iran-emrooz.net | Thu, 13.07.2006, 8:24
دويچه وله: امروز، پنجشنبه، خط لولهى نفتى ميان درياى خزر و درياى مديترانه گشايش مىيابد. به اين منظور جشن دو روزهاى در نظر گرفته شده و تقريبا ۵۰ رييسجمهورى و نخستوزير از سراسر جهان دعوت شدهاند. تركيه كشور ميزبان، در اين رابطه دست به شديدترين تدابير امنيتى زده است. موضوع كوچكى هم نيست، بلكه صحبت بر سر يكى از عظيمترين و عالىترين پروژههاى اقتصادى اين كشور است كه جايگاه تركيه را به عنوان پل ارتباطى ميان شرق وغرب و به مثابه راهروى انرژى تحكيم مىكند.
لولهى نفتى كه باكوى آذربايجان را به بندر جيحان در جنوب تركيه وصل مىكند، ۱۷۷۰ كيلومتر درازا دارد و قرار است نفت منابع تازه كشف شده در درياى خزر را از طريق درياى مديترانه به بازارهاى جهانى برساند. تركيه از هم اكنون در فكر لولههاى نفتى ديگرى است.
جرج بوش رييس جمهورى آمريكا و همتاى روسى او ولاديمير پوتين در صدر فهرست ميهمانانى قرار دارند كه به جيحان دعوت شدهاند. اينكه آيا آنان شخصا خواهند آمد يا نمايندهاى ارسال خواهند كرد هنوز معلوم نيست. رؤساى جمهورى آذربايجان و گرجستان نيز جزو ميهمانان هستند. افزون بر آنان، ۳۰ رييس دولت و ۵۰ وزير امور خارجه در مراسم بهرهبردارى از لولهى نفتى شركت خواهند داشت.
دولتمردان عالىرتبه، شب پيش از مراسم بهرهبردارى، در قصرى واقع در ساحل تنگهى بسفر ميهمان رييسجمهورى تركيه خواهند بود و روز بعد رهسپار جيحان مىشوند. دست و دلبازى دولت تركيه كه اين مراسم را به يكى از بزرگترين جشنهاى تاريخ اين كشور تبديل كرده است، بايد نشان دهد كه موضوع فقط بر سر بهرهبردارى از يك لولهى نفتى نيست، بلكه فصل تازهاى در سياست بينالمللى انرژى گشوده مىشود. يكى از روزنامههاى تركيه، خط لولهى نفتى ميان باكو و تفليس و جيحان را كه با استفاده از حروف اول نام اين سه شهر BTC خوانده میشود، يكى از مهمترين پروژههاى قرن بيست و يكم ناميده است.
در اهميت اين پروژه ترديدى وجود ندارد. منابع نفتى درياى خزر ۱۰۰ ميليارد بشكه تخمين زده مىشود و حجم ذخاير گاز آن حتا بيشتراز اين است. سالها پيش كه اين منابع كشف شد، بيش از همه ايالات متحدهى آمريكا در صدد برآمد كه طلاى سياه درياى خزر را خارج از حيطهى نفوذ روسيه و بويژه ايران به غرب بياورد. راه حلى كه آمريكا يافت لولهى نفتى ميان باكو و جيحان بود كه از ۱۵۰ هزار لولههاى كوتاهتر تشكيل شده است. بزودى قرار است نفتكشها روزى يك ميليون بشكه نفت از بندر جيحان منتقل كنند.
اخيرا قزاقستان نيز كه داراى منابع بزرگ نفتى است، شركت خود را در پروژهى BTC اعلام كرده است. پروژهى عظيم لولهى نفتى، براى سالهاى مديد موقعيت ژئواستراتژيك تركيه را در اين منطقه تحكيم مىكند و افزون بر آن سالانه ۳۰۰ ميليون دلار نصيب اين كشور مىسازد. بيهوده نيست كه تركيه به دنبال پروژههاى جديدتر و از جمله ايجاد خط لولهاى است كه گاز درياى خزر را به اروپا منتقل كند.
خط لوله نفتی باكو - جيهان و آرزوهای بزرگ تركيه
ايرنا: خط لوله نفتی "باكو - تفليس - جيهان" كه تركيه آن را "طرح قرن" ناميده و يكی از عوامل مهم تبديل اين كشور به پايانه بزرگ انرژی در محور شرق - غرب ارزيابی میكند، امروز پنجشنبه در مراسمی با تداركات وسيع و با شركت شماری از رهبران و وزيران و مقامهای بلند پايه منطقه و كشورهای مختلف جهان رسما گشايش میيابد.
دولت آنكارا برای آغاز به كار خط لوله نفتی "باكو - تفليس - جيهان" به عنوان يكی از بزرگترين طرحهای تبديل تركيه به پايانه انرژی منطفه اروسيا، اهميت فوقالعادهای قائل است.
