روز یکشنبه ۶ مهر ۱۳۹۹ / ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۰ درگیری سنگینی میان دو کشور آذربایجان و ارمنستان رخ داد که هر دو کشور یکدیگر را به آغاز این درگیری مرزی متهم می‌کنند. ارمنستان می‌گوید آذربایجان حمله هوایی و توپخانه‌ای‌ انجام داده است. آذربایجان می‌گوید که ارمنستان خط مرزی را گلوله‌باران کرده است.

* مقام‌های دولت خودخوانده ناگورنو قره‌باغ می‌گویند که نیروهای جمهوری آذربایجان بامداد یک‌شنبه در امتداد خط مقدم جبهه قره‌باغ و از جمله شهر اصلی این منطقه یعنی استپاناکرت/خان‌کندی اقدام به «بمباران» و «از جمله بمباران اهداف غیرنظامی» کرده‌اند.
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان نیز بامداد یک‌شنبه گفت که جمهوری آذربایجان به اهداف غیرنظامی در منطقه مورد مناقشه ناگورنو قره‌باغ حمله کرده است. سپس وزارت دفاع ارمنستان اعلام کرد: «پاسخ ما متناسب (با این حملات) خواهد بود و مسئولیت کامل این وضعیت بر دوش رهبری نظامی-سیاسی آذربایجان است.»
بیانیه وزارت دفاع ارمنستان می‌افزاید: «در حال حاضر، ارتش جمهوری آذربایجان در صدد انجام اقدامات تلافی‌جویانه است و موقعیت عملیاتی کاملا در کنترل نیروهای ما است.»

* وزارت دفاع جمهوری آذربایجان روز یکشنبه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که نیروهای ارمنستان ساعت ۰۶:۰۰ (به وقت محلی) با توپ و خمپاره به مواضع ارتش آذربایجان و مناطق مسکونی در خط مرزی حمله کرده است.
بنا به گفته مقام‌های نظامی آذربایجان، ارتش ارمنستان منطقه قاپان‌لی شهرستان ترتر، مناطق چراخلی و قاروند شهرستان آغ‌دام، روستاهای الخانلی و شکروبیلی در شهرستان فضولی و روستای چوجوخ مرجان جبرئیل در مرز جمهوری آذربایجان را بمباران کرد در نتیجه آن شمار غیرنظامی جان باخته و مجروح شدند.

* خبرگزاری رویترز از قول آرائیک هاروتیونیان رئیس‌جمهوری خودخوانده ناگورنو‌-قره‌باغ گزارش داد که «بخشی از مناطق اشغالی آزاد شده است». او اظهار داشت: کنترل برخی از مناطق در منطقه جنگی به دست جمهوری آذربایجان افتاده است.
ذاکر حسن‌اف، وزیر دفاع آذربایجان، در کنفرانس ویدئویی نشست شورای امنیت کشور به ریاست الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، اعلام کرد که نیروهای این کشور «هفت روستای اشغال شده در منطقه ناگورنو-‌قره باغ را همراه با یک بلندی استراتژیک آزاد کرده‌اند».
سرهنگ دوم آنار عیوض‌اف، سخنگوی وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در جمع خبرنگاران اعلام کرد: ارتش کشور کنترل روستاهای قره‌خان بی لی، گروند، کوی قره‌دیز، عبدالرحمان‌لی بالا از توابع فضولی و روستاهای بویوک مرجانلی و نزگار از توابع جبرئیل که مدت‌ها قبل تحت اشغال بودند، را به دست گرفت.

