ايران امروز

خبرنگار زنی كه شهردار اول جهان شد

آفتاب: راه دشوار آزادی در آفریقای جنوبی و ناملایمات و نابرابری‌های مشهود نژادپرستانه آن، مسافرانی نستوه همچون نلسون ماندلا را پرورش داد. اینك این سرزمین فرزندان دیگری پرورانده است تا سهم خود را از پیشرفت بشری داشته باشند. كشور آفریقای جنوبی در جنوبی‌ترین نقطه قاره آفریقا، امروزه در صدر یكی از كشورهای در حال توسعه است. با سقوط آپارتاید و روی كارآمدن دموكراتیك دولت سیاهان در ۱۹۹۴، سیاست‌های اقتصادی جدیدی برای حصول رشد پایدار و جبران نابرابرهای اقتصادی- اجتماعی برنامه‌ریزی شد.

هلن ژیله با فعالیت‌های مبارزاتی‌اش در جبهه ضدآپارتاید سرانجام با ورود به رقابت‌های سیاسی توانست بر كرسی شهرداری كیپ تاون بنشیند و افتخار شهردار برتر جهان را در سال ۲۰۰۸ از آن خود كند. بخش اعظمی از تداركات شهری جام جهانی فوتبال مدیون تلاش‌ها و مدیریت این زن برجسته در كیپ تاون بود؛ زنی كه كمتر كسی از زحمات او مطلع است.



ماهنامه دیپلماتیك در شماره اخیر خود گزارشی از زندگی این شهردار ارائه كرده است كه در ادامه می‌آید:

اوتا هلن ژیله در پنجم مارس ۱۹۵۱در هیلبرو ژوهانسبورگ به دنیا آمد. والدین او در دهه ۳۰ از ترس رژیم نازی به آفریقای جنوبی گریخته بودند. خانواده پدرش از هنرمندان بنام موسیقی بودند. هلن نیز به مدرسه سنت ماری رفت و در دانشگاه ویت واترسرند لیسانس هنر گرفت. در طول دهه‌های ۶۰ و ۷۰ كه مبارزات ضد آپارتاید شدت گرفته بود و ماندلا و همراهانش به‌خیل مبارزان پیوسته بودند، ژیله به حوزه خبررسانی وارد شد تا از این طریق به جنبش سیاهان بپیوندد. او در سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۲ خبرنگار روزنامه رند دیلی میل بود. زندگی سیاسی خانم ژیله پیش از هر چیز با تحقیق درباره مرگ یكی از مبارزان راه آزادی دوران آپارتاید به نام استیو بانتو بیكو گره خورده است.

در پی مبارزات خیابانی سیاهان و فعالیت‌های مقاومت مسلحانه مخفی درحالی كه دیوان عالی پرتوریا ماندلا را چند سال قبل به حبس ابد محكوم كرده بود، در سال ۱۹۷۷ پلیس اعلام كرد یكی از مبارزانی كه در زندان به سر میبرده بر اثر اعتصاب غذا مرده است. این مبارز استیو بیكو بود؛ كسی كه همگام با ماندلا به مبارزه با آپارتاید پرداخته بود. استیو بانتو بیكو در سال ۱۹۴۶در شهر تیلون در ایالت كیپ شرقی متولد شد. وی از همان اوان كودكی تمایلات ضدآپارتایدی داشت و در سال۱۹۶۹به عنوان دانشجوی پزشكی در دانشگاه ناتال در قسمت غیراروپایی‌ها به عنوان اولین رئیس سازمان دانشجویان آفریقای جنوبی انتخاب شد و به‌تدریج خود را در مسائل سیاسی وارد كرد. او در سال ۱۹۷۲ به عنوان یكی از بنیانگذاران كنوانسیون مردم سیاه اجرای پروژه‌های خدمات‌رسانی و خیریه را در اطراف شهر دربان دنبال می‌كرد.

استیو بیكو در سال ۱۹۷۳ توسط پلیس آپارتاید از همه فعالیت‌ها محروم شد و از خروج وی از شهر كینگ ویلیامز ممانعت به عمل آمد. او در خلال سالهای ۱۹۷۵و ۱۹۷۷ چهار بار توسط پلیس آپارتاید دستگیر و روانه زندان شد. سرانجام در روز ۲۱ آگوست سال ۱۹۷۷ پلیس امنیتی ایالت كیپ شرقی وی را دستگیر كرد و در سلول والمر در شهر پورت الیزابت نگه داشت كه در نهایت از آنجا برای بازپرسی به دفاتر مركزی پلیس انتقال یافت.

