احمد زیدآبادی

در آستانۀ برگزاری کارگاه موسوم به «صلح برای رفاه» در دوحه، دولت آمریکا از بخش اقتصادی معاملۀ قرن ترامپ پرده برداشت.

طبق این طرح، قرار است طی ده سال، ۵۰ میلیارد دلار عمدتاً در کرانۀ باختری، نوار غزه و به مراتب کمتری در سه کشور مصر و اردن و لبنان سرمایه‌گذاری شود.

جزئیات این طرح برای مردم عادی فلسطین که از بیکاری گسترده، سطح رفاه پایین، عدم ارتباط با دنیای خارج، کمبود برق و آب آشامیدنی مناسب، مشکلات بهداشتی و خدماتی و آموزشی و ضعف ساختارهای زیربنایی رنج می‌برند، قاعدتاً وسوسه کننده است و احتمالاً این بخش از طرح نیز به همین منظور تهیه و پیشنهاد شده است.

بخش اقتصادی معاملۀ قرن اما به خودی خود اهمیتی ندارد. در واقع آنچه این بخش از طرح را معنادار و یا به کلی بی‌معنا می‌کند، بخش سیاسی معاملۀ قرن است که زمان افشای آن به بعد برگزاری کارگاه دوحه موکول شده است.

با این حال، در همین بخش از طرح هم اشاراتی به چشم می‌خورد که تا اندازه‌ای، مختصات وجه سیاسی معاملۀ قرن را قابل حدس می‌کند.

یکی از این اشارات، سرمایه‌گذاری برای اتصال زمینی کرانۀ باختری به نوار غزه از طریق ساخت جاده‌های مدرن و احتمالاً خطوط ریلی است. این بدان معناست که بر خلاف آنچه تاکنون دولت خودگردان فلسطینی تبلیغ کرده است، در معاملۀ قرن، جدا کردن کرانۀ باختری از نوار غزه به طوری که اولی در کنترل اسرائیل بماند و دومی به مرکزیت کشور فلسطینی تبدیل شود، پیش‌بینی نشده است و این دو منطقۀ قرار است جغرافیای واحدی را تشکیل دهند.

اشارۀ دوم به لزوم آزادی فلسطینیان از محدودیت‌های موجود در کرانۀ باختری و امکان رفