ايران امروز

دور جدید بازنشستگی استادان دانشگاه

اعتماد: در روزهایی که دانشگاه های سراسر کشور در تعطیلات تابستانی به سر می برند، جمعی از استادان ممتاز و صاحب نام دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با حکم بازنشستگی یا حکم انتظار خدمت روبه رو شده‌اند.

بر این اساس دکتر «ایرج گلدوزیان»، دکتر «امیرناصر کاتوزیان»، دکتر «محمود عرفانی» اساتید برجسته قانون جزا، حقوق مدنی و قانون تجارت به همراه دکتر «ابوالقاسم گرجی» استاد حقوق اسلامی بازنشسته شدند.

همچنین دکتر «محمد آشوری» استاد آیین دادرسی کیفری، دکتر «جمشید ممتاز» استاد حقوق بین الملل، دکتر «عزت الله عراقی» استاد حقوق کار و دکتر «نجادعلی الماسی» استاد حقوق بین الملل خصوصی نیز هنوز حکم رسمی بازنشستگی را دریافت نکرده اند و در لیست «انتظار خدمت» قرار دارند.

دپارتمان علوم سیاسی هم در این میان بی نصیب نمانده است و دکتر «همایون الهی» استاد خاورمیانه و خلیج فارس با دریافت حکم بازنشستگی از تدریس خداحافظی کرد.این تغییر و تحولات در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران که گویا تعطیلات تابستانی مانع از توقف آن نشده، در پی ابلاغ آیین نامه جدیدی از سوی مسوولان دانشگاه تهران انجام شده است.

در آیین نامه مزبور مقرر شده است آن دسته از اساتیدی که سن آنها ۷۰ سال یا بیشتر است، باید بازنشسته شوند. اما اساتیدی که بین ۶۵ تا ۷۰ ساله هستند، می توانند با اجازه دانشگاه به تدریس ادامه دهند.به رغم محتوای آیین نامه روند بازنشستگی ها فراتر از آن بوده و اساتید کمتر از ۷۰ سال را نیز در بر گرفته است.

به علاوه، اساتیدی در لیست قرار دارند که به لحاظ رتبه بندی های دانشگاهی در زمره «استاد ممتاز» هستند و بازنشستگی شامل آنان نمی شود.

همچنین نکته دیگری که در نقض آیین نامه اخیر خودنمایی می کند، معافیت حجت الاسلام «عباسعلی عمیدزنجانی» رئیس سابق دانشگاه تهران از بازنشستگی است. وی متولد سال ۱۳۱۶ در شهر زنجان است و هم اکنون با ۷۱ سال سن در دانشگاه تهران کرسی تدریس اندیشه سیاسی اسلام، فقه و حقوق اسلامی را دارد.

به هر حال ۹ استادی که در حال جمع آوری وسایلشان از اتاق های اساتید دانشکده حقوق و علوم سیاسی هستند، جزء اساتید صاحب نام و معتبر این دو رشته مهم علوم انسانی به شمار می روند. البته دکتر ایرج گلدوزیان در گفت وگو با روزنامه اعتماد ضمن تایید خبر بازنشستگی اش، این اتفاق را بعد از سال ها سابقه کار، امری عادی و طبیعی قلمداد می کند، اما بی شک جایگزین کردن اساتیدی که از تجربه و بار علمی این چهره های معتبر برخوردار باشند، چندان سهل نخواهد بود.

موج بازنشستگی، جابه جایی و اخراج استادان دانشگاه های کشور در دولت نهم اوج گرفت. چنان که ابتدا «محسن کدیور» از دانشکده فلسفه دانشگاه تربیت مدرس اخراج شد. به جز او سعید حجاریان، محمدتقی احمدی، هاشم آقاجری، مسعود غفاری، حاتم قادری و... نیز از تدریس منع شدند. بعد از آنها با گذشت یک وقفه کوتاه، خبر ممانعت از تدریس دکتر حسین بشیریه پدر جامعه شناسی سیاسی ایران، دکتر هادی سمتی و دکتر میرجلال الدین کزازی بار دیگر فضای آکادمیک ایران را تحت تاثیر قرار داد. پیش از آنها نیز دکتر حسن درودیان استاد حقوق مدنی، دکتر رضا رئیس طوسی استاد اقتصاد سیاسی نفت و دکتر احمد ساعی استاد مسائل جهان سوم مشمول حکم بازنشستگی شده بودند.

کلیه این اساتید صاحب نام در زمان ریاست دکتر عمیدزنجانی خانه نشین شده بودند ولی تغییرات اخیر در دوره مدیریت «فرهاد رهبر» رئیس جدید دانشگاه تهران صورت گرفته است. دانشگاه تهران که مجلس شورای ملی در سال ۱۳۱۳ قانون تاسیس آن را تصویب کرد تا به حال چندین مرتبه شاهد جابه جایی و تحول در سطح استادان بوده است. در نخستین مرتبه و در سال ۱۳۲۷ به دکتر علی اکبر سیاسی رئیس وقت دانشگاه تهران فشار آورده شد که اساتیدی همچون دکتر انور خامه یی، فریدون کشاورز و دکتر جودت را از تدریس منع کند. در آن زمان دکتر سیاسی برخلاف تمایلش نتوانست مقاومت کند و حکم اخراج آنان را امضا کرد.

در مرحله بعد جمعی از اساتید دانشگاه تهران که به گروه «یاد» معروف شدند علیه کنسرسیوم نفت نامه یی امضا کردند که همین اقدام موجب محرومیت آنان از تدریس باز هم با وجود مقاومت دکتر سیاسی شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بروز انقلاب فرهنگی، جمعی از اساتید با هدف اسلامی کردن دانشگاه ها و به تشخیص اعضای شورای انقلاب فرهنگی از تدریس منع شدند.

آخرین مرحله تغییر و تحولات در دانشگاه تهران نیز در دولت نهم رخ داده است. هرچند پیش از این هم به صورت پراکنده برخی اساتید نیز از ادامه تدریس منع شدند به عنوان مثال در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی از ادامه تدریس دکتر سیدجواد طباطبایی و دکتر جلیل روشندل در دانشکده حقوق و علوم سیاسی ممانعت به عمل آمد.

در حال حاضر نیز روسای دانشگاه های کشور توسط وزارت علوم انتخاب می شوند و هیات های علمی، دیگر اختیاری در این زمینه ندارند. همچنین تاکنون در چند مرحله جمعی از اساتید برجسته و معتبر به ویژه در حوزه حقوق و علوم سیاسی بازنشسته، بازخرید یا برکنار شده اند. تازه ترین روند این تحولات دامنگیر دانشکده حقوق و اساتید باسابقه آن شده است.

مسوولان دانشگاه تهران هرچند که هنوز راجع به تصمیم اخیر موضع گیری نکرده اند ولی بی گمان نمی توان بر این موضوع سرپوش گذاشت که اساتید بازنشسته شده جزء سرمایه های علمی کشور محسوب می شوند و خلاء آنها در محیط های آموزشی می تواند در سطح علمی دانشگاه ها نیز خلل ایجاد کند.

اقدام مسوولان دانشگاه تهران در زمان تعطیلات تابستانی دانشگاه های کشور تنها در صورتی پذیرفتنی است که گروه های آموزشی رشته های حقوق و علوم سیاسی اساتید جایگزین با این درجه علمی را داشته و با برکناری آنها موافق باشند.