گفته می‌شود پس از بازجویی‌های اولیه و به رغم داشتن جراحات ناحیه سر، بیكو را به صورت عریان و بر بالای خودروی لندرور پلیس آپارتاید با طی مسافتی ۱۲۰۰ كیلومتری به پرتوریا منتقل كردند كه این امر۱۲ ساعت طول كشید. وی در ۱۲سپتامبر همان سال در زندان مركزی شهر پرتوریا و در سلول انفرادی جان باخت. در حقیقت علت اصلی مرگ وی جراحات مغزی ناشی از شكنجه پلیس آپارتاید بوده است. بیكو برخلاف ماندلا كه به حقوقی مساوی برای تمامی اهالی آفریقای جنوبی معتقد بود، به حكومت سیاهان اعتقاد داشت.

همزمان با اعلام مرگ بیكو، ژیله و همكارش آلستر اسپاركس برای كشف حقیقت مرگ بیكو شروع به جستوجو كردند. آنها طی مصاحبه‌هایی با تیم پزشكی‌ای كه بیكو را معاینه كرده بود، دریافتند او بر اثر ضرباتی بر جمجمه و شكنجه كشته شده است. براساس مستنداتی كه توسط ژیله و همكارش به دست آمد بیكو در تاریخ هفتم سپتامبر - پس از بازجویی‌ها - از یك جراحت در ناحیه سر رنج میبرد و رفتار و حركات وی نیز تغییر یافته بود. اما انتقال او به پرتوریا با چنان وضعیتی به مرگش انجامید. بیكو در تاریخ ۱۲ سپتامبر ۱۹۷۷ در زندان مركزی شهر پرتوریا و در سلول انفرادی جان باخت.

پس از كشف این اسناد آنها در تیتر جنجالی رند دیلی میل به نقل از پزشكان نوشتند: «هیچ نشانه‌ای از اعتصاب غذای بیكو نبوده است.» به این ترتیب رژیم آپارتاید كه با چالشی بزرگ در مواجهه با جنبش آزادیخواهی قرار گرفته بود، در اقدامی فوری روزنامه را مجبور كرد تا به دستور شورای قضائی مطبوعات ژیله و اسپاركس را به انتشار گزارشی جانبدارانه محكوم و اصلاحیه‌ای بر این گزارش منتشر كند. سیدنی كنتریج - وكیل ژیله و اسپاركس در دادگاه-بعدها صحت روایت ژیله را در گفت‌وگو با خانواده بیكو تایید كرد. هیأت تحقیق نیز مرگ بیكو را نتیجه زخمی عمیق در سر او تشخیص داد اما كسی مسؤولیت این پرونده را به عهده نگرفت.

هرچند ژیله از فعالیت سیاسی و عضویت در گروه‌ها منع شد اما پس از این واقعه و تعمیق اندیشه مبارزه نزد ژیله در طول دهه ۸۰ او به عضویت غیررسمی جنبش مقاومت غیرمسلحانه زنان سفید پوست آفریقای جنوبی پیوست و مسؤول اجرایی بخش منطقه‌ای جنبش در كیپ غربی شد. ژیله در سال ۱۹۸۲ با جان ماری ازدواج كرد. جان ماری متولد كیپ شرقی، همگام ژیله در جنبش آزادیخواهی آفریقای جنوبی بود. جان لیسانس بازرگانی از دانشگاه ویت واترسرند، فوق‌لیسانس برنامه‌ریزی مدیریت از دانشگاه هاروارد و دكترای فلسفه از دانشگاه استلنبوش كیپ تاون است و درحال حاضر نیز استادی دانشگاه كیپ تاون را برعهده دارد.

ژیله از ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۳ در دانشگاه كیپ تاون به عنوان مشاور در امور توسعه، آموزش و سیاست مشغول بود. در همین زمان او مجموعه مدارس ابتدایی گراو را نیز اداره می‌كرد. با سقوط نظام آپارتاید و برقراری دولت دموكراتیك، حزب دموكراتیك از او برای نوشتن پیش نویس قوانین آموزشی كیپ غربی دعوت كرد. ژیله در سال ۱۹۹۹ عضو مجمع قانونگذاری كیپ غربی شد. تلاش‌های او در حوزه آموزش نتیجه داد و در سال ۲۰۰۴ به عنوان عضو حزب اتحاد دموكراتیك وارد پارلمان آفریقای جنوبی شد. او ابتدا سخنگوی حزب و سپس سخنگوی امور آموزشی شد.

