iran-emrooz.net | Wed, 20.04.2011, 10:12
راکتورهای هسته‌ای آسیا زیر سایه خطر سونامی
نویسندگان: «رابین مک داول» و «ماری می‌سون»
فرارو- اسکلت ساختمان عظیمی که قرار است به یکی از بزرگ‌ترین نیروگاههای هسته‌ای جهان تبدیل شود، به آرامی در امتداد سواحل جنوب شرق چین در حال شکل گیری است، درست در حاشیه شهر شلوغ هنگ کنگ. تاسیسات دیگر مربوط به نیروگاه نیز در همان نزدیکی در دست ساختمان است.
به گزارش سرویس بین الملل فرارو؛ همانند نیروگاه «فوکوشیما دائیچی» ژاپن، این نیروگاه نیز در فاصله چندصد مایلی یکی از گسلهای شناخته شده قرار دارد. گسلی که می‌تواند منشاء آن دست زلزله‌هایی شود که سونامی به بار می‌آورند.
این گسل در «منطقه دارای صفحات در حال رانش» قرار دارد، جایی که یک صفحه تکتونیک (پوسته‌های زیرین زمین) به صورت دائم به زیر یک صفحه دیگر می‌لغزد. «گودال مانیل» که منبع زمین لرزه‌های بزرگی بوده، طی ۴۴۰ سال گذشته خاموش بوده و بر این اساس، برخی کار‌شناسان پیش بینی می‌کنند که یک فشار عظیم در صفحات تکتونیک این منطقه در حال تلنبار شدن است، که می‌تواند در نهایت به یک زلزله بزرگ منجر شود.
اگر در این منطقه زلزله‌ای رخ دهد امواج قدرتمند، مشابه آنچه که فوکوشیمای ژاپن را در هم کوبید، به سواحل جنوبی چین و تایوان خواهد رسید، جایی که ۴ نیروگاه هسته‌ای چین در آن واقع شده.
«دیوید یوئین»، استاد دانشگاه می‌نه سوتا، می‌گوید که بر اساس احتمالات استنتاج شده از الگوی لرزشی این گسل «شاید در ۱۰ سال آینده اتفاقی رخ ندهد اما در ۵۰ تا ۱۰۰ سال آینده این اتفاق رخ خواهد داد.»
قاره آسیا در همان حال که «پرلرزه»ترین منطقه جهان است، همزمان برای رونق اقتصادی بیشتر و تامین انرژی مورد نیاز جمعیت انبوه‌اش یک رنسانس هسته‌ای را طی ده‌های اخیر تجربه نموده است.
این در حالی است که کشورهایی مثل چین، تایوان، هند و... دیوانه وار و بدون استفاده از دست آوردهای جدید علمی برای تعیین مناطق امن، در حال ساخت نیروگاههای هسته‌ای ساحلی هستند. اکنون در این کشور‌ها حدود ۳۲ نیروگاه هسته‌ای یا مشغول به کار است یا در حال ساخت است، تاسیساتی که طبق نظر کار‌شناسان هسته‌ای و زمین‌شناسان در برابر وقوع سونامی آسیب پذیر هستند.
حتی وقتی کشور‌ها اقدامات پیشگیرانه کافی را برای ایمن نمودن تاسیسات هسته‌ای خود در نظر می‌گیرند نیز بسیاری از آن‌ها سعی نمی‌کنند با «آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای» همکاری، و از یافته‌های مشترک یکدیگر استفاده کنند.
«کری سای» از مؤسسه «زمین‌شناسی سنگاپور» که سال‌ها بر روی «گودال مانیل» مطالعه کرده و درباره آن نوشته است می‌گوید «برای من بسیار شگفت انگیز است که کسی به نتایج مطالعات ما اهمیتی نمی‌دهد و آن را در اولویت قرار نمی‌دهد.» وی گفت صفحات تکتونیکی «گودال مانیل» میلیون‌ها سال است که در حال وارد آوردن فشار بر یکدیگرند.
شبیه سازی کامپیوتری صورت گرفته توسط دانشجویان «یوئین» نشان می‌دهد که وقوع یک زمین لرزه به بزرگی ۹ ریش‌تر در «گودال مانیل» می‌تواند امواج قدرتمندی را به سراسر دریای جنوب چین ارسال نماید. این امواج ظرف ۱۵ دقیقه به سواحل جنوبی تایوان و ظرف دو ساعت به سواحل جنوب شرق چین خواهند رسید.
این امواج همچنین به هنگ کنگ هم خواهند رسید، شهری که با نزدیک‌ترین نیروگاه هسته‌ای تنها ۳۰ مایل فاصله دارد. این فاصله کافی است تا در صورت آسیب دیدن نیروگاه تشعشعات هسته‌ای به شهر برسد، همانند آنچه که در فوکوشیمای ژاپن در ۱۱ مارس اتفاق افتاد.
طبق برآورد دانشمندان وقتی امواج ناشی از زلزله به تاسیسات هسته‌ای چین و تایوان برسند ارتفاعی در حدود ۵ تا ۸ متر خواهند داشت، که می‌توانند به راحتی به این تاسیسات آسیب برسانند.
