نامزد جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی، که در استانبول به قتل رسید خواستار “مجازات” محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در ارتباط با این قتل شده است.

خدیجه چنگیز در صفحه توییتر خود نوشت:‌ «ضروری است که ولیعهد عربستان بدون تاخیر مجازات شود.» به گفته خانم چنگیز اگر بن سلمان مجازات نشود، می‌تواند با قتل دیگران، باز هم انسانیت را به خطر بیندازد بدون اینکه مجازاتی درکار باشد.

خدیجه چنگیز در بیانیه‌ای نوشته است: “این نه تنها عدالتی که ما به دنبال آن هستیم را به همراه می‌آورد بلکه از تکرار اتفاقات مشابه هم جلوگیری می‌کند.”

این بیانیه پس از آن منتشر شده که گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا به این نتیجه رسیده که قتل روزنامه‌نگار سعودی با تائید محمد بن سلمان صورت گرفته است؛ عربستان این گزارش را رد کرده است.

آقای خاشقجی، از چهره‌های نزدیک به دربار سعودی در سابق که بعدا به یکی از منتقدان این حکومت در رسانه‌های بین‌المللی تبدیل شد، سال ۲۰۱۸ در کنسول‌گری عربستان در ترکیه کشته شد.

محتوای علنی شده گزارش محرمانه نهادهای اطلاعاتی آمریکا که سه روز پیش در نهایت منتشر شد تصریح می‌کند که محمد بن سلمان، ولیعهد قدرتمند عربستان سعودی، فرمان قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار، را شخصا تایید کرده بود.

این گزارش که در سال ۲۰۱۸ تهیه شده بود اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا مانع از انتشار عمومی آن شده بود تاکید دارد محمد بن سلمان نقشه‌ای را تایید کرده بوده که به موجب آن نیروهای اطلاعاتی این کشور مامور شده بودند جمال خاشقچی را “بگیرند یا بکشند” .

این نخستین بار است که آمریکا علنا و رسما نام محمد بن سلمان را به عنوان صادرکننده دستور قتل جمال خاشقچی معرفی می‌کند. ولیعهد عربستان بارها چنین اتهامی را رد کرده است.

مخمصه جمال خاشقجی برای بن‌سلمان

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در بحبوحه جنجال قتل جمال خاشقجی یک بار گفته بود فقط ترامپ می‌تواند مرا از این مخمصه نجات دهد. حالا اما ترامپ کنار رفته و دولت جو بایدن به صراحت اعلام کرده که دیگر با ولیعهد ارتباط نخواهد داشت و تنها کانال ارتباطی‌اش با پادشاه خواهد بود. با انتشار  سازمان سیا و تایید این موضوع که محمد بن سلمان دستور قتل خاشقجی را صادر کرده، به نظر می‌رسد آن مخمصه‌ای که محمد بن‌سلمان فکر می‌کرد از آن نجات یافته دوباره زنده شده است.

روشن است که روابط عربستان و امریکا دیگر همانند ماه عسل دوران ترامپ نخواهد بود. از همان روزی که جو بایدن در تبیین سیاست خارجی صد روزه خود گفته بود که جزء اولویت‌های سیاست خارجی‌اش پایان دادن به جنگ یمن است و از کنگره نیز خواست تا صادرات سلاح به عربستان را متوقف کند، روشن بود که کاخ سفید را کشتیبان دیگری آمده است که عربستان را دیگر یار غار همیشگی نمی‌داند.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که دوران فاصله گرفتن ایالات متحده از عربستان سعودی و راندنش به فهرست کشورهای عادیِ دارای رابطه با واشنگتن، نه کشور متحد استراتژیکی که باید برای حفظش هزینه داد، آغاز شده است.

این دوران از زمانی آغاز شد که ایالات متحده در تولید نفت به سطحی رسید که از یک سو بخش عمده‌ای از واردات نفت را دیگر خود تامین می کرد و از سوی دیگر  منابع جایگزینی را به جای نفت عربستان برگزید، تولیدکنندگانی مثل عراق، مکزیک و کانادا این روزها بیش از عربستان سعودی به ایالات متحده نفت صادر می کنند. واردات نفت امریکا از عربستان در ماه ژانویه به صفر رسید.

حالا چه خواهد شد؟

بسیاری احتمال می‌دهند که عربستان سعودی جبران دوری امریکا از خود را با نزدیکی به چین به عنوان یک شریک اقتصادی بالقوه و همچنین اسرائیل به عنوان یک شریک امنیتی – سیاسی (هر چند غیرقابل اعتماد) جایگزین کند. البته عربستان می‌داند نزدیکی به اسرائیل هزینه‌های بسیاری دارد، ولی چه‌بسا ممکن است در محاسبات خود به این نتیجه برسد که برای حفظ بقا ناگزیر باشد این هزینه را ولو سنگین بپردازد.

شاید این مساله خود هدفی ثانویه برای ایالات متحده نیز باشد که همواره از برقراری روابط کشورهای جهان با اسرائیل حمایت کرده است. همچنین احتمالا عربستان با خفت بیشتری مجبور شود به جنگ یمن پایان دهد. البته احتمالا امتیازاتی که عربستان خواهد داد فهرستی طولانی را شامل خواهد شد.

منابع: بی‌بی‌سی، میدل‌‌ایست نیوز