در انتخابات شهرداری‌های سال ۲۰۰۶، حزب اتحاد دموكراتیك بزرگترین حزبی بود كه موفق شد با ۴۲ درصد آرا از كنگره ملی آفریقا پیشی بگیرد. به این ترتیب هلن ژیله با ۱۰۳ رای از مجموع ۱۰۶ رای در ۱۲ مارس ۲۰۰۶ شهردار كیپ تاون شد. ژیله پیش از تصدی مقامش به دنبال لغو پست مدیریت شهری كیپ تاون بود كه در آن زمان در راس كنگره ملی آفریقا بود. این تصمیم او با حمایت دیوان عالی روبه‌رو شد و هلن ژیله شهردار كیپ تاون شد. اختلافات با كنگره ملی آفریقا به جایی رسید كه در سپتامبر ۲۰۰۶ ریچارد دیانتی- مقام اجرایی استان كیپ غربی از كنگره ملی آفریقا- اعلام كرد نظام سیاسی شهر باید تغییر كند و حركتی برای كاستن از قدرت ژیله شكل گرفت.

ژیله با وجود این رقابتها و نگرانی‌ها كار خود را ادامه داد و سیاست‌های مورد نظرش را در شهر پیاده كرد. با مشخص شدن میزبانی آفریقای جنوبی برای مسابقات جام جهانی ۲۰۱۰ ژیله انگیزهاش دو چندان شد. او در حوزه آموزش، امنیت شهری و بهداشت برنامه‌هایی را اجرا كرد. با برگزاری انتخابات سال ۲۰۰۷ ژیله به رهبری حزب اتحاد دموكراتیك رسید.

از آن زمان پیشبرد برنامه‌های شهری او سریعتر شد. او با استقرار پلیس بیشتر و ادغام پلیس مترو با سرویس پلیس در مقابل مافیای خرید و فروش مواد مخدر ایستاد. ژیله برای محاكمه آنها هم در نظام قضائی تجدید نظر كرد و اقدام به تاسیس صندوق مالی حمایت از قربانیان كرد. در حوزه بهداشت عمومی به انتقاد از قانون ملی سلامت پرداخت و اظهار كرد این قانون سبب فاصله گرفتن صدها پزشك و پرستار از نظام سلامت دولتی می‌شود و طرحی جایگزین را اجرایی كرد.

ژیله در ژوئن ۲۰۰۸ برای انتخابات ریاست جمهوری كاندیدا شد و در مناظره با جاكوب زوما از كنگره ملی، از نگرانی‌هایش در حوزه عمومی، معضلات اجتماعی جامعه آفریقای جنوبی، قاچاق مواد مخدر، مصرف الكل و بیكاری سخن گفت. مشكلات اساسی اقتصاد آفریقای جنوبی را میتوان شامل مواردی چون نرخ بالای بیكاری، میزان بالای جرم و جنایت و ناامنی (ماشین ربایی، تجاوز، قتل و سرقت) و همچنین درصد بالای ابتلا به بیماری ایدز دانست اما قرعه پیروزی به نام كنگره ملی آفریقا افتاد. در دوران شهرداری ژیله، كیپ تاون به یكی از مراكز اصلی خدمات حمل و نقل سریع تبدیل شد.

میزان جرم و جنایت تا حد قابل توجهی پایین آمد. او بودجه ای اختصاصی برای تامین آب شهری در نظر گرفت. برنامه ریزی و اجرای طرح استادیوم بزرگ كیپ تاون كه تعدادی از مسابقات جام جهانی ۲۰۱۰ در آن برگزار شد، یكی دیگر از برنامه‌های موفق ژیله بود. هلن ژیله به پاس مدیریت نظام مند خود بر كیپ تاون در آوریل ۲۰۰۸ به سازمانملل دعوت شد تا در اجلاس توسعه و جمعیت سخنرانی كند و از تجربیات خود در اداره شهر كیپ تاون به جهانیان سخن بگوید. در همان سال از بین ۸۵۰ كاندیدای برترین شهردار جهان، به عنوان شهردار برتر جهان انتخاب شد. ژیله در زندگی شخصی‌اش با جان ماری نیز با وجود اختلافات سیاسی، تعادل را حفظ كرده است. پسران او - توماس و پاول- معتقدند مادرشان در خانه فقط یك مادر است.