ايران امروز

روز جهانی آزادی مطبوعات

پیام دبیر کل سازمان ملل متحد به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات

دوستان من،
هرساله در روز جهانی آزادی مطبوعات ما تعهد خود را به حق آزادی عقیده و بیان كه در ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر لحاظ شده، تجدید می‌‏كنیم.

در زمان ما، مردم بیشتری به ابزار رسیدن به مخاطبان زیادتر دست می‌‏یابند، اما غالبا آنان با تلاش‌‏های بازدارنده، محدود و یا مسدودكننده جریان آزاد اطلاعات و عقیده‌‏ها روبه‌‏رو می‌‏شوند. در صورت روبه‌‏رو شدن با چنین تهدیدهایی، این وظیفه سازمان‌‏ملل‌‏متحد است كه مدافع راسخ آزادی مطبوعات، همچنین زنان و مردانی باشد كه استعداد و ایثارشان به آزادی مطبوعات حیات می‌‏بخشد.

به گونه‌‏ای هشدار دهنده، در راه رفع گرفتاری دیگران، روزنامه‌‏نگاران خود مورد هدف قرار می‌‏گیرند. طی سال گذشته، بیش از ١٥٠ دست‌‏اندركار حرفه رسانه‌‏ها جان خود را در راه انجام وظیفه از دست دادند. سایر اعضای مطبوعات نیز مصدوم یا دستگیرشده، مورد آزار واقع یا گروگان گرفته شده‌‏اند. این موارد فقط در حین درگیری اتفاق نمی‌‏افتد، بلكه در هنگام پیگیری اخبار مربوط به فساد، فقر و سوءاستفاده از قدرت رخ می‌‏دهند.

اخیرا، من با نگرانی پیگیر ربودن «آلن جانستون» خبرنگار بی‌‏بی‌‏سی هستم. پوشش خبری آقای جانستون از مسائل مربوط به خاورمیانه و درگیری اسرائیل‌‏ـ‌‏فلسطین برای ایشان احترام جهانی كسب نموده است. ادامه اسارت ایشان به هیچ هدفی كمك و هیچ آرمانی را تضعیف نمی‌‏كند. من بار دیگر آزادی ایمن و فوری آلن جانستون خواستار هستم.

سركوب آزادی مطبوعات، سركوب حقوق بین‌‏الملل، بشریت و آزادی فردی است یعنی هر آنچه كه سازمان‌‏ملل‌‏متحد مدافع آن است، مطبوعات آزاد، ایمن و مستقل از بنیادهای اصلی مردمسالاری و صلح است. دولت‌‏ها، سازمان‌‏های بین‌‏المللی، رسانه‌‏ها و جامعه مدنی همگی نقشی به منظور حفظ این بنیاد ایفا می‌‏كنند. در این روز جهانی آزادی مطبوعات اجازه دهید تا تعهد خود را برای این هدف تجدید كنیم.