دانشمندان اکنون با استفاده از کربن موجود در رسوباتی که همراه امواج غول آسای سونامی به خشکی آمده می‌توانند تاریخ حدودی زلزله‌ها و سونامی‌های بزرگ پیشین را که به ساحل برخورد نموده‌اند تخمین بزنند. «بروس ژافه» اقیانوس‌شناس و متخصص سونامی در ایالات متحده می‌گوید «(آن کربن‌ها) همچون دود برخاسته از لوله اسلحه، به ما می‌گویند که قبلا در اینجا شلیک صورت گرفته و احتمالا بار دیگر نیز این شلیک صورت خواهد گرفت.»
انجام چنین پژوهشهایی در زمان ساخت راکتورهای هسته‌ای بسیار ضروری است چرا که اکثر نیروگاههای هسته‌ای را معمولا در کنار ساحل دریا، رودخانه یا دریاچه‌ها می‌سازند تا بتوانند حجم عظیم آب مورد نیاز برای خنک کردن هسته راکتور را به راحتی تامین نمایند.
کار‌شناسان می‌گویند حتی نیروگاههایی که بر فراز کوه‌ها ساخته شده و از طریق لوله، آب مورد نیاز را از دریا به راکتور منتقل می‌کنند نیز در برابر سونامی آسیب پذیرند چرا که سونامی‌های قدرتمند این لوله‌ها را براحتی تخریب و آنگاه محفظه اصلی نیروگاه شروع به داغ شدن می‌کنند.
ژاپن از جمله کشورهایی است که با توجه به آنچه که اتفاق افتاده احتمالا در سیاستهای هسته‌ای خود تجدید نظر خواهد کرد. این کشور در حالی ۵۴ راکتور هسته‌ای در سواحل خود تاسیس نموده که بر روی سه صفحه تکتونیکی بسیار فعال قرار گرفته.
مطالعات زمین‌شناسی اخیر نشان داده است که امواج غول آسای ۱۴ متری‌ای که ماه گذشته نیروگاه فوکوشیما را درهم کوبید، قبلا نیز در ژاپن به وقوع پیوسته اما در زمانهای بسیار دور؛ یک بار در سال ۹۰۰ پیش از میلاد، یک بار در سال ۶۰۰ پیش از میلاد و یک بار هم در سال ۸۹۶ پس از میلاد.
اکنون کار‌شناسان ژاپنی باید بیاموزند که بررسی‌های صورت گرفته برای تامین ایمنی نیروگاه‌ها نباید تنها شامل ۵۰ یا حتی ۵۰۰ سال گذشته باشد بلکه باید تاریخ بسیار طولانی تری را مورد بررسی قرار داد.
حادثه ژاپن، نخستین مورد از تهدید سونامی برای راکتورهای هسته‌ای نیست. زلزله سال ۲۰۰۴ اندونزی که منجر به مرگ بیش از ۲۳۰ هزار نفر شد، ناشی از گسل میان «صفحات در حال رانش» در این منطقه بود و امواج سونامی برخاسته از آن حتی سواحل هند را نیز تهدید کرد.
امواج ناشی از این زلزله نیروگاههای هسته‌ای هندوستان، واقع در هزار کیلومتری مرکز زلزله، را تهدید و فعالیت راکتورهای پژوهشی واقع در شهر «کال پاکام» در جنوب هند را متوقف نمود.
هرچند پس از این حادثه به صورت خودکار این راکتور‌ها خاموش شدند و رادیواکتیوی در محیط منتشر نشد، اما این رخداد ثابت کرد که که حتی تاسیسات دور از گسل‌ها نیز باید برای شرایط وخیم آماده باشند.
همین مسئله درباره پاکستان نیز صادق است، کشوری که یک نیروگاهش را در نزدیکی خط ساحلی کراچی ساخته است که اتفاقاً این شهر نیز در جریان سونامی سال ۱۹۴۵ آسیب دید. پین تایوان و ایالات متحده نیز باید هشیار باشند.
برخی شواهد تاریخی نشان می‌دهد که سونامی‌ای به ارتفاع حدود ۱۰ متر در سال ۱۷۸۲ به سواحل دریای جنوب چین برخورد نمود و در تایوان دست کم ۴۰ هزار نفر را به کام مرگ کشاند. در سال ۱۷۶۸ نیز سونامی‌ای با همین قدرت در سواحل جنوبی چین بیش از ۱۰ هزار نفر تلفات برجای گذاشت.
مطالعات علمی گسترده‌ای باید بر روی رسوبات و شنهای سواحل اقیانوس‌ها انجام شود تا آشکار شود که آیا در طی سده‌های گذشته سونامی عظیمی به این مناطق برخورد کرده یا خیر، با این وجود اما تمام تاسیسات واقع در سواحل اقیانوس آرام، اقیانوس اطلس، دریای مدیترانه و خلیج فارس باید برای شرایط اضطراری آماده باشند.