ايران امروز

نشريه خبری سياسی الكترونيك

Iran Emrooz (iranian political online magazine)

iran-emrooz.net | Thu, 12.10.2006, 9:02
آزمايش اتمی كيم جونگ ايل

آزمايش اتمى، آخرين برگ برنده

دويچه وله: با اعلام نخستين آزمايش اتمى از سوى كره شمالى، رژيم اين كشور نگرانى وسيعى را در سطح جهانى به وجود آورد. كوفى عنان دبيركل سازمان ملل متحد، از خطرى جدى براى امنيت در منطقه سخن گفت و خانم كاندوليزا رايس وزير خارجه آمريكا نيز نسبت به اين «اقدام به شدت تحريك‌آميز» هشدار داد. اما اين اقدام كره شمالى نبايد قاعدتا غافلگيركننده باشد.

آدم دلش مى‌خواهد بگويد: ديگر زمانش رسيده بود. در جريان پوكر هسته‌اى با آمريكا، كره شمالى آخرين برگ برنده‌اش را كشيد و آزمايش هسته‌اى را اعلام كرد. بالاخره معلوم مى‌شود كه آيا پيونگ‌يانگ واقعا مسلح به سلاح هسته‌اى‌ست يا نه! پس از اين آزمايش مى‌شود كارتها را دوباره به هم زد و تمام شركت‌كنندگان در بازى مى‌توانند يك بار ديگر كارت‌هاى خود را بازنگرى كنند.

چهار سال است كه «كيم يونگ ايل» دارد با بمب بازى مى‌كند. او ابتدا از قرارداد منع گسترش سلاحهاى اتمى خارج شد، بعد رآكتورش را به راه انداخت و سپس شروع كرد به انبار كردن پلوتونيوم، و بالاخره كشورش يك سال و نيم پيش خود را به عنوان قدرت اتمى معرفى كرد. اما مدرك چنين ادعايى تاكنون توسط اين ديكتاتور ملبس به خلعت كمونيسم رو نشده مانده بود. عمدا. زيرا تهديد به جنگ اتمى قرار بوده واشنگتن را وادار كند تا كره شمالى را از لحاظ سياسى به رسميت بشناسد و از لحاظ اقتصادى مورد حمايت قرار دهد. «كيم» پيشوا همواره در اين رويا بسر برده كه در كشورش براى يكى از روساى جمهور آمريكا فرش قرمز پهن كند. و بدين خاطر ماجراى بمب را به راه انداخت.

اما «كيم» اشتباه محاسبه‌اى بزرگى را مرتكب شد. زيرا او براى بحران اتمى سناريويى از دهه ۹۰ را برگزيد. آن‌زمان «كيم» توانست با اقدامات تحريك‌آميز هسته‌اى، واشنگتن را وادارد تا در قبال چشم‌پوشى از بمب، دو نيروگاه اتمى به كره شمالى بدهد. «كيم» اين كارگردان آماتور و طرفدار هاليوود، فيلمنامه مزبور را چنان جذاب يافت كه تصميم گرفت همان فيلم قبلى را دوباره بسازد. اما رقيب جديدش پرزيدنت بوش، نقش خود را مثل كلينتون بازى نكرد. بوش در مقابل هر تهديدى بى‌اعتنايى كرد. پس طبق فيلمنامه قديمى «كيم» مى‌بايست تحريكات خود را به اوج خود مى‌برد و حالا اين امر به بالاترين درجه خود رسيده و آزمايش اتمى گريزناپذير شده است.

با تمام اين اوصاف، اين داستان براى او پايان خوشى ندارد، چون آمريكا ديگر كره شمالى را جدى نمى‌گيرد. اين دولت كوتوله ورشكسته است و محتاج كمكهاى خارجى! البته ارتش آن بزرگ است، اما خسته و ضعيف! موشك‌هاى «كيم» نمى‌توانند آمريكا را بزنند و سلاحهاى اتمى‌اش نيز به احتمال براى اهداف نظامى بسيار عقب‌مانده‌اند. علاوه بر اين، كره شمالى نه در خاورميانه قرار گرفته و نه نفت دارد. ايران و القاعده دشمنان آمريكا هستند. در مقايسه با اينها، ديكتاتور كوچك با عينك آفتابى‌اش در دستگاه حكومتى بوش بيشتر شبيه به يك چهره كميك است.

