iran-emrooz.net | Sun, 01.08.2010, 8:33
«ركورد مرگ!»، آمار تكان دهنده از تلفات جادهای
روزنامه تهران امروز - یکشنبه ۱۰ مرداد ۱۳۸۹
گزارش رسمی مركز تحقیقاتی وزارت راه نشان می‌دهد ایران از نظر میزان مرگ و میر تصادفات جادهای در صدر كشورهای جهان قرار گرفته است به گونه‌ای كه طی دوره ۱۴ساله ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۶تعداد ۲۶۷۵۶۲ نفر در تصادفات جادهای برون و درون شهری جان خود را از دست دادهاند.
طبق اظهار نظر مقامات راهنمایی و رانندگی و نیز تحلیل داده‌های آماری به ازای هر كشته معمولا ۱۰ نفر مجروح داریم كه اگر این آمار را ملاك قرار دهیم طی دوره ۱۴ ساله حدود سه میلیون نفر نیز در تصادفات جادهای دچار مصدومیت شده‌اند. اگر چه این برای اولین بار نیست كه مراكز كارشناسی درباره صعود ایران به صدر كشورهای پر تلفات در تصادفات جادهای هشدار دادهاند اما با این وجود، این برای اولین بار است كه یك گزارش كارشناسی با داده‌های ریز آماری درباره تلفات جادهای در ایران منتشر می‌شود. آمارهایی كه زنگ‌های خطر را به صدا در می‌آورد.
پژوهشكده حمل و نقل كه زیر نظر وزارت راه و ترابری فعالیت می‌كند و بازوی تحقیقاتی وزارت راه به شمار می‌آید اخیرا گزارشی را منتشر كرده است كه به صورت مستند به تحلیل تلفات جادهای در ایران از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۶ پرداخته است.
بر اساس این گزارش «برآورد هزینه‌های تصادفات جادهای ایران» در سال ۱۳۸۶ نشان می‌دهد كه هزینه‌ای بالغ بر ۱۸ هزارو ۵۰۰ میلیارد تومان معادل ۱۸/۵ میلیارد دلار خسارت به كشور وارد شده است. همین گزارش نشان می‌دهد كه ایران بین سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ (۲۰۰۴-۲۰۰۲ مكان دوم جهانی را آن هم با اندكی اختلاف پس از كشور السالوادوردر قاره آمریكا از نظر «تعداد كشته به ازای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت» در تصادفات جادهای به خود اختصاص داده است.
بر این اساس در السالوادور تعداد كشته به ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در تصادفات جادهای در سال‌های مورد بررسی ۴۳ نفر و در ایران ۴۱ نفر بوده است. این تعداد برای كشور انگلستان ۶ نفر، آمریكا ۱۷ نفر، چین ۶ نفر،مالزی۳۲ نفر ،كره ۳۳ نفر ،سوریه ۱۲ نفر ، عربستان ۲۲ نفر ،بنگلادش ۲۰ نفر و هند ۱۵ نفر بوده است.
همین آمار نشان می‌دهد از سال ۱۳۷۳ تا سال ۱۳۸۶ نزدیك به ۳۰۰ هزار نفر در تصادفات جادهای در سراسر كشور جان خود را از دست دادهاند.
تحلیل محتوایی آمارهای منتشره نشان می‌دهد كه هر خانواده ایرانی در سال ۱۳۸۶ به طور متوسط حدود یك‌میلیون تومان بابت تصادفات ترافیكی در كشور هزینه متحمل شده است.
در گزارش پژوهشكده، حمل و نقل اینگونه نتیجه‌گیری شده است كه در سال ۱۳۸۶، هزینه تصادفات برای مجموع تصادفات درون‌شهری و برون‌شهری در مجموع ۱۸ هزارو ۵۰۰ میلیارد تومان معادل ۱۸/۵ میلیارد دلار بوده است. براساس گزارش پژوهشكده حمل و نقل، هزینه تصادفات كشور در سال ۱۳۸۶ از كل تولید ناخالص داخلی بیش از ۵۰ درصد كشورهای جهان نظیر غنا، اردن، بحرین و... بیشتر بوده است.
در این گزارش عنوان شده است كه هزینه ۱۸ میلیارد دلاری تصادفات در سال ۸۶ به تنهایی ۳۳ سال بودجه فعلی راهداری كشور، ۲۲۰ سال بودجه فعلی ایمنی‌سازی نقاط حادثه‌خیز كشور، هزینه ایجاد دو میلیون شغل برای جوانان ، ساخت ۱۲ برج به اندازه بزرگ‌ترین برج ساخته شده در دوبی یا خرید ۶۰ فروند هواپیمای ایرباس را پوشش می‌دهد.