كارشناسان روابط بينالمللی در آنكارا میگويند دولت تركيه برای حداكثر بهره برداری تبليغاتی از اجرايی شدن اين طرح، با هماهنگی وزارتخانههای انرژی، خارجه، كشور و نهادهای ذيربط دولتی تلاش فشردهای را برای برگزاری مراسم گشايش سازمان داده است.
به گفته اين كارشناسان، دولت آنكارا، اين مراسم را بهترين فرصت برای تبيين سياستهای انرژی و اهداف تركيه در تبديل كردن اين كشور به مهمترين و بزرگترين پايانه انرژی منطقه اروسيا ارزيابی میكند و از اين رو سعی كرد شركت ميهمانان خارجی در آن را در عالیترين سطح تامين كند.
در آيين گشايش خط، جمهوری آذربايجان و گرجستان در سطح رييس جمهوری، ۹ كشور در سطح نخست وزير، چهار كشور در سطح وزير خارجه و ١٦ كشور در سطح وزير انرژی شركت خواهند كرد. آمريكا به عنوان بزرگترين كشور حامی اين طرح با يك هيات سه نفری در سطح معاون وزير در آيين گشايش حضور خواهد داشت. معاون وزير انرژی، معاونين وزير خارجه در امور اورسيا و اقتصاد آمريكا از اعضای اصلی هيات آمريكايی هستند.
"احمد نجدت سزر" رييس جمهوری تركيه به همراه "رجب طيب اردوغان" نخست وزير از ميهمانان خارجی ميزبانی خواهد كرد.
تركيه از "ولاديمير پوتين" رييس جمهوری روسيه و وزير انرژی اين كشور نيز برای شركت در مراسم دعوت كرده بود كه بنا به اطلاع خبرنگار ايرنا، هيچ مقامی از روسيه در اين آيين شركت نخواهد كرد. روسيه از همان اول با اين طرح مخالفت داشت و اكنون با شركت نكردن در آيين رسمی گشايش، عملا موضع خود را ابراز كرده است.
نكته قابل توجه ديگر شركت وزير زير ساخت اسرائيل در آيين گشايش خط است. اسرائيل میخواهد با استفاده از موقعيت تركيه و تلاشهای اين كشور برای تبديل شدن به بزرگترين و مهمترين پايانه انرژی در منطقه، بهره برده و در اجرايی شدن سمت و سوی اين طرحها به اسرائيل پيشقدم شود.
تلآويو میخواهد با همكاری آنكارا، با استفاده از فقط يك مسير و كانال اصلی به انتقال آب، برق، گاز، نفت و مخابرات در قالب يك طرح عظيم كه تركيه مايل است به عنوان "طرح صلح" از آن ياد كند، به انتقال انرژی و آب به اسرائيل اقدام كرده و موقعيت راهبردی خود در منطقه را تقويت كند.
مورد قابل توجه ديگر، شركت مقامهايی از كشورهای عربی حوزه خليج فارس است كه در دوره اخير روابط بسيار خوبی بين تركيه و اين كشورها برقرار شده است.
در اين آيين مسئول انرژی در كميسيون اروپا نيز به نمايندگی از اتحاديه اروپا شركت میكند.
"تركيه برای ميزبانی اين مراسم تدابير امنيتی شديدی اتخاذ كرده و بيش از ۱۰هزار نيروی پليس و ژاندامری در برخی از فرودگاهها و جادههای تركيه مقررات ويژه امنيتی اجرا میكنند.
رهبران و مقامهای بلند پايه كشورهای شركتكننده از روز گذشته وارد استانبول شدهاند و امروز (پنجشنبه) از طريق اين شهر با هواپيما عازم پايگاه نظامی اينجرليك شده و سپس از طريق زمينی به منطقه جيهان میروند.
تركيه سعی میكند با برگزاری هر چه باشكوهتر اين آيين، استفاده تبليغاتی لازم را بكند.
در اين راستا تركيه با هزينه بيش از ٥/٣ ميليون دلار تاسيساتی در بندر جيهان برای پذيرايی از ميهمانان خارجی بر پا كرده كه يكی از آنها برپايی چادر بزرگی مجهز به سيستم تهويه است و قرار است خواننده مشهور آمريكايی "ماريا كری" كنسرتی در اين چادر برگزار كند.
البته اولين محموله نفت جمهوری آذربايجان از بندر جيهان تركيه در اوايل خرداد ماه گذشته بارگيری شد، ولی گشايش رسمی خط امروز خواهد بود.
نفت خام جمهوری آذربايجان در خط لوله نفت باكو - تفليس - جيهان اواخر آبان ماه سال گذشته به خاك تركيه رسيده و كار تزريق نفت به اين خط لوله ادامه يافته بود.