بیانیه انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات

سوم ماه می ‌١٣ اردیبهشت ماه فرصتی است تا بار دیگر ضرورت آزادی مطبوعات در جهان فریاد شود . مبارزه برای آزاد بودن جریان اطلاع رسانی قدمتی در ازای تجربه زندگی تحت حكومت‌‏ها دارد.
همواره حاكمان بنا بر مصالحی كه خود آنها را تعریف می‌كرده‌اند به دنبال تحدید آزادی بوده و در برابر ، آزادیخواهی منافع "قدرت‌‏" را به نفع مردم به چالش می‌كشیده‌اند. همین مبارزات امروزه اساس اندیشه دموكراتیك ، قدرت پاسخگو و غیر دائم در برابر اصالت اراده عمومی، را تشكیل داده و مطبوعات نیز به عنوان بازتاب دهنده افكار عمومی و نیز ناقد عملكرد نهاد قدرت و پرسشگر از آن، پایه و ركن چهارم دموكراسی را می‌سازند به نحوی كه بدون وجود مطبوعات مستقل، آزادی و دموكراسی بی معناست.
به همین دلیل، كمیت و كیفیت وضعیت مطبوعات در هر كشوری به عنوان مهمترین شاخص در اندازه گیری میزان آزادی در جوامع و معیار سنجش دموكراسی و محك توسعه پذیرفته شده است؛ با این همه اگر چه حاصل تجربه و تاریخ آزادی مطبوعات به اندازه‌ای درخشان است كه كمتر كسی جرات چالش در آن را به خود راه دهد ولی بسیاری از قدرتها حتی با بزگترین ادعاها در زمینه آزادی و دموكراسی، امهات آن را نقض كرده و عملا مهمترین موانع را در راه تحقق آن ایجاد می‌كنند.
تجربه بشری نشان داده است به میزانی كه جهان از خشونت و جنگ عاری باشد می‌‏توان به تحقق میزان بیشتری از آزادی مطبوعات امیدوار بود و بر عكس ، بی‌ثباتی ، تزلزل شرایط صلخ و كاهش میزان مدارا در سطح جهان و قلمروهای ملی ، شرایط را برای زیست قدرتهای غیر پاسخگو فراهم‌‏تر و در نتیجه از عیار تحقق آزادی مطبوعات می‌كاهد.
متاسفانه سال‌های اخیر از این منظر سالیانی افتخار آمیز و امیدبخش نبوده‌اند ادبیات تهدید و خشونت طی این سالها به میزان زیادی افزایش یافته و زمینه‌های نقض آزادی مطبوعات فراهم تر گشته است این موضوع به ویژه در منطقه پر حادثه خاورمیانه مضاعف بوده است.
وجود جنگ‌‏های فرسایشی در فلسطین و لبنان و عراق و افغانستان و نیز نظامی‌‏تر شدن منطقه نگرانی‌های زیادی را نسبت به خطر تهدید ثبات و امنیت جهانی پدید آورده است.
همین مساله باعث شده تا بر میزان خطرات و تلفات روزنامه‌نگاران در سال‌های اخیر افزوده شود روزنامه‌نگاران به دلیل حرفه خود ناگزیر از حضور در مناطق خطرخیز و جنگی هستند، آنها از یك سو در معرض مستقیم آتش ادوات نظامی هستند و از سوی دیگر با این خطر مواجهند كه با گروگان گرفته شدن توسط طرف‌های مخاصمه، از آن‌ها به عنوان اهرمی تبلیغاتی برای افزایش فشار و تهاجم به طرف دیگر استفاده شود بدون اغراف باید گفت كارنامه قریب به اتفاق طرف‌‏های خشونت در این زمینه سیاه و غم‌انگیز است.
اوضاع صنف مطبوعاتی در ایران علاوه بر تاثیرپذیری از روند نامساعد فوق، مسایل خاص خود را داشته كه فشارها را بر اهالی این صنف افزون و كار حرفه‌‏ای را دشوارتر كرده است.
اگر امنیت شغلی و استقلال حرفه‌ای را اركان مهم تحقق روزنامه‌نگاری آزاد بدانیم گریزی از آن نیست كه روند اوضاع را طی سال‌های گذشته در كشورمان مثبت ارزیابی نكنیم از یك سو توقیف‌‏های غیر حقوقی مطبوعات و نیز سخت گیریهای خفقان‌آور در زمینه صدور مجوز نشریات از میزان امنیت حرفه روزنامه‌نگاری كاسته و از سوی دیگر فشارهای خانمان برانداز اقتصادی حداقل‌های لازم را از یك چشم‌‏انداز با ثبات سلب كرده است.
همچنین صدور بخش نامه‌ها و ابلاغیه‌های دستوری به اشكال غیر قانونی و شبه قانونی ، برای مطبوعات افزایش یافته كه ا ستقلال مطبوعات و روزنامه نگاران را در تحقق رسالت روزنامه نگاری به چالش كشیده است.
این همه در حالی است كه برخی مقامات حكومتی با تزریق پاره‌ای ادعاهای بدون استناد امنیتی به ساحت مطبوعات و روزنامه‌نگاران ، شرایط كاری آنها را پیش از پیش تنگ و هزینه دار كرده‌اند .
دامنه تهدیدها به گونه‌ای است كه نهاد صنفی و خانه روزنامه‌نگاران نیز از آن مصون نبوده و بخش مهمی از توان و انرژی آن را به دفاع از كیان خود اختصاص داده است.
با همه این تضییقات اما با همت و اراده روزنامه‌نگاران كشور، جریان كار مطبوعاتی همچنان زنده و پویاست و امیدوار به تحقق آینده‌ای آزادتر و مصون‌‏تر تلاش می‌كنند.
روز جهانی ازادی مطبوعاتی فرصتی است تا با طرح این مضایق و مشكلات پیش رو در اندیشه فردای بهتر باشیم.
ضمن اغتنام این فرصت ارزنده ، با تجلیل یاد همكارانمان كه در راه حرفه خود جانشان را نثار كردنده و نیز همه همكارانی كه در این راه متحمل رنج‌‏های مادی و معنوی بسیار هستند، و با فشردن دست همه آنانی كه در هموارسازیی زمینه‌های آزادی مطبوعات از هیج كمكی دریغ نمی‌‏كنند این روز را به همه آزادی‌خواهان و در صدر آنها همكاران روزنامه‌نگار تبریك عرض كرده و بر ضرورت همبستگی صنفی در جهت تحقق اهداف عالی روزنامه‌نگاری تاكید می‌كنیم.


