برای تغییر مغزهای پوسیده / اشاعه نفرت از تلویزیون

صوفیا نصرالهی / روزنامه هم‌میهن

بهروز افخمی که همچنان در دور جدید برنامه‌ی سینمایی «هفت» به‌عنوان مجری حضور دارد در ابتدای برنامه‌ی شانزدهم بهمن به کودکان و نوجوانانی سلام کرد که علاقه‌مند به نویسندگی برای رادیو و رمان و سینما هستند، چون اساس همه‌ی اینها نوشتن است و توانایی و استعداد اینکه نثر خوب داشته باشند و دیالوگ خوب بنویسند.

بر اساس همین صحبت کارگردان سابق سینمای ایران و مجری فعلی برنامه‌ی «هفت» آنچه در ادامه‌ی برنامه و در گفت‌وگوی او با ابوالقاسم طالبی اتفاق افتاد، مایه‌ی شرم هر نویسنده‌ی خوبی است چون حرف‌هایشان مبتذل و پوچ و سرتاسر اتهام بود و دیالوگ‌هایشان اگر نوشته می‌شد با هیچ متر و معیاری نمره‌ی قبولی نمی‌گرفت. نوشتن این ستون هم بدون اینکه در پاسخ به این سطح از ابتذال به دام سطحی بودن آنها بیفتم کار دشواری بود.

ابوالقاسم طالبی کارگردانی است که هشت‌ فیلم در کارنامه‌اش دارد که در مورد منابع مالی بعضی از آنها جای شک و شبهه وجود دارد. مثلاً «قلاده‌های طلا» به گفته‌ی خود کارگردان از حمایت هیچ نهاد و ارگانی برخوردار نبوده اما جواد شمقدری بعد از اکران فیلم اعلام کرد که سازمان سینمایی حدود یک‌میلیارد تومان به فیلم کمک مالی کرده است.

افخمی اول گفت‌وگو و در معرفی طالبی گفت که نمی‌داند چرا او فیلم‌های حاشیه‌دار می‌سازد و انگار مثل خود افخمی سرش درد می‌کند برای دردسر. بعد هم این را به عِرق میهن‌دوستی ربط داد؛ درحالی‌که هردوی این آقایان از سال ۱۳۹۳ هیچ فیلمی نساخته‌اند و «روباه» آخرین فیلم افخمی که مربوط به هشت سال پیش بود شکست مفتضحانه‌ای خورد و برای فیلم «یتیم‌خانه ایران» ابوالقاسم طالبی کسی تره خرد نکرد.

افخمی، سر ما منتی هم گذاشت که طالبی ترجیح می‌دهد خودش را بدنام کند تا مملکتش را. یعنی تفکر فیلم‌ساز سابق ما تا این حد محدود شده که تصور می‌کند اگر کسی فیلمی انتقادی درباره‌ی شرایط کشور ساخت، می‌خواهد ایران را بدنام کند. آیا از فرط حسادت و عقب‌افتادن از قافله‌ی فیلم‌سازی و سینماست که افخمی تصور می‌کند آنهایی که در جشنواره‌های معتبر سینمایی جایزه می‌گیرند و منتقدان تحسین‌شان می‌کنند بدنام هستند و خائن؛ و خودش و طالبی که فیلم‌هایشان با واکنش منفی مواجه می‌شود وفادار به وطن یا فیلم‌ساز.

نماینده‌ی مجلس سابق واقعاً در سال‌های اخیر با تغییر وزش باد جهتش عوض شده است؟ افخمی سال‌های اخیر شبیه محمود فیلم «شوکران» خودش شده. بدمنی ظاهرالصلاح، که در برنامه‌ی یک‌شنبه‌شبش هم مثل محمود با همکاری ابوالقاسم طالبی زنان سینمای ایران را سر بریدند. آخر فیلم «شوکران» معلوم شد که سیما ریاحی در حقیقت قطب خیر بوده و محمود بصیرت قطب شر. کاش این افخمی جدید بهترین فیلم کارنامه‌ی خودش را به یاد بیاورد.