در این گزارش، نرخ بازگشت سرمایه‌گذاری در ارتقای ایمنی ترافیكی دست‌كم ۳۶۰ درصد پیش‌بینی شده است و البته مركز تحقیقات RTL انگلستان این رقم را برای ایران تا هزار درصد هم محاسبه كرده است. پژوهشكده حمل و نقل در پایان هشدار داده است كه آمارها به شدت هشداردهنده است و چاره‌ای جز سرمایه گذاری برای ارتقای ایمنی جادهای نیست. پژوهشكده حمل و نقل افزوده است این برای نخستین بار است كه چنین تحقیقات جامع و مستندی صورت گرفته است.
نگاهی به این آمارها نشان می‌دهد كه تلفات جادهای در ایران طی یك دوره ۱۰ ساله با میزان تلفات انسانی در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه كشورمان برابری می‌كند و همین موضوع به اندازه‌ای از اهمیت برخوردار است كه برای آن عنوان « آمارهایی فراتر از نگرانی » انتخاب كنیم. درباره دلایل میزان بالای تصادفات در جاده‌های ایران مباحث بی شماری شكل گرفته است و به‌رغم كنترل سیر فزاینده مرگ و میر در تصادفات جادهای اما باز هم نگرانی‌ها رفع نشده است و ایران همچنان در صدر كشورهای پر تلفات جادهای قرار دارد.
پیش از این علیرضا زمانی، نماینده مجلس و عضو كمیسیون اجتماعی طی گفت و گویی با مهر گفته بود: سالانه تصادفات به وقوع پیوسته در كشور بیش از ۲۰ هزار كشته و ۲۰۰ هزار مجروح بر جای می‌گذارد كه می‌توان گفت هر ساله شاهد سونامی تصادفات در كشور هستیم. وی ادامه داد: ایران از حیث آمار كشته‌های تصادف در رتبه اول دنیا قرار دارد، این در حالی است كه تعداد خودروها در بسیاری از كشورها از تعداد خودروهای ایران بسیار بیشتر است.
***
ركورد مرگ!
تهران امروز / فرامرز قراباغی
انتشار نتایج تحقیقی با عنوان «برآورد هزینه‌های تصادف‌های درون‌شهری و برون‌شهری در راه‌های ایران. از ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۹ تكان‌دهنده و شوك‌آور است. این تحقیق از سوی پژوهشكده حمل‌ونقل وابسته به وزارت راه و ترابری و در یك مجموعه ۷۳۱ صفحه‌ای تهیه و خلاصه آن برای مدیران ذی‌ربط، ارسال شده است. طی دو دهه اخیر سالانه نزدیك به ۲۰میلیارد دلار هزینه تلفات و تصادفات در راه‌های ایران شده است، هر ساله هزاران نفر كشته، مجروح و معلول شده‌اند. بسیاری از هزینه‌های پنهان از جمله هزینه‌های خدمات پزشكی، روان‌پزشكی، خدمات پلیس و... بر اثر تصادف‌ها و حوادث جادهای درون و برون‌شهری بر جامعه ما تحمیل می‌شود.
آمارها گرچه تكان‌دهنده‌اند اما گویا شهروندان هنوز متوجه عمق فاجعه نشده‌اند. این درست است كه دستگاه‌ها و سازمان‌های مربوط باید به وظایف خود درست عمل كنند. راه‌های درون و برون‌شهری كشور باید برخوردار از استانداردها و معیارهای قابل قبول باشند، خدمات ناچیز و محقر اورژانس به‌ویژه در راه‌های برون‌شهری باید به میزان قابل توجهی افزایش یابد. كنترل راه‌ها بیشتر و قانون گریزان از چشم تیزبین پلیس پنهان نمانند اما مسئولیت ما به عنوان شهروند آیا باید فراموش و نادیده انگاشته شود؟ چه كسی تند می‌راند؟ چه كسی هنگام خواب‌آلودگی رانندگی می‌كند؟ چه كسی با تخلف از قوانین و قواعد رانندگی جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازد؟ چه كسی بیش از آنكه از رانندگی بر اساس اصول و موازین لذت ببرد از رانندگی غیراصولی لذت می‌برد؟ چه كسی گمان می‌كند كه جاده‌ها، بزرگراه‌ها و خیابان‌ها، پیست مسابقه‌اند؟
خشونتی كه هنگام رانندگی در حق خود و دیگران روا می‌داریم، كم‌نظیر و چه بسا بی‌نظیر است.