پیام مدیرکل یونسکو به مناسب روزجهانی آزادی مطبوعات

" كوئیچیرو ماتسورا "- مدیر كل سازمان فرهنگی ملل متحد یونسكو به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات در سوم ماه مه سال 2007 پیامی صادر كرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا متن این پیام بدین شرح است :
روز جهانی آزادی مطبوعات فرصتی است برای یادآوری جهانیان درباره اهمیت حمایت از حق آزادی بیان كه از حقوق بنیادین انسانها به شمار می رود و در ماده 19 بیانیه جهانی حقوق بشر به آن اشاره شده است.
با توجه به اینكه امروز خشونت علیه فعالان بخش رسانه ها تهدید بزرگی برای آزادی بیان به شمار می‌‏رود ، من تصمیم گرفته‌‏ام " روز جهانی آزادی مطبوعات " را در سال 2007 به موضوع امنیت خبرنگاران اختصاص دهم.
در دهه گذشته شاهد افزایش بی رویه خشونت بر علیه خبرنگاران , شاغلین بخش رسانه ها و نیروهای وابسته به آنها بوده‌‏ایم . در بسیاری از كشورهای جهان فعالان دنیای رسانه ها مورد آزار و اذیت قرار می‌‏گیرند , بازداشت شده و حتی به قتل می‌‏رسند .
به گزارش سازمان‌‏های معتبر , سال 2006 با بیش از 150 فقره قتل خبرنگاران ( خونین‌‏ترین سال در تاریخ رسانه ها ) روبرو بوده است بیش از صدها نفر به دلیل اعمال وظایف حرفه‌‏ای‌‏شان بازداشت , تهدید یا مورد حمله قرار گرفتند . شغل خبرنگاری هرگز به این میزان خطر آفرین نبوده است .
ما می دانیم كه مناطق درگیر جنگ و مناطقی كه در شرایط پس از جنگ به سر می برند برای خبرنگاران به شدت خطرناك هستند بدترین مثال مثال كشور عراق است , جایی كه در سال گذشته 69 خبرنگار كشته شدند , از زمان آغاز درگیری در عراق یعنی از آوریل 2003 تا كنون بیش از 170 نفر كه اغلب‌‏شان از خبرنگاران محلی بودند, كشته شده‌‏‌‏اند, تاریخ هرگز چنین قتل عام عظیمی از خبرنگاران را به خود ندیده است .
در بخشی از این گزارش‌‏ آمده است آنان كه زندگی خود را به مخاطره می‌‏اندازند تا اطاعات درستی به دست ما برسد باید مورد تحسین , احترام و حمایت ما قرار بگیرند , آنان بهتر از هر كس دیگری به این امر واقفند كه رسانه‌‏ها نقش بسیار مهمی در فرآیند مسوولیت پذیری و پاسخگویی , بازسازی و صلح و آشتی د ارند در حقیقت افزایش خشونت علیه خبرنگاران , هر چند غم‌‏انگیز , بیانگر اهمیت رسانه ها در دموكراسی های نوین است .
امنیت خبرنگاران مساله ای است كه همه ما از آن تاثیر می‌‏گیریم , هر خشونتی علیه خبرنگاران در واقع به منزله حمله به بنیادی‌‏ترین آزادی های ماست , بدون بهره مندی از حداقل از امنیت , آزادی مطبوعات و آزادی بیان تامین نخواهد شد .
بنابراین در روز جهانی آزادی مطبوعات باید متعهد شویم تلاشهایمان را برای تامین امنیت خبرنگاران تقویت كرده و افزایش دهیم .
ما از تمامی دولت‌‏ها می‌‏خواهیم تا به فرهنگ چشم‌‏پوشی و عدم مجازات در زمینه خشونت‌‏های صورت گرفته علیه خبرنگاران پایان دهنده , دولت ها باید به وظیفه خود در خصوص تحقیق و پیگرد قضایی جرایم صورت گرفته علیه دست اندركاران دنیای رسانه ها عمل كنند.