كره شمالى با اعلام آزمايش اتمى‌اش تمام توان خود را براى تهديد به نمايش گذاشته. بهتر! زيرا نخبگان پيونگ يانگ اينك درمى‌يابند كه استراتژى تاكنونى آنها براى ادامه بقا شكست خورده است. پس از اين ماجرا، فضا ممكن است براى «كيم يونگ ايل» بسيار تنگ شود. آزمايش اتمى كره شمالى مى‌تواند باعث مسابقه تسليحاتى و شايد يك مسابقه تسليحاتى هسته‌اى در آسياى شرقى شود. و برخى ديگر از دولتهاى شرور با اين هدف به سوى سلاحهاى اتمى مى‌روند كه مثل كره شمالى كسى زياد مزاحمشان نشود. به همين دليل، سياست آمريكا در برخورد با برنامه اتمى كره شمالى از اساس مسامحه‌گرانه بود و هست.
مارتين فريتس، مفسر صداى آلمان


كيم جونگ ايل و بازى ميان چين و روسيه

دولت كمونيست كره‌ى شمالى با انجام آزمايش سلاح اتمى خود اعلان هفته‌ى پيش خود را عملى ساخت. اعلام اين خبر را حتا چين كمونيست نيز مورد انتقاد قرار داده بود. چين كه خود يك قدرت اتمى است، نخستين آزمايش خود را در سال ۱۹۶۴ صورت داده بود. حال در شوراى امنيت سازمان ملل كه چين عضو دائمى آن است، صحبت از تحريم‌هايى عليه كره‌ى شمالى مى‌رود كه تنها با موافقت چين مى‌توانند به تصويب برسند.

مدت‌هاست كه مناسبات ميان چين و كره‌ى شمالى شكرآب است. ولى شكاف ميان اين دو برادر ايدئولوژيك كمتر بر سر آموزه‌هاى عقيدتى است. حتا دلايل اقتصادى نيز در توضيح اين اختلافات كمك نمى‌كنند. زيرا تاكنون چين در كنار كره‌ى جنوبى تنها بزرگترين واردكننده‌ به اين كشور است و در واقع يگانه ابرقدرتى است كه با ارسال نفت و گاز مانع از فروپاشى نظام حاكم بر كره‌ى شمالى شده است.

كره‌ى شمالى براى چين همواره همانند توپى بوده تا عليه ديگر قدرت‌هاى منطقه‌، بويژه ژاپن، بر سر حوزه‌ى نفوذ خود آن را به بازى گيرد. هر گاه پكن در برابر توكيو به استدلالى پرقدرت نيازمند داشته است، آنگاه كره‌ى شمالى يا با موشك‌هاى ميانبرد دست به تهديد زده است يا با ربودن چند شهروند ژاپنى. از آنجا كه آمريكا در نقاطى ديگر همانند عراق و افغانستان و ايران دست و بالش بسته است، حال بيشتر اين ژاپن است كه مى‌كوشد راه با پكن را براى فرونشاندن اين تنش بگشايد.

هنوز چندروزى از سفر نخست وزير جديد محافظه‌كار ژاپن «شينسو آبه» به چين براى توافق‌هاى جديد با پكن – مثلا در مورد استفاده از حوزه‌هاى جديد نفتى در درياى شرق چين - نگذشته كه ناگهان اعلام آزمايش سلاح اتمى از كره‌ى شمالى به گوش ‌رسيد. هر چند كه چين ”بشدت” اين اعلان كره‌ى شمالى را محكوم كرد تا دل رهبرى جديد ژاپن شكسته نشود، ولى اين شدت لحن به هيچ وجه بدان معنا نيست كه چين بخواهد پشت برادر ايدئولوژيك كوچك خود را خالى كند. بنابراين تحريم‌هاى اقتصادى به جنبه‌‌ى ظاهرى بسنده خواهند كرد و روابط سياسى ميان اين دو همچون گذشته به خوبى عمل مى‌كند.

ولى چين هم چندان راضى نيست، زيرا كه كره‌ى شمالى ديگر آن توپ بازى سابق نيست و همچون قبل ديگر برايش خوب قل نمى‌خورد. كيم جونگ ايل، ديكتاتور كره‌ى شمالى موفق شده كه روسيه را بسوى خود بكشاند. چند ساعت پيش از انجام آزمايش اتمى، اين روسيه بود كه براى آرامش فضا اعلام داشت كه پيونگ يانگ در اثر فشار جامعه‌ى بين‌الملل به احتمال آزمايش اتمى خود را به سال آينده و يا دستكم به پايان سال موكول خواهد كرد.

شايعات مبنى بر اين بود كه كيم جونگ ايل ترجيح مى‌دهد به مسكو برود تا به پكن، زيرا از نگاه ارتدوكس وى‌، چين راه سرمايه‌دارى و نزديكى به غرب را طى مى‌كند. و اگر چين راه كمك‌هاى وارداتى مواد غذايى و ارسال نفت و گاز را قطع كند، آنگاه روسيه مى‌تواند جايش را بگيرد.