آمارها می‌گویند كه طی دو دهه گذشته تلفات و خسارات جانی ناشی از حوادث و تصادف‌های جادهای درون و برون‌شهری از تلفات و خسارات جانبی جنگ هشت ساله تحمیلی بیشتر بوده است. طی سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۶ جمعا ۲۶۷ هزار و ۵۶۲ نفر در تصادفات جادهای درون و برون‌شهری كشته شده‌اند. توجه بفرمایید این آمار فقط مربوط به كشته‌شدگان است و مجروحان و معلولان را در برنمی‌گیرد یعنی طی ۱۴ سال مورد مطالعه در پژوهش مذكور به‌طور میانگین سالانه ۱۹ هزار و ۱۱۱نفر بر اثر حوادث و تصادفات جادهای برون و درون‌شهری جان باخته‌اند.
مسئول چنین وضعیتی كیست؟ پلیس؟ وزارت راه؟ دولت؟ اورژانس‌ها؟ چگونه است كه همواره انتظار داریم سازمان‌ها و دستگاه‌های نامبرده به دقت و درستی به وظایف خودشان عمل كنند اما ما به عنوان شهروند، به عنوان راننده و... هرطور و هرگونه كه دلمان خواست رفتار كنیم حتی اگر رفتار ما ضریب خطر را افزایش دهد و جان خود ما و دیگران را تهدید كند؟
«او» به عنوان یك راننده خاطی، رفتاری قانون‌گریز دارد اما «من»، «تو» و «آنان» كه شاهد چنین رفتارهایی هستند چه باید كنیم؟ آیا نباید پلیس را در نخستین فرصت در جریان قرار دهیم. آیا نباید با هشدارها و مخالفت با رفتارهای پرخطر چنین افرادی مانع وی شویم؟ خود ما تا چه اندازه به رفتارهای قانونمند ترافیكی پایبندیم؟
جاده‌ها، بزرگراه‌ها و خیابان‌های كشور با تصویری كه چنین آمارهایی به دست می‌دهند، چیزی از كشتارگاه كم ندارند.
نتایج دهشتناك قانون‌گریزی ما شهروندان ایرانی در جاده‌های درون و برون‌شهری را در گزارشی كه تهران‌امروز تهیه كرده است می‌خوانید اما آیا به سادگی از كنار این گزارش خواهید گذشت؟ به چه بهایی؟ و اگر حاضر نیستید جاده‌ها، بزرگراه‌ها و خیابان‌ها قتلگاهمان شود، چه وظایفی را باید بپذیریم؟ كدام كارهای انجام نگرفته را باید انجام دهیم تا به این وضعیت هولناك، پایان ببخشیم یا دست‌كم آن را به‌گونه‌ای قابل قبول، كاهش دهیم؟
گویا موضوع آموزش، تربیت، خودآموزی و خودتربیت كردن نزد ما فراموش شده است، همچنان كه دلسوزی و شفقت نزد برخی از مدیران و مسئولان امر فراموش شده‌ای است. استاندارد نبودن بسیاری از جاده‌ها، ضعف خدمات اورژانس، اندك بودن میزان كنترل پلیس‌راه.
در یادداشتی كه چندی پیش در این باره نگاشته شده آمده است: «چهار دقیقه پس از انسداد مجاری تنفسی مرگ رخ می‌دهد در حالی كه در بهترین حالت ۱۵ دقیقه طول می‌كشد تا نیروهای امداد جادهای به موقعیت حادثه برسند.» در همین یادداشت آمده است: «ما در میزان تصادفات در جهان ركورددار نیستیم از جمله آمریكا، كانادا و ژاپن از ما جلوترند اما در میزان كشته‌ها و تلفات ركوردداریم.» ركورد مرگ! و درست در همین جاست كه مسئولیت ما به عنوان شهروند، روشن و واضح می‌شود. نخست، خود باید قانون و رفتار قانونمند را باور داشته باشیم و سپس سازمان‌ها و دستگاه‌های مسئول را وادار سازیم تا به وظایف خود عمل كنند یا سطح خدمات خود را افزایش دهند.
هول‌انگیزتر از تلفات و خسارت‌ها، سكوت توام با رضایت ما شهروندان است در برابر رفتار خاطیان!ای بسا لذتمان از تخلف و تخطی از قوانین راهنمایی و رانندگی بیشتر است و سپس سكوت ناشی از بی‌تفاوتی و بی‌انگیزگی ماست در برابر سازمان‌ها و دستگاه‌هایی كه باید آموزش دهند، باید استانداردها را ارتقا دهند،باید كنترل كنند، باید به هنگام ضرورت فوری و سریع رسیدگی كنند اما ما سكوت می‌كنیم و همچنان ركورد می‌زنیم، ركورد مرگ!