امروز همچنین فرصتی برای ارزیابی پیشرفت‌‏های صورت گرفته در زمینه حفاظت از آزادی مطبوعات است .
یونسكو از قطعنامه اخیر سازمان ملل متحد كه هرگونه حمله علیه خبرنگاران را در شرایط مخاصمات مسلحانه محكوم می‌‏كند استقبال می كند.
این قطعنامه بیانگر پیروزی مبارزه با چشم پوشی از جرایم صورت گرفته علیه خبرنگاران است ، ضمن اینكه موفقیت آنان را كه خود را موظف به حمایت از استقلال و حقوق دست اندركاران رسانه ها می دانند نیز بیان می كند ما باید از این موقعیت به نفع فرهنگ امنیت در حوزه رسانه ها استفاده كنیم .
در حالی كه روز جهانی آزادی مطبوعات را جشن می گیریم در مورد راههای بیان و ترویج ارزش‌‏هایی كه بیانگر نقش حیاتی رسانه ها در ترویج صلحی پایدار, مردم سالاری و توسعه هستنده , بیندیشیم.
بیایید یاد و خاطره آن دسته از كاركنان رسانه ها را كه جانشان را از دست داده اند زنده نگهداریم و به آنان كه با وجود خطرات فراوان برای ما اطلاعات جمع آوری می كنند احترام بگذاریم . فراتر از اینها بیایید به ارتباط تنگاتنگ میان تامین امنیت خبرنگاران و به رسمیت شناختن آزادی های خود توجه كنیم.
توان ما برای انجام وظیفه به عنوان شهروندی آگاه در دنیا تماما به وجود رسانه هایی بستگی دارد كه بتوانند آزادانه و در امنیت كامل فعالیت كنند.

سوم ماه می؛ روز جهانی آزادی مطبوعات
ناقضان آزادی مطبوعات؛ از «اتیوپی» آفریقا تا «تایلند» آسیا

ایلنا: «كمیته حمایت از روزنامه‌‏نگاران» همزمان با «روز جهانی آزادی مطبوعات» فهرستی از كشورهای ناقض آزادی مطبوعات را منتشر كرده و با توجه به شاخص‌‏هایی چون سركوب رسانه‌‏های بخش خصوصی، تهدید، بازداشت، ترور و قتل روزنامه‌‏نگاران، 10 كشور برتر ناقض و سركوب‌‏گر آزادی مطبوعات و رسانه‌‏ها را اعلام كرده است.

به گزارش «ایلنا»، «كمیته حمایت از روزنامه‌‏نگاران»(CPJ) اعلام‌‏كرد كه اتیوپی در صدر كشورهای ناقض آزادی مطبوعات است و كشورهای گامبیا، روسیه‌‏، جمهوری دموكراتیك كنگو به ترتیب رتبه‌‏های دوم، سوم و چهارم این فهرست را به خود اختصاص داده‌‏اند. كوبا در این فهرست مكان پنجم را دارد و پاكستان، آذربایجان و مراكش در رده‌‏های بعدی این فهرست قرار گرفته‌‏اند. كشور تایلند نیز در رده دهمین كشور ناقض آزادی مطبوعات جای گرفته است.

طبق گزارش این كمیته، سه كشور واقع در قاره آفریقا جزو كشورهایی هستند كه طی پنج سال گذشته به جمع كشورهای نقض‌‏كننده آزادی مطبوعات پیوسته‌‏اند. دولت اتیوپی كه طی سال‌‏های گذشته مطبوعات خصوصی را توقیف و سردبیران را زندانی كرده است، از جمله كشورهای آفریقایی است كه در صدر این فهرست‌‏ جای گرفته است. در سال 2006 میلادی، دولت اتیوپی هشت روزنامه را توقیف و دو خبرنگاران خارجی را اخراج كرد و این در حالی است كه در این كشور، وب‌‏سایت‌‏های انتقادی نیز «فیلتر» شده‌‏اند. در حال حاضر تنها یك روزنامه خصوصی در این كشور فعالیت می‌‏كند و همه روزنامه‌‏های دولت تحت سانسور شدید هستند.
«جوئل سیمول» مدیر اجرایی «كمیته حمایت از روزنامه‌‏نگاران» گفت‌‏: «پایگاه دموكراسی در آفریقا، وقتی كه صحبت از آزادی مطبوعات می‌‏شود، بسیار سست است. روزنامه‌‏نگاران در اتیوپی، گامبیا و كنگو در زندان‌‏ها به‌‏سرمی‌‏برند و مورد حمله قرار می‌‏گیرند و شرایط كنونی در این كشورها بسیار وحشتاك‌‏تر از سال‌‏های گذشته است.»
«كمیته حمایت از روزنامه‌‏نگاران» با اشاره به سوم ماه می، «روز جهانی آزادی مطبوعات»، توجه بیشتر به كشورهای پاكستان، مصر، آذربایجان، مراكش و تایلند را خواستار شده است.

بنابراین گزارش، «دیدا هیدارا» یك سردبیر فعال گامبیا در سال 2004 میلادی كشته شد و روزنامه «ایندیپندنت» از روزنامه اصلی این كشور، آتش گرفت و توسط دولت توقیف شد. همچنین طی سال 2006 میلادی 11 روزنامه‌‏نگار در این كشور زندانی شدند. در روسیه، شبكه تلویزیونی ملی تحت كنترل دولت است و 11 روزنامه‌‏نگار طی چنج سال گذشته در این كشور به قتل رسیدند كه پرونده هیچ یك از آنان مشخص نشده است. شمار روزنامه‌‏نگاران زندانی روسیه نیز از یك تن به سه تن افزایش داشته است.

جمهوری دموكراتیك كنگو كه توسط «ژوزف كابیلا» هدایت می‌‏شود، به دلیل كشته‌‏شدن دو روزنامه‌‏نگار در سال 2006 میلادی، گسترش حملات و افزایش شمار زندانی‌‏ها از سه تن به 11 تن، در این فهرست در جایگاه چهارم جای گرفته است. در كوبا كه اكنون تحت كنترل «رائول كاسترو» به عنوان كفیل ریاست‌‏جمهوری است، تا كنون 29 روزنامه‌‏نگار دستگیر شده‌‏اند. چهار خبرنگار خارجی پس از پوشش اخبار نشست احزاب مختلف در این كشور اخراج شده‌‏اند و از ورود 10 روزنامه‌‏نگار پس از بیماری «فیدل كاسترو» رهبر كوبا جلوگیری شده است. پاكستان تحت رهبری ژنرال «پرویز مشرف» در جایگاه ششم فهرست ناقضان آزادی مطبوعات جای گرفته است. هشت خبرنگار طی پنج سال گذشته در اسلام‌‏آباد كشته شده‌‏اند و دست‌‏كم 15 خبرنگار در این زمان ربوده‌ شده‌اند و دولت امنیتی این كشور خبرنگارانی كه با مقام‌‏های طالبان مصاحبه می‌‏كنند را بازجویی می‌‏كند.

مصر نیز به دلیل اقدامات آژانس‌‏های دولتی برای حمله به خبرنگارانی كه اخبار سازمان را پوشش می‌‏دهند، در این فهرست در جایگاه هشتم قرار دارد. «ریدا هلال» سردبیر مصری در سال 2003 میلادی ناپدید شد و پنج وبلاگ‌‏نویس مصری زندانی شده‌‏اند. همچنین «عبد الحلیم قندیل» سردبیر ارشد مطبوعات این كشور در سال 2004 مورد حمله واقع و سپس ناپدید شد. طبق گزارش «كمیته حمایت از روزنامه‌‏نگاران»، 85 مورد نقض آزادی مطبوعات بین سال‌‏های 2004 تا 2006 میلادی در كشور مصر صورت گرفته است. آذربایجان نیز كه اكنون تحت رهبری «الهام علی‌‏اف» است، در این جایگاه در رده هشتم جای گرفته است. یكی از سردبیران مطبوعات آذربایجان در سال 2005 میلادی كشته شد و شمار روزنامه‌‏نگاران زندانی این كشور از صفر به پنج تن رسید و دو روزنامه‌‏نگار ارشد نیز طی سال 2006 میلادی گروگان گرفته شده‌‏اند.

مغرب(مراكش) نیز با زندانی‌‏كردن سه روزنامه‌‏نگار در زندانی كردن روزنامه‌‏نگار به تونس در جهان عرب پیوسته است. مقامات مغرب به رهبری ملك محمد ششم، سه روزنامه این كشور را توقیف كرده‌اند و رسانه‌‏های دولتی از پخش تظاهرات علیه وابستگی مطبوعات،خودداری می‌‏كنند. در تایلند نیز ارتش جدید «جونتا» تنها تلویزیون خصوصی این كشور را دولتی كرد و دستور داد كه رادیو این كشور اخبار مربوط به ارتش را منتشر كند. همچنین اگر نخست‌‏وزیر سابق این كشور سخنرانی كند، تمامی پایگاه خبری خارجی در این كشور مسدود می‌‏شوند.

اضافه می‌‏شود كه گروه بین‌‏الملل خبرگزاری كار ایران ـ ایلناـ به زودی فهرستی از روزنامه‌‏نگاران كشته شده سراسر جهان به روایت «كمیته حمایت از روزنامه‌‏نگاران»(CPJ) را منتشر می‌‏كند. این فهرست همه روزنامه‌‏نگاران مقتول در سال گذشته، چه تایید شده و چه تایید نشده، را در بر می‌‏گیرد.