ابوالقاسم طالبی و کارنامه‌‌ی سینمایی‌ و روند فکری‌اش که مشخص بوده و هست. هرچند از او هم توقع اظهارنظر مبتذلش درباره‌ی زنان سینمای ایران را نداشتیم. میز گفت‌وگوی طالبی و افخمی به هر چیزی شبیه بود جز گپ سینمایی. بیانیه‌ی طالبی بود برای تخریب سینماگران و روشنفکران و سلبریتی‌هایی که آقای طالبی از اول حرف‌هایش به آنها طعنه و کنایه زد و آقای افخمی هم با لبخند و سر تکان دادن همه‌ی حرف‌هایش را تائید کرد.

کل حرف‌های افخمی و طالبی تلاش برای تخریب و فروختن همکاران‌شان بود (اگر البته بشود درنهایت این دو نفر را فقط به‌واسطه‌ی ساختن فیلم، فیلم‌ساز و از اهالی سینما و لاجرم همکار سینماگران دانست) که هیچ ربطی هم به سینما و فیلم‌سازی نداشت و بیشتر جلسه‌ی تفهیم اتهام آن‌دسته از اهالی سینما بود که همفکرشان نیستند یا لااقل مسیری متفاوت از این دو نفر را دنبال می‌کنند.

همه‌ی اینها را می‌شد تحمل کرد یا لااقل آن‌قدر سخت‌جان شده‌ایم که به حرف‌های پوچ و از روی هوای طالبی و افخمی درباره‌ی آزادی بیان واکنشی نشان ندهیم که راستش آن چیزی که افخمی آن را آزادی بیان لیبرالیسم می‌داند به این معنی نیست که در رسانه‌ی عمومی با پول بیت‌المال به ما و دیگران توهین کند. اگر خودش رسانه‌ای داشته باشد با سرمایه‌ی شخصی می‌تواند حرف‌هایی را که دلش می‌خواهد در آن بزند تا ببیند رسانه‌اش چقدر طرفدار دارد و چقدر دوام می‌آورد.

به‌سختی تحمل کردیم تا رسیدیم به این جمله‌ی ابوالقاسم طالبی که شرمنده‌ام ولی دقیق کلماتش را روی کاغذ می‌آورم که در آن دست نبرده باشم: «نمی‌دانم گفتنش روی آنتن زنده درست یا نه، چون روزنامه‌ها فردا تیتر می‌کنند اما بعضی زنان سله‌بریتی (با تلفظ طالبی) درستش این است یائسه شدن را تقصیر جمهوری اسلامی می‌دانند. از ۵۰ سال که بالاتر می‌روند روسری‌شان را برمی‌دارند و فحش به جمهوری اسلامی می‌دهند. آقا این یک چیز طبیعی است و برای همه است.»

آقای افخمی هم با خنده‌های بلند این سخنان مبتذل و چرک را تائید کردند. اینکه برای اعتراض به جنبش می‌تو و زنانی که به آن پیوستند به نیمی از آنها با استناد به سخنان سلحشور لقب بدکاره بدهید و نیمی دیگر را یائسه خطاب کنید که از قضا یک اتفاق بیولوژیک عادی زنانه است که همان پروردگاری که به او معتقدید مقدرش کرده و تحقیری که در کلمات شما نسبت به آن وجود دارد از کوته‌فکری‌تان ناشی می‌شود، قدر و منزلت زنان سینمای ایران را پایین نمی‌آورد، بلکه از اعتبار آنتنی که در اختیار شما قرار گرفته، می‌کاهد. البته اگر این‌طور که دست تطاول به خود گشاده‌اید اصولاً برای شما و افخمی و امثالهم اعتبار و آبرو هنوز محلی از اعراب داشته باشد!

***

اشاعه نفرت از تلویزیون و «تابوهای ذهنِ مردسالارانه» حکومت

رادیو فردا: دو تشکل کانون کارگردانان سینمای ایران و هیئت مدیره خانه سینما با انتقاد از ادبیات «مخرب» و «سخیف» ابوالقاسم طالبی، کارگردان حکومتی علیه سینماگران زن ایرانی، خواستار عذرخواهی صداوسیما بابت پخش این برنامه شدند.

