جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ -
Friday 29 March 2024
|
ایران از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر سازمان شانگهای بود و از سال ۲۰۰۶ نیز تقاضای عضویت کامل در آن داده بود، اما در ۱۵ سال گذشته با عضویت ایران مخالفت میشد. درباره دلایل مخالفت اعضای اصلی شانگهای، یعنی چین و روسیه با عضویت ایران، هیچگاه نظر و موضع رسمی و اعلامشده وجود نداشت. در دوره احمدینژاد گفته میشد علت اصلی مخالفتها، سیاست خارجی تنشآمیز و پرمسئله احمدینژاد، به ویژه دشمنی کور با اسرائیل بود.
اما مخالفتها با عضویت ایران در دوره حسن روحانی نیز ادامه یافت. در این دوره گفته میشد که علت اصلی عدم پذیرش ایران، مخالفت تاجیکستان است. ظاهرا جمهوری اسلامی با «حزب احیای اسلامی تاجیکستان» که جریانی اسلامگراست و در تاجیکستان جریانی تروریستی محسوب میشود ارتباط دارد و گویا در سالهای اخیر رهبر این گروه به تهران نیز دعوت شده بود. اما اکثر ناظران این موضوع را دلیل اصلی مخالفت با عضویت ایران نمیدانستند و نظر و موضع چین و روسیه را مانع اصلی میدیدند.
اکنون پذیرش عضویت ایران همزمان با پایان عمر دولت حسن روحانی و آغاز دولت ابراهیم رئیسی، این ظن را تقویت میکند که اعضای اصلی شانگهای، بهویژه چین، با دولت روحانی و جهتگیری سیاست خارجی او مشکل داشتند و علت اصلی مخالفت آنها با عضویت ایران همین بوده. حالا که قدرت در ایران یکدست شده و قوه اجرایی کشور بهطور کامل به دست «نیروهای حزباالهی و انقلابی» افتاده، چین و روسیه دلیلی بر ادامه مخالفت با عضویت ایران در شانگهای نمیبینند.
با اینحال رقابت و کشاکش میان آمریکا و چین نقش تعیینکننده در تغییر رویکرد چین در مورد عضویت ایران در شانگهای بازی کرده است. بهنظر میرسد چین با تغییر نظر خود و حمایت از عضویت «جمهوری اسلامی ضدآمریکایی» در شانگهای در صدد تلافیجویی و پاسخ به فشارهای آمریکاست.
***
ایران روز جمعه ۱۷ سپتامبر با موافقت رهبران ۸ کشور به عضویت کامل پیمان همکاری شانگهای در آمد. عضویت کامل در این سازمان منطقهای به اجماع اعضا نیاز دارد.
چین، روسیه، هند، پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان و قزاقستان هشت عضو دائم این پیمان بودند. ایران، بلاروس، مغولستان و افغانستان اعضای ناظر این سازمان همکاریهای منطقهای بودند.
روسیه در ماههای گذشته از عضویت کامل ایران در سازمان همکاریهای شانگهای حمایت کرده بود. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه از طریق ویدیو کنفرانس در اجلاس دوشنبه شرکت کرد.
ابراهیم رئیسی که برای شرکت در نشست سران سازمان پیمان همکاری شانگهای به دوشنبه پایتخت تاجیکستان سفر کرده بود، از رهبران کشورهای عضو برای پذیرش درخواست ایران تشکر کرد. او ابراز امیدواری کرده است که پیمان شانگهای بتواند «به نیروی پیشران چندجانبهگرایی جهانی تبدیل شود.»
پیمان شانگهای در سال ۲۰۰۱ با حضور چین، روسیه، تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان و قرقیزستان برای رویارویی با چالشهای امنیتی آسیای میانه و بهویژه رشد جریانهای اسلامگرا تاسیس شد. عضویت هند و پاکستان در سال ۲۰۱۷ در این سازمان پذیرفته شد.
یورونیوز نوشته است پذیرش عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای، یک پیروزی برای جناح اصولگرا و هسته سخت حاکمیت جمهوری اسلامی، به شمار میرود. علی خامنهای، رهبر ایران از سالها پیش رویکرد گسترش رابطه با شرق را در دستور کار نهادهای عالی این کشور قرار داده است. این رویکرد همزمان با بهقدرت رسیدن حسن روحانی و انعقاد برجام و تمایل دولتهای یازدهم و دوازدهم به غرب، با شدت بیشتری از سوی نهادهای تحت نزدیک به رهبری جمهوری اسلامی، پیگیری شد.
اتحادیه اروپا و بسیاری از ناظران در زمان خروج ایالات متحده آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و آغاز کارزار فشار حداکثری به ایران در دولت دونالد ترامپ، نسبت به متمایل شدن بیش از پیش جمهوری اسلامی به شرق به واشنگتن هشدار داده بودند.
پذیرش عضویت دائم ایران در پیمان همکاری شانگهای با تشدید تنش میان ایالات متحده و همپیمانانش با چین و روسیه و همچنین گره خوردن مذاکرات احیای برجام همزمان است.
| |||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|