اجرای این طرح عظیم بحث دیگری است.