کانون کارگردانان سینمای ایران اظهارات ابوالقاسم طالبی درباره رابطه «یائسگی» زنان سینماگر ایرانی و انتقاد از سیاست‌های جمهوری اسلامی را «مشمئزکننده» نامید و خواستار عذرخواهی صداوسیمای جمهوری اسلامی بابت پخش این سخنان شد.

در بیانیه کانون کارگردانان سینمای ایران علاوه بر این اظهارات «سخیف»، از سکوت و خنده بهروز افخمی، مجری برنامه هفت نیز در مقابل این نوع اظهارنظر انتقاد شده است.

هیئت مدیره خانه سینما نیز در بیانیه‌ جداگانه‌ای، اظهارات ابوالقاسم طالبی درباره سینماگران زن ایرانی را «خارج از عُرف» و «مخرب» توصیف کرد.

این بیانیه ضمن درخواست عذرخواهی صداوسیما از سینماگران زن، تاکید کرد: «در زمانی که بحران سینمای ایران هر روز ابعاد گسترده‌تری به‌ خود می‌گیرد، این اظهارنظرهای بی‌منطق، هیچ راه حلی برای عبور از بحران‌ها پیشنهاد نمی‌کند.»

این بیانیه‌ها پس از آن صادر می‌شود که ابوالقاسم طالبی، کارگردان فیلم حکومتی «قلاده‌های طلا»، در برنامه زنده هفت در گفت‌وگو با بهروز افخمی درباره زنان سینماگری که از اعتراضات سراسری ایران حمایت کرده بودند گفت: «بعضی از زنان سلبریتی، یائسه شدن را تقصیر جمهوری اسلامی می‌دانند، و تا سن‌شان از ۵۰ سال می‌رود بالا، روسری‌شان را بر می‌داند و فحش به جمهوری اسلامی می‌دهند.»

بیشتر در این باره: کتایون ریاحی پس از جلسه محاکمه با «آمبولانس» از دادگاه خارج شد
او با اشاره تمسخرآمیز به یائسگی، زنان خطاب به زنان سینمای ایران گفت: «شما اگر در جمهوری اسلامی نبودید و در آمریکا هم بودید، این اتفاق برایتان می‌افتاد. تا دیروز جوان‌تر بودید و روی بورس بودید. خب هرکسی یک دورانی دارد؛ چرا به جمهوری اسلامی فحش می‌دهید؟»

پخش این سخنان از تلویزیون جمهوری اسلام، موجی از انتقادها را برانگیخت و شماری از رسانه‌ها و چهره‌های شناخته‌شده نسبت به آن واکنش نشان دادند.

کانون کارگردانان سینمای ایران نیز در بیانیه خود اعلام کرده:‌ « پخش این سخنان در صدا و سیمائی که قرار بود دانشگاه شود باعث تاسف است...این سخنان سخیف در مورد زنان و دخترانی که الهام بخش جهانیان بوده و هستند را بشدت محکوم می کنیم.»

این بیانیه، طالبی را «احدی از شاغلین در سینمای ایران» نامیده و نوشته «اگرچه سبب تعجب نبود چرا که پیش از این نیز چنین سخنان نابهنجار و نابخردانه ای را در صدا و سیمای از دست رفته دیده و‌ شنیده بودیم. ولی آنچه از بکارگیری این الفاظ توسط مهمان برنامه ناهنجارتر و نابخردانه تر بود، سکوت همراه با خنده مجری برنامه، آقای بهروز افخمی بود.»

کانون کارگردانان سینمای ایران پخش این «جملات سخیف و به دور از ادب و اخلاق، در حق زنان و دختران شريف سینما و... خصوصاً پیشکسوتان این عرصه» را «به شدت محکوم» و اعلام کرده «استوار در کنار آنان با هر عقیده و تفکری ایستاده است.»