* وزارت دفاع جمهوری آذربایجان طی بیانیه‌ای اعلام کرد که در پی پاسخ ارتش این کشور به حملات نیروهای ارمنستان، ارتفاعات موروداغ از اشغال ارمنستان آزاد شده است. با آزادسازی ارتفاعات فوق، جاده ارتباطی مناطق اشغالی با ارمنستان توسط ارتش آذربایجان قابل رویت خواهد بود.
بنابر بیانیه وزارت دفاع آذربایجان همچنین با آزاد‌سازی موروداغ، از ورود نیروهای ارمنستان به مناطق اشغالی کلبجر و آغ‌دره ممانعت خواهد شد. ارتش آذربایجان همچنان به آزادسازی مناطق اشغالی ادامه می‌دهد.

* به گفته آرائیک هاروتیونیان رئیس‌جمهوری خودخوانده ناگورنو‌-قره‌باغ، تعدادی از نظامیان و غیرنظامیان منطقه در جریان درگیری‌ها کشته شده‌اند.
ارمنستان تا کنون کشته شدن ۱۶ نیروی نظامی و زخمی شدن بیش از صد غیرنظامی را گزارش داده و آذربایجان نیز از کشته شدن پنج عضو یک خانواده در منطقه نفتالا و زخمی شدن ۱۶ غیرنظامی دیگر خبر داده، اما گزارشی از تلفات نیروهای نظامی نداده است.

* نیروهای جدایی‌طلب در ناگورنو قره‌باغ صبح یک‌شنبه ادعا کردند که چهار بالگرد نظامی جمهوری آذربایجان را در این منطقه سرنگون کردند. وزارت دفاع ارمنستان نیز از ساقط کردن ۱۵ هواپیمای بدون سرنشین و همچنین انهدام ۱۰ دستگاه تانک در این منطقه خبر داده است.
آذربایجان نیز اظهارات وزارت دفاع ارمنستان مبنی بر انهدام بالگردها و تانک‌های ارتش آذربایجان را رد کرده و می‌گوید که یک هلیکوپتر را از دست داده اما تمامی سرنشینان آن نجات پیدا کرده‌اند و این کشور ۱۲ محل تاسیسات دفاع هوایی ارمنستان را نابود کرده است.

* مجلس ملی جمهوری آذربایجان، فرمان الهام علی‌اف رئیس جمهور این کشور جهت اعلام وضعیت جنگی در برخی شهرها و مناطق این کشور به دلیل درگیری‌ در خط مقدم ارمنستان- جمهوری آذربایجان را به تصویب رساند.
طبق این فرمان که طی نشست فوق‌العاده به تصویب رسید، تا زمانی که شرایط «وضعیت جنگی» ادامه یابد، حقوق اساسی و آزادی‌ها و حقوق مالکیت شهروندان آذربایجانی و خارجی‌ها در این کشور به طور نسبی و موقت محدود خواهد شد.
همچنین طبق فرمان «وضعیت جنگی» ممکن است در برخی مناطق در ساعات معین، مقررات منع رفت و آمد اعلام شود.

****

آمریکا خواستار توقف درگیری‌ها میان آذربایجان و ارمنستان شد

وزارت امور خارجه آمریکا طی بیانیه‌ای ضمن ابراز نگرانی نسبت به کشته شدن غیرنظامیان در درگیری‌ بین آذربایجان و ارمنستان، این کشورها را به توقف فوری درگیری‌ها در منطقه قره باغ کوهستانی فراخواند.
همچنین در این بیانیه ضمن عرض تسلیت به خانواده‌های قربانیان این درگیری‌ها، آمده است: آمریکا تشدید خشونت را به شدت محکوم می‌کند.
بر اساس بیانیه مذکور استفن بیگان، معاون وزیر امور خارجه آمریکا نیز طی گفت‌وگوهای جداگانه با جیحون بایرام‌اف و زهراب مناتسکانیان، وزرای خارجه آذربایجان و ارمنستان، طرفین را به توقف فوری درگیری‌ها فراخوانده است.
وزارت امور خارجه آمریکا همچنین اعلام کرد: ایالات متحده معتقد است که دخالت عناصر خارجی به کاهش تنش کمک نخواهد کرد، بلکه خشونت را افزایش خواهد داد. طرف‌ها را به همکاری با گروه مینسک سازمان همکاری و امنیت اروپا دعوت می‌کنیم.

