ايران امروز

استقبال جهانی از اعطای جایزه صلح نوبل به لیو شیائوبو

دویچه وله: صبح روز جمعه (۱۶ مهر/ ۸ اکتبر) کمیته نروژی نوبل اعلام کرد که «این کمیته از دیرباز به رابطه مستقیم حقوق بشر با صلح معتقد بوده» و به همین خاطر از میان ۲۷۳ کاندیدای جایزه صلح نوبل ۲۰۱۰، لیو شیائوبو‌، فعال دموکراسی‌خواه، مدافع و مروج حقوق بشر و مخالف سیاسی مشهور چینی را که اکنون در زندان‌های این کشور محبوس است، به عنوان برنده نوبل صلح برگزیده است. قرار است همسر لیوشیابوئو روز شنبه در ملاقات با او در زندان، وی را از برگزیده‌شدن به عنوان برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۱۰ باخبر کند.

به گزارش رویترز، مدیر کمیته نوبل در مراسم اعلام نتایج گفت: «چین اکنون دومین اقتصاد بزرگ دنیاست‌، اما مقامات این کشور باید بدانند که هرچقدر این کشور قدرتمندتر شود، وضعیت حقوق بشر در آن با دقت بیشتری مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا این کشور مسئولانه‌تر عمل کند؛ همان‌طور که با ایالات متحده پس از جنگ جهانی دوم رفتار شد.» او گفت هدف از این اقدام «حمایت از نیروهایی است که به دنبال اصلاحات دموکراتیک در چین هستند.»

بسیاری از سازمان‌های جهانی، از جمله کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، و بسیاری از چهره‌های سرشناس مدافع حقوق بشر از جمله دالای لاما، رهبر بوداییان تبت که خود در سال ۱۹۸۹ برنده صلح نوبل شد و واسلاو هاول، رئیس‌جمهور پیشین چک‌، از انتخاب لیو شیائوبو استقبال کرده و او را شایسته ‌این جایزه ارزشمند دانسته‌اند.دالای لاما خواستار آزادی فوری این زندانی سیاسی شده است.

خانم ناوی پیلای، کمیسر حقوق بشر سازمان ملل اعطای جایزه به لیو شیابوئو را «اعتنا و احترام به یکی از مهمترین مدافعان حقوق » خوانده است. او از این که «نقش مهمی که مدافعان حقوق بشر در چین و شماری از کشورهای دیگر بازی می‌کنند» اعتنا و احترام برانگیخته، ابراز خشنودی کرده است.

سازمان گزارشگران بدون مرز هم، تصمیم کمیته نوبل را برای رعایت حقوق بشر دارای ابعادی تاریخی دانسته است.

ژوزه مانوئل باروسو، رئیس کمیسیون اروپا، اعطای نوبل به لیو شیائوبو را پیامی مهم در حمایت از همه کسانی دانسته است که در سراسر جهان برای آزادی و حقوق بشر مبارزه می‌کنند. آلمان نیز از اعطای نوبل به ناراضی چینی و یکی از مدافعان سرشناس حقوق بشر، استقبال کرده است.

رئیس جمهور تایوان تصمیم کمیته نوبل را "تاریخی" توصیف کرده و رهبر اپوزیسیون این کشور گفته است که فشار بر چین باید افزایش یابد تا لیو آزادی خود را به دست آورد و شخصاَ جایزه نوبل را دریافت کند.

رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی تا لحظه انتشار این مطلب، از کنار انتخاب یک مدافع دیگر حقوق بشر به‌عنوان برنده صلح نوبل، تقریباَ به سکوت گذشته‌اند. بنا به برخی ارزیابی‌ها، متهم بودن ایران به نقض حقوق بشر و نیز مناسبات گسترده جمهوری اسلامی ایران با چین می‌تواند علت این رویکرد باشد.

نوبل لای چرخ چین؛ خط و نشان چین برای نروژ

خبرگزاری دولتی چین، شینهووا، تنها واکنش خشم‌گینانه وزارت خارجه این کشور به انتخاب لیو شیائوبو را منتشر کرده و جزئیات خبرهای پیرامون انتخاب این مخالف سیاسی‌، در شبکه‌های تلویزیونی و خبرگزاری‌های دولتی این کشور منعکس نشده است.

وزارت خارجه چین: اهدای این جایزه به لیو شیائوبو، جایزه صلح نوبل را بی‌اعتبار خواهد کرد

وزارت خارجه چین با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده است که «اهدای این جایزه به لیو شیائوبو، جایزه صلح نوبل را بی‌اعتبار خواهد کرد و به روابط چین و نروژ آسیب خواهد رساند.» وزارت خارجه چین معتقد است «اقداماتی که لیو انجام داده، از اساس با خواسته‌ها و آرزوهای آلفرد نوبل و نیز اهداف اصلی جایزه نوبل در تضاد است، چون او مجرمی است که از قوانین اساسی چین تخطی کرده است.»

ون جی‌بائو، نخست‌وزیر چین، در یک کنفرانس خبری در ترکیه از پاسخ به پرسش خبرنگاران در این‌باره خودداری کرد. پلیس چین دست‌کم ۲۰ نفر از فعالانی را که قصد داشتند در پکن اهدای صلح نوبل به لیو را جشن بگیرند، بازداشت کرده است.

گفته می‌شود اعطای این جایزه ‌به لیو شیائوبو، وضعیت حقوق بشر در چین و سایر نظام‌های بسته و استبدادی را بار دیگر در کانون توجه جهان قرار خواهد داد. چین به عنوان کشوری با رشد اقتصادی چشمگیر، به ایفای نقش‌های بزرگ‌تر در عرصه جهانی می‌اندیشد، در حالی که به لحاظ رعایت حقوق بشر با کاستی‌ها و ضعف‌های اساسی روبرو است.

مقامات پکن پیش‌بینی می‌کردند که جایزه صلح نوبل امسال تقدیم این فعال دموکراسی‌خواه خواهد شد، و به همین خاطر اوایل سال جاری میلادی، معاون وزیر خارجه این کشور به رئیس موسسه نوبل هشدار داده بود که اعطای این جایزه به لیو، بر روابط سیاسی چین و نروژ و مناسبات تجاری میان این دو کشور تاثیر منفی خواهد داشت. پیش از این هم دولت چین در سال ۱۹۸۹ به اعطای جایزه صلح نوبل به دالایی لاما، رهبر بوداییان تبت اعتراض کرده بود.

نوبل صلح؛ بار دیگر حمایت از مخالفان سیاسی در جوامع بسته

لیو شیائوبو ۵۴ ساله، دسامبر سال گذشته به‌خاطر آنچه «اقدام براندازانه علیه دولت مرکزی» خوانده شده، به ۱۱ سال حبس محکوم شد و اکنون کمتر از یک سال از دوران محکومیت خود را گذرانده است. لیو از طراحان و راهبران طرح صدور مانیفست موسوم به «منشور ۰۸» بود که در آن روشنفکران و فعالان چینی خواستار تحقق آزادی بیان و اصلاحات دموکراتیک در نظام سیاسی تک‌حزبی این کشور شدند.

این استاد سابق ادبیات‌، از سال ۱۹۸۹ و در زمانی که اعتصاب مخالفان در جریان اعتراضات میدان تیان‌آنمن را رهبری می‌کرد، مشهور شد. او در پی این اعتراضات ۲۰ ماه زندانی شد و در دهه ۱۹۹۰ سه سال را در اردوگاه آموزش اجباری سپری کرد. پس از آن نیز لیو در بسیاری از مواقع در حصر خانگی بود.

کمیته نوبل که اعضای آن از سوی پارلمان نروژ انتخاب می‌شوند، در روز دهم دسامبر ۲۰۱۰ جایزه‌ای که ارزش مادی آن بیش از یک میلیون یورو است را به برندگان اهدا خواهد کرد. هنوز مشخص نیست که چه کسی به جای لیو شیائوبو در این مراسم شرکت خواهد کرد.

اهدای نوبل صلح که از سال ۱۹۰۱ آغاز شده، همواره از بحث‌‌برانگیزترین جوایز نوبل در جهان بوده است. سال گذشته این جایزه به باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا اعطا شد و جنجال‌های بسیاری برانگیخت.

شیرین عبادی‌، حقوق‌دان و وکیل سرشناس ایرانی، آخرین مدافع حقوق بشر و مخالف دولتی بود که این جایزه را در سال ۲۰۰۳ از آن خود کرد.


***

لیو ژیابائو کیست؟

لیو ژیابائو متولد ۲۸ دسامبر ۱۹۵۵ و دارای مدرک دکترای ادبیات است. وی در سال های ۱۹۸۸ و ۱۹۸۹ موفق به دریافت فرصت مطالعاتی در برخی دانشگاه های معتبر دنیا از جمله دانشگاه های کلمبیا و اسلو شد و در جریان تظاهرات دانشجویی سال ۱۹۸۹ در میدان تیانانمن پکن از جمله افرادی بود که به سازماندهی تظاهرات پرداخت .
وی پس از سرکوب خونین آن تظاهرات دستگیر و مدت دو سال زندانی شد و در سال ۱۹۹۱ بنا به ادعای دولت چین در اثر احساس ندامت و توبه از زندان آزاد شد.