این بیانیه خواستار عذرخواهی «شایسته و مقتضی» مدیران و تصمیم‌گیران صداوسیما بابت پخش این سخنان و نیز تعطیلی فوری برنامه هفت که آن را «مضحكه» نامیده، شده است.

اگرچه در اظهارات طالبی به نام فرد خاصی اشاره نشد، اما در شبکه‌های اجتماعی بیشتر به نام کتایون ریاحی اشاره می‌شود که از بازیگران پیشکسوت سینمای ایران است و حرکت وی در برداشتن حجاب اجباری و مصاحبه رسانه‌ای در این زمینه، از تاثیرگذارترین اقدامات چهره‌های مشهور در مبارزه با تحمیل پوشش اجباری از سوی حکومت قلمداد می‌شود.

اظهارات طالبی با انتقادهای بسیاری همراه شده و از جمله وب‌سایت خبرآنلاین، «درافشانی» ابوالقاسم طالبی و «نیشخند» بهروز افخمی روی آنتن زنده تلویزیون را «مایه شرم ساری» خوانده است.

مینو بدیعی، روزنامه‌نگار پیشکسوت نیز سخنان طالبی را «سخیف، زشت و توهین‌آمیز» خوانده و گفته «این حرف‌ها توهین آشکار به نیمی از جمعیت کشور است. یائسگی بحثی فیزیولوژیک است که در بدن هر زنی اتفاق می‌افتد و در مورد مردان هم به شکل دیگری اتفاق می‌افتد و ارتباطی به مسئله ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ندارد.»

وی به طعنه تاکید کرد: «البته خانمی که یائسه می‌شود، درک و شعور اجتماعی و سیاسی‌اش هم بالا می‌رود.»

خانم بدیعی، پخش چنین سخنانی از رسانه رسمی جمهوری اسلامی را نیز «اشاعه تفکرات مسموم» نامید و تاکید کرد که ا«صول اخلاق حرفه‌ای ...در رسانه‌ای مانند تلویزیون ...تماما مخدوش شده و چیزی به نام اخلاق حرفه‌ای وجود ندارد.»

کاربران شبکه‌های اجتماعی از اینکه سخنان این کارگردان حکومتی با «تابوهایی» که مسئله «ذهن مردسالار» است، همچون از «بورس» افتادن زنان پس از توانایی تولیدمثل در رسانه رسمی پخش می‌شود، به شدت انتقاد کرده‌اند.

پانته‌آ بهرام، بازیگر سینمای ایران در پاسخ به صحبت‌های واکنش‌برانگیز کارگردان فیلم «قلاده‌های طلا» در یک ویدئو گفت که «یائسگی یک امر فیزیولوژیک است و نمی‌تواند جنبه تحقیر داشته باشد».

بیشتر در این باره: ترانه علیدوستی پس از سه هفته بازداشت با وثیقه یک میلیارد تومانی از زندان آزاد شد
حسین قروه نیز در یادداشتی نوشته:‌ «طالبی در ذهنش با تابوهایی زندگی می‌کند که برای بخش بزرگی از جامعه امروز ایران پایان یافته است، دیگر کارکرد زنان و مردان به تولیدمثل و توانایی تولیدمثل خلاصه نمی‌شود، نگاه امروز بخش بزرگی از جامعه این است که زنان در دوران یائسگی و بعد از آن از بورس نمی‌افتند چرا که توانمندهایی آنان فراتر از حدودوثغور تعریف شده برای طالبی است.»

اظهارات این کارگردان حکومتی و همراهی بهروز افخمی، دیگر کارگردان نزدیک به حکومت با وی در شرایطی روی می‌دهد که پس از مرگ مهسا امینی، زنان زیادی از پیر و جوان، به مخالفت علنی با حجاب اجباری روی آورده‌اند و هزینه‌های زیادی بابت آن پرداخته‌اند.

پانته‌آ بهرامی در ویدئویی که منتشر کرده، با روایت یک خاطره از برخورد خشونت‌آمیز با او به دلیل رعایت نکردن پوشش استاندارد حاکمیت، گفته که زنان ایرانی سال‌هاست که با این نوع برخوردهای خشونت‌آمیز دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.