ايران امروز

دنیس راس؛ عمل‌گرا، سخت‌گیر

رادیو فردا / دکتر رضا تقی‌زاده

سفیر آزاد اوباما در امور ایران و دشواری‌های آینده تهران

دنیس راس که اخیرا از سوی باراک اوباما به عنوان هماهنگ کننده امور ایران معرفی شده در اتخاذ تصمیمات آینده کاخ سفید در قبال دولت جمهوری اسلامی و اجرای نقطه نظر‌های رییس جمهور منتخب امریکا در رابطه با تهران نقش عمده‌ای ایفا خواهد کرد. با توجه به سوابق کاری، نوشته‌ها و نقطه‌نظر‌های مطرح شده دنیس راس در مورد ایران، نقش او در هدایت سیاست‌های خاورمیانه‌ای دولت اوباما و نحوه برخورد با ایران اهمیت خاص خواهد یافت. دنیس راس در صورت آغاز گفت‌وگوی بدون پیش شرط امریکا با ایران، می‌تواند در راس گروه امریکایی برای مذاکره در مقابل دبیر وقت شورای امنیت ملی ایران قرار گیرد.

از نکات با اهمیت در مورد دنیس راس، میزان نفوذ و جایگاه او در دولت اوباما، نزدیکی او به رییس جمهوری تازه و همچنین سوابق کاری او است. از این لحاظ هماهنگ کننده امور ایران با وجود آنکه در وزارت خارجه امریکا مستقر خواهد شد، در عمل سفیر آزاد رییس جمهور منتخب در مسایل ایران خواهد بود و نه یک عضو عادی وزارت خارجه آن کشور. دنیس راس شاید می‌توانست به جای تصدی مسئولیت فعلی، به عنوان مشاور امنیت ملی اوباما برگزیده شود ولی انتصاب او در شغل تازه، نشانه‌ی اهمیت خاص امور ایران در سیاست خارجی دولت اوباما است. اوباما طی تازه‌ترین اظهار نظر خود پیرامون ایران در فاصله چند روز پیش از آغاز بکار که به واکنش فوری سخنگوی وزارتخارجه جمهوری اسلامی انجامید، مقابله با آن کشور را مهمترین چالش در روابط خارجی خود خواند.

تجارب اندک اوباما در سیاست خارجی، طی مبارزات انتخاباتی سال پیش، نه تنها از سوی رقبای حزب جمهوری خواه که وسیله رقبای درون حزبی او نیز مورد انتقاد قرار گرفته بود. دنیس راس با دارا بودن تجربه طولانی در سیاست خارجی و به خصوص امور خاورمیانه، این کمبود را جبران خواهد کرد. دنیس راس به عنوان مشاور امور بین‌الملل و امنیت ملی، همکاری با اوباما را از ابتدای فعالیت‌های مقدماتی انتخابات رییس جمهوری آغاز کرد و حتی پیش از معرفی هیلاری کلینتون، از او به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی برای انتصاب به پست وزیر خارجه امریکا نام برده می‌شد.

آقای راس در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون به عنوان نماینده در امور خاورمیانه خدمت کرده است. او اگرچه از جنگ عراق حمایت به عمل آورده ولی بیشتر به عنوان یک سیاستمدار معتدل و عمل‌گرا شهرت دارد و به این دلیل نظرات سیاسی او در هر دو حزب جمهوری خواه و دمکرات دارای شنوندگان جدی است. او در دوران کلینتون به نزدیک کردن مواضع اسراییل و فلسطین توفیق نیافت و این عدم توفیق را نتیجه انعطاف ناپذیری یاسر عرفات معرفی کرد. لیکن تحلیلگران عرب شکست مذاکرات اعراب و اسراییل را در آن زمان ناشی از جانبداری او از اسراییل می‌دانند. روزنامه کیهان چاپ تهران نیز طی اظهار نظر مختصری پس از معرفی راس در منصب تازه، او را عامل و لابی کننده اسراییل معرفی کرد.

راس، از کارشناسان سابق اتحاد جماهیر شوروی است – تخصصی که خانم رایس وزیر خارجه کنونی امریکا نیز به آن شهرت دارد. شاید تصدی راس به عنوان مشاور"انستیتوی واشنگتن برای سیاست‌های خاور نزدیک" به تقویت تردیدها پیرامون جانبداری او از اسراییل کمک کرده است. موسسه یاد شده که دارای روابط کاری نزدیک با گروه موسوم به نومحافظه کاران امریکا است مشاوره سیاسی در اختیار اسراییل قرار می‌دهد.

دنیس راس فعالیت جدی سیاسی خود را در سال ۱۹۷۹ از زمان همکاری با وزارت دفاع در دولت جیمی کارتر آغاز کرد. یکی از اقدامات او که زیر نظر پاول وولفویتز انجام شد تهیه گزارشی بود پیرامون مخاطرات امنیت نفت در خلیج فارس. در گزارش یاد شده او عراق را به علاوه شوروی به عنوان یک تهدید در این زمینه معرفی کرد. نکته قابل ملاحظه شباهت قدرت دنیس راس در وزارت خارجه آینده امریکا با موقعیت و نفوذ وولف ویتز رییس سابق او در وزارت دفاع امریکا، طی چهار سال اول ریاست جمهوری بوش و وزارت دانلد رامسفلد است، که به جنگ سال ۲۰۰۳ در عراق انجامید.

دنیس راس با جورج بوش پدر و دیک چینی معاون کنونی رییس جمهور امریکا نیز در کنار چهره‌هایی مانند زلمای خلیل‌زاد، سفیر افغانی‌تبار امریکا در سازمان ملل که عهده دار سفیری امریکا در بغداد بعد از اشغال عراق شد و همچنین فرانسیس فوکویاما، نظریه‌پرداز ژاپنی تبار امریکا که کتاب معروف "پایان تاریخ" پس از سقوط شوروی را تحریر کرده، همکاری داشته است.

همکاری دنیس راس با محققین دست راستی "موسسه (ایده) امریکایی" در تهیه گزارش‌هایی دایر بر توصیه اتخاذ روش‌های سخت‌گیرانه در قبال ایران، نشان می‌دهد که سفیر آزاد اوباما در امور ایران در عین عمل‌گرایی، طرفدار نرمش و کوتاه آمدن در قبال ایران نیست. دنیس راس معتقد به افزایش عمق همکاری امریکا و اسراییل در مقابله با بر نامه اتمی ایران است و در این زمینه گزارش مفصلی نیز منتشر کرده است. در گزارش یاد شده، که درتقابل آشکاربا گزارش اطلاعاتی ماه نوامبر سال ۲۰۰۷ سیا دایر بر تایید ترک هدفهای نظامی برنامه اتمی ایران است، صریحا ادعا شده که ایران در پی ساختن بمب اتمی است.

دنیس راس معتقد است که بعلت رنگ عقیدتی قوی در رفتار‌های خارجی ایران، غنی سازی اورانیوم در آن کشور حتی بدون پیگیری هدفهای نظامی نیز برای صلح منطقه عاملی خطرناک و در نتیجه غیر قابل پذیرش است. دنیس راس ماهها قبل از معرفی شدن رسمی از سوی اوباما برای اداره امور مربوط به ایران، علاقمندی خود را به گرفتن منصب کنونی اعلام کرده بود. به این جهت حضور او در پستی که اختیار کرده تنها یک حضور بدون هدف و تشریفاتی نخواهد بود.