از سوى ديگر چين نگران مناسبات پرنوسان ميان دو كره‌ى شمالى و جنوبى است. هرچند كه پيونگ يانگ با برادر جنوبى خود همچنان سياستى آشتى‌ناپذير دارد، ولى دو كره در يك مسئله وحدت نظر دارند و آن ناسيوناليسم كره است. در بيانيه‌اى كه پيونگ يانگ در مورد آزمايش اتمى‌اش منتشر كرده، آمده است كه كره‌ى شمالى بطور كامل بر فن‌آورى ملى خود تكيه كرده است. اين بدان معناست كه برادر بزرگ چين ديگر نمى‌تواند روى وابستگى فن‌آورى هسته‌اى كره‌ى شمالى براى اعمال نفوذ حساب باز كند. بايد گفت كه براى چين احساسات ناسيوناليستى كره‌ى شمالى بسيار خطرناكتر از بازى‌هاى ژئوپليتيك اين كشور ميان چين و روسيه است.


تاثير وضع مجازاتهاى احتمالى بر كره شمالى چيست؟

فلسفه ملى كره شمالى، عدم وابستگى است. اين فلسفه قبل از همه در زمينه اقتصادى حاكم است، به همين خاطر هم وضع مجازاتهاى اقتصادى از موفقيت كمترى برخوردار خواهد بود. از سوى ديگر اقتصاد كره شمالى بدون كمك خارجى از توان ادامه حيات برخوردار نيست. اقتصاد اين كشور از كمبود مواد خام، قطعات يدكى، مواد انرژى زا و بخصوص سرمايه در رنج است و به همين دليل تنها ۲۰ درصد كارخانجات كره شمالى كار می‌كنند. بخش اعظم مردم اين كشور بخاطر كمبود مواد غذائى دچار سو تغذيه هستند.

كره شمالى داراى ذخاير ارزى نيست و مدت ۳۰ سال است كه توانائى پرداخت بهره بدهى‌هاى خارجى خود را ندارد و به همين خاطر هم از اعتبارى براى دريافت وام برخوردار نيست. از سوى ديگر صادرات و واردات تنها ۱۰ درصد توان اقتصادى كره شمالى را تشكيل می‌دهند و صادرات آن سنگ آهن، نساجى، اسلحه، قارچ و صدف است. اما واردات آن نفت خام، كائوچو، ماشين آلات، اتومبيل و دوچرخه‌هاى دست دوم، مواد غذائى و كود شيميائى است.

جان بولتون سفير آمريكا در سازمان ملل می‌گويد كه هدف مجازاتها بايد صنايع نظامى كره شمالى باشند و نه مردم و ادامه مى‌دهد: « مردم در كره شمالى جزو انسانهائى هستند كه در دنيا از همه بيشتر تحت فشار قرار دارند. در حالى كه دولت آنها موشك و سلاح اتمى مى‌سازد، جثه آنها بطور متوسط كاهش يافته است. اين مجازات نبايد تامين مايحتاج اصلى مردم را هدف قرار دهد. ما می‌خواهيم كه صادرات كالاهاى لوكس براى قشر بالائى را محدود كرده و برنامه نظامى آنها را هدف قرار دهيم».

اما مهم‌ترين شريك تجارى كره شمالى، چين است كه ۴۰ درصد تجارت خود را با اين كشور انجام می‌دهد. واردات از چين طى سال گذشته به يك ميليارد دلار رسيده و چهار پنجم همه كالاهاى مصرفى در كره شمالى ساخت چين است. پس از تحريم مراودات مالى از سوى آمريكا، كره شمالى اكنون همه اقدامات تجارى خود را از طريق بانكهاى چينى انجام می‌دهد. اين در حالى است كه چين از سوى ديگر بزرگترين سرمايه گذار در كره شمالى است، تقريبا يكصد شركت چينى در كره شمالى از سرمايه گذارى در بزرگترين فروشگاه پيونگ يانگ گرفته تا صنايع معادن و يا راه اندازى كارخانه شيشه سازى فعاليت دارند. برخى از آگاهان اكنون از كره شمالى بعنوان ايالت چهارم شمال شرقى چين ياد می‌كنند. به همين خاطر، هر مجازاتى كه از سوى شوراى امنيت سازمان ملل در قبال كره شمالى وضع شود، بعيد بنظر می‌رسد كه چين در سياست خود در مقابل اين كشور تجديد نظر نمايد.