سازمان ملل دو طرف را به توقف فوری درگیری‌ها فراخواند

استفان دوژاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد طی بیانیه‌ای با محکوم کردن کشته شدن غیرنظامیان در درگیری‌ بین آذربایجان و ارمنستان، خواستار توقف فوری این درگیری‌ها شد. وی ضمن ابراز نگرانی از این درگیری‌ها اعلام کرد که آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد با الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان تلفنی گفتگو خواهد کرد.

اروپا خواستار توقف فوری درگیری‌ها شد

هایکو ماس، وزیر امورخارجه آلمان طی بیانیه‌ای ضمن ابراز نگرانی از ادامه درگیری‌ها بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعلام کرد: هر دو کشور تلفات جانی غیرنظامی دارند. آن‌ها را به توقف فوری این حملات که به شهر‌ها و روستاها صورت می‌گیرد، فرامی‌خوانم. ماس همچنین تاکید کرد مساله قره‌باغ کوهستانی تنها از طریق مذاکرات قابل حل بوده و گروه مینسک سازمان همکاری و امنیت اروپا در این زمینه اعلام آمادگی می‌کند.

فرانسه
اگنس فان در موهل، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه نیز در بیانیه‌ای از تحولات اخیر در منطقه ابراز نگرانی کرد و اظهار داشت: هر دو کشور باید ضمن توقف فوری درگیری‌ها، مذاکرات را آغاز کنند. وی همچنین تاکید کرد که فرانسه به عنوان رئیس مشترک گروه مینسک به همراه شرکای روس و آمریکایی مصمم برای دستیابی به یک راهکار مناسب و مطابق با قوانین بین المللی برای حل مساله قره باغ است.

ایتالیا
وزارت امور خارجه ایتالیا نیز با انتشار بیانیه‌ای طرف‌ها را به پایان فوری درگیری‌ها فراخوانده و اعلام کرد دو کشور باید برای افزایش حمایت سازمان همکاری و امنیت اروپا تلاش کنند. پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان نیز در صحبت‌های روز یکشنبه به این مساله اشاره کرد و گفت برای برقراری صلح در قفقاز دعا می‌کند.

صلیب سرخ
کمیته صلیب سرخ نیز از متاثر شدن غیرنظامیان در نزدیکی خط مقدم از این درگیری‌ها ابراز نگرانی کرد. این نهاد، طرفها را به احترام به قوانین اساسی حقوق بشر بین‌المللی دعوت کرده و از آنها خواست در این زمینه تدابیر لازم را اتخاذ کنند.

داده‌های عمومی درباره قره‌باغ کوهستانی:

* این منطقه کوهستانی حدود ۴۴۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد.
* از دیرباز ارمنیان مسیحی و ترک‌های مسلمان در آن اقامت داشته‌اند.
* در دوره شوروی به یک منطقه خودمختار تبدیل شد.
* از نظر بین‌المللی به عنوان بخشی از خاک آذربایجان شناخته می‌شود ولی اکثریت ساکنان آن از قومیت ارمنی هستند.
* تخمین زده می‌شود در جریان جنگ‌های دهه ۱۹۹۰ بر سر این منطقه، حدود یک میلیون نفر آواره و ۳۰ هزار نفر کشته شدند.
* در جریان آن جنگ‌ها جدایی‌طلبان ارمنی توانستند مناطق بیشتری را در اختیار بگیرند.
* از زمان آتش‌بس سال ۱۹۹۴ وضعیت تقریبا به همین شکل باقی مانده.
* در این مناقشه روسیه هم‌پیمان ارمنستان و جدایی‌طلبان این منطقه شناخته می‌شود.

منابع:‌ بی‌بی‌سی، ‌آناتولی،‌ رادیو فردا