ژیابائو پس از آزادی همچنان به فعالیت خود ادامه داد و در سال ۱۹۹۶ بار دیگر به خاطر نگارش نامه ای سرگشاده به " جیانگ زمین " رییس جمهور وقت چین در انتقاد از فضای اختناق در چین به سه سال زندان با اعمال شاقه در اردوگاه های کار اجباری محکوم شد .

ژیابائو پس از فراغت از زندان بار دیگر در سال ۲۰۰۷ به مدت چند ماه بازداشت شد و در سال ۲۰۰۸ دست به نگارش منشوری به نام "منشور ۲۰۰۸" زد و امضای ۳۰۳ روشنفکر چینی را در تایید اصول مطرح شده در این منشور جمع آوری کرد .

در این منشور پیشنهاد اصلاحاتی به دولت چین برای باز تر کردن فضای سیاسی و پایان دادن به نظام تک حزبی مطرح شده است که در اثر انتشار این منشور دولت چین بار دیگر در دسامبر سال ۲۰۰۹ ژیابائو را به اتهام براندازی به ۱۱ سال زندان محکوم کرد . وی هم اکنون با ۵ هم بند دیگر در زندانی در ۵۰۰ کیلومتر شمال شرق پکن محبوس است .

پیشنهاد نامزدی ژیابائو در ژانویه سال جاری میلادی از سوی دالای لاما رهبر در تبعید بوداییان تبت ، دزموند توتو رهبر جنبش مدنی آفریقای جنوبی و نیز لخ والسا رییس جمهور اسبق لهستان (که هر سه از برندگان نوبل صلح هستند ) با نگارش نامه ای به کمیته صلح نوبل صورت گرفت .

در حالی که دولت چین از اعطای نوبل صلح امسال به این فعال حقوق بشر چینی بسیار خشمگین است اما ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی از این اقدام کمیته نوبل صلح تقدیر کرده اند .

باراک اوباما رییس جمهوری امریکا روز جمعه پس از انتشار خبر اعطای نوبل صلح به این ناراضی چینی از این تصمیم استقبال کرده و به دولت چین توصیه کرد که این زندانی سیاسی و دیگر زندانیان سیاسی این کشور را آزاد کند .

کشورهای اروپایی هم از این تصمیم استقبال کرده اند . مبلغ نقدی جایزه نوبل صلح ۱ میلیون و سیصد هزار دلار است که به همراه یک لوح و نیز یک مدال طلا به فرد برنده اعطا می شود . ژیابائو به دلیل محبوس بودن قاعدتاً قادر به شرکت در مراسم اعطای این جایزه نخواهد بود و هنوز مشخص نیست که آیا دولت چین به همسر این زندانی سیاسی اجازه خروج از کشور و دریافت این جایزه را خواهد داد یا نه؟

در صورتی که دولت چین اجازه حضور همسر ژیابائو در مراسم اعطای جایزه نوبل صلح را ندهد احتمالا ممکن است فردی به نمایندگی از وی این جایزه را دریافت کند که ممکن است دالای لاما و یا دیگر شخصیت های سیاسی ناراضی چینی باشند که به دلیل مخالفت با دولت چین در خارج از این کشور زندگی می کنند.

دولت چین علی رغم اینکه در ۳ دهه گذشته در حوزه اقتصادی سیاست درهای باز و تعامل با جهان خارج را در پیش گرفته اما این کشور از منظر اعمال اصلاحات سیاسی و باز کردن فضای سیاسی هنوز بر اساس اصول بر جای مانده از " مائو تسه تونگ " رهبر انقلاب کمونیستی ۱۹۴۹ عمل می کند و این کشور به صورت یک نظام بسته تک حزبی و از سوی حزب کمونیست اداره می شود .

نوبل صلح امسال ۲۳۷ نامزد داشت که "سیما سمر" فعال حقوق زنان از افغانستان از نامزدهای اصلی دریافت این جایزه بود . این فعال حقوق بشر افغان در سال های گذشته هعمواره جزء نامزدهای دریافت نوبل صلح بوده است اما تا کنون کمیته نوبل صلح نامزدهای دیگر را به این زن افغان ترجیح داده است .