با اولين استخراج نفت از ذخائر منطقه "آذری - چراغلی - گونشلی" جمهوری آذربايجان در فوريه سال گذشته و انتقال نفت به تلمبهخانه اصلی در منطقه "سنگچال" در ارديبهشت سال پيش كه نقطه شروع خط لوله نفتی باكو - تفليس - جيهان است، گام بزرگی در راه احيای اين طرح برداشته شد.
برای پر شدن خط لوله از نفت، حدود ۱۰ميليون بشكه نفت به آن تزريق شده است.
طول خط لوله نفتی باكو - تفليس - جيهان در مجموع هزار و ٧٧٤ كيلومتر است كه ٤٤٠ كيلومتر آن در داخل خاك جمهوری آذربايجان، ٢٦٠ كيلومتر آن در خاك گرجستان و هزار و ٧٤ كيلومتر آن در خاك تركيه قرار دارد.
اين خط لوله در خاك تركيه از مرز گرجستان آغاز شده و در بندر جيهان در جنوب تركيه و نزديكی مرز اين كشور با سوريه به دريای مديترانه متصل می شود.
هزينه اجرای اين پروژه خط لوله حدود سه ميليارد دلار برآورد میشد كه گفته میشود به چهار ميليارد دلار رسيده و سهم تركيه در آن حدود ٦/١ ميليارد دلار است.
با آغاز انتقال نفت از اين خط كه دارای ظرفيت انتقال سالانه ۵۰ ميليون تن است، تركيه سالانه حدود ۳۰۰ميليون دلار از بابت ترانزيت نفت درآمد خواهد داشت.
برخی از كارشناسان نفتی معتقدند افزايش استخراج نفت جمهوری آذربايجان و استفاده از ظرفيت كامل خط لوله، مستلزم زمان بيشتری است و به گفته "نجدت پامير" رييس موسسه پژوهشهای راهبردی اورسيا (آسام) تركيه، در سالهای اول، درآمد تركيه از اين خط حدود ۵۰ميليون دلار خواهد بود.
شركت سهامی نفت تركيه در كمپانی نفت (باكو - تفليس - جيهان) ٥٣/٦ در صد سهم دارد.
بيشترين سهم در اين كمپانی را "بريتيش پتروليوم (بی.پی)" با ١/٣٠ در صد در اختيار دارد و "سوكار" شركت نفتی جمهوری آذربايجان نيز دارای ٢٥ در صد سهم در آن است.
ساخت اين خط لوله كه در ابتدا از ديد بسياری از كارشناسان، اقتصادی ارزيابی نمیشد، با حمايتها و اصرارهای آمريكا كه به نوعی میخواست انحصار انرژی روسيه در منطقه اروسيا را بشكند و با عزم راسخ تركيه برای تحقق رويای خود در تبديل كردن اين كشور به پايانه بزرگ انرژی منطقه، به رغم مشكلات سياسی، اقتصادی، زيست محيطی پيگيری شد و ظرف حدود شش سال به پايان رسيد.
البته بحثهای مربوط به اقتصادی نبودن اين خط با افزايش شديد قيمت نفت در بازارهای جهانی بسيار كم شده و انتظار میرود با ادامه اين روند در بازار جهانی انرژی، رفته رفته از اين خط در ورای يك خط راهبردی دارای اهداف سياسی، به عنوان يك خط اقتصادی راهبردی نيز بتوان سخن گفت.
دعوت بدون همسر
گزارشهای رسانههای تركيه حاكی است كه نجدت سزر برای جلوگيری از حضور بانوان محجبه دولتمردان تركيه، "ضيافت شام مردانه" را ترجيح داده و از دعوت از همسران مقامات شركتكننده در مراسم گشايش خط منصرف شده است.
سزر كه شديدا با حضور بانوان محجبه در اماكن دولتی و آيينهای رسمی مخالف است و اين رفتار خود را در چارچوب اصول نظام لائيك تركيه ارزيابی میكند، به گزارش شبكه خبری "ان.تی.وی." در كارتهای دعوتی كه برای مقامات فرستاده، آنان را به صورت فردی به ضيافت شام خود دعوت كرده است.
گويا سزر با اين اقدام خود خواسته است مانع از آن شود كه با حضور همسران محجبه "رجب طيب اردوغان" نخست وزير، "عبدالله گل" وزير خارجه و "حلمی گولر" وزير انرژی تركيه در ضيافت شام، "سنت شكنی" شود.
به گزارش "ان.تی.وی." اين اقدام سزر با واكنش برخی از مدعوين خارجی روبهرو شده و مسئولان شركت "بی.پی." انگليس به عنوان بزرگترين سهامدار شركت خط لوله نفتی باكو - تفليس - جيهان، اعلام كردهاند به همراه همسران خود در ضيافت شام حضور خواهند داشت.
" width="640" />