ايران امروز

نشريه خبری سياسی الكترونيك

Iran Emrooz (iranian political online magazine)

iran-emrooz.net | Sat, 09.12.2006, 23:17
فقر علت و معلول نقض حقوق انسان‌هاست

ايران امروز: به مناسبت ۱۰ دسامبر، روز جهانی حقوق بشر ، خانم "لوييس آربور" ، كميسير عالی حقوق بشر سازمان ملل پيامی فرستاده است كه ترجمه آن را در زير می‌خوانيد:

فقر اغلب هم علت و هم معلول نقض حقوق انسان‌هاست. با اين همه، پيوند ميان محروميت‌ شديد انسان‌ها و سوء استفاده‌هايی كه همنوعان آنها از اين محروميت كنند تنها موضوعی حاشيه‌ای را در مباحث سياسی تشكيل‌ می‌دهد. برای آن كه اين پيوند تعيين‌كننده و در عين حال بی‌اعتنامانده در كانون توجه عمومی قرار گيرد ، امسال "مبارزه عليه فقر" به عنوان موضوع محوری روز جهانی حقوق بشر (۱۰ دسامبر) تعيين شده است.

همه انواع حقوق بشر ( حق آزادی بيان، حق انتخاب، و نيز حق بهره‌مندی از تامين غذايی و درمانی و مسكن) برای ناداران و فقيران حائز اهميت هستند، چرا كه فقر و به حاشيه‌ رانده شدگی با تبعيض و نابرابری در دسترسی به منابع و امكانات و نيز با انگ و تحقير اجتماعی و فرهنگی پيوندی تنگاتنگ دارند. محروميت از حقوق يادشده ادغام در بازار كار و دسترسی به منابع و خدمات اساسی را برای فقيران دشوار می‌كند.

مردمان فقير در بسياری از جوامع از حق آموزش، بهداشت و مسكن محرومند ، تنها به اين دليل كه از توانايی و قدرت مالی لازم برخوردار نيستند. و اين به نوبه خود مانع می‌شود كه آنها بتوانند در زندگی عمومی مشاركت كنند، بر گستره سياسی تاثير بگذارند و معترض بی‌حقوقی و بی‌عدالتی عليه خويش شوند.

در مجموع فقر نه تنها درآمد ناكافی و فقدان قدرت مادی، بلكه محروميت از منابع ، شانس‌ها و امنيت نيز هست. اين محروميت حرمت انسان را پايمال می‌كند وباعث تشديد آسيب‌پذيری فقيران می‌شود. در مورد فقر البته پای قدرت هم در ميان است. به عبارت ديگر، اين كه فرد در در زندگی عمومی و يا در خانواده امكان اعمال قدرت داشته باشد يا نه، به فقر و غنای او بستگی دارد. برای آن كه بتوان نمونه‌های رايج ِ تبيعض، نابرابری و به حاشيه‌رانده‌شدگی‌يی كه افراد، جماعت‌ها و يا اقوام و ملت‌ها را نسل‌ اندر نسل به كام فقر رانده‌اند را به طور موثر به چالش كشيد لازم است كه شبكه درهم تنيده مناسبات قدرت در عرصه‌های سياسی و اقتصادی و فرهنگی به وارسی و موشكافی گرفته شود. فقر معمولا به عنوان پديده‌ای تاسف‌انگيز و تصادفی و همچون سرنوشت مقدر افراد در نظر گرفته می‌شود كه گويا تحت يك شرايط خارق‌العاده‌ به وجود آمده است. اغلب هم با اين نظر روبرو می‌شويم گويا فرد گرفتار به فقر و محروميت خود مقصر است.

يك اقدام جامع برای تحقق حقوق بشر نه تنها بايد اين درك و دريافت‌های اشتباه را از اذهان بزدايد، بلكه همچنين بايد معطوف به يافتن راه‌های عادلانه و پايداری برای رفع فقر باشد. چنين اقدامی بايد با يا‌د‌آوری اين مهم آغاز شود كه حكومت‌ها در برابر مردمان خود مسئول و موظفند. تاكيد بر اين مسئوليت هم بايد در اين خواست بازتاب يابد كه حكومت‌ها ايجادكننده چنان شرايط و موقعيتی شوند كه رفاه عمومی را تحكيم و تقويت كند. در چنين حالتی فقيران نيز كمك می‌شوند كه به سهم خود سياست‌های عمومی را چنان شكل دهند كه پيگير مسائل و مشكلاتشان باشد و در صورتی كه از سياست به ضرر آنها سوء استفاده شود امكان دريافت خسارت داشته باشند.

برای اقدام جامع فوق يك مبنای حقوقی محكم وجود دارد. همه دولت‌ها دستكم يكی از هفت پيمان مربوط به حقوق بشر را امضاء كرده‌اند. و در۸۰ درصد كشورهای دنيا ۴ مورد يا بيشتر از اين پيمان‌ها مورد تصويب و تنفيذ قرار گرفته است. علاوه بر آن، در اهداف توسعه هزاره سازمان ملل كه جامعه جهانی هم بر آن مهر تاييد گذاشته از اقدامات معينی سخن می‌رود كه معطوف به رفع فقر و به حاشيه‌رانده شدگی است. اين اقدامات در اجلاس سران جهان در سال ۲۰۰۵ نيز مورد تاييد و تاكيد قرار گرفته است.

هرچند كه مبارزه با فقر در اغلب موارد به كمبود امكانات لازم مربوط است، ولی دولت‌ها می‌توانند چنين مبارزه‌ای را سريعا آغاز كنند. برای مثال اگر تبعيضی در ميان نباشد بسياری از انسان‌ها امكان ادغام در بازار كار و بهره‌مندی از امكانات را خوهند داشت. به اين ترتيب زنان و يا وابستگان به اقليت‌ها در يافتن كار با مشكلاتی كمتری مواجه خواهند شد. موردی از نقض حقوق بشر مانند مرگ و مير كودكان را نيز می‌توان با اقدامات نه چندان هزينه بر كاهش داد...

بی تفاوتی و يا تعقيب يك‌جانبه منافع ملی از سوی كشورها و جوامع به همان اندازه تبيعض می‌تواند مانع پاسداری از حقوق بشر و تداوم توسعه شود. سال گذشته "پاول ولفوتيس"، رييس بانك جهانی به اين نكته اشاره كرد كه " به لحاظ اخلاقی توجيه‌پذير نيست كه كه كشورهای غنی ۲۸۰ ميليارد دلار، يعنی رقمی معادل كل توليد ناخالص ملی آفريقا را صرف اعطای يارانه به كشاورزی خود كنند." كوفی عنان، دبيركل سازمان ملل نيز تاكيد كرده است كه برای زيستن بشريت در سايه يك آزادی فراگير حقوق بشر، امنيت و توسعه غيرقابل چشم‌پوشی هستند. با اين همه يك هفتم جمعيت جهان از فقر و ناداری رنج می‌برد. فقر يكی از چالش‌های بزرگ برای حقوق بشر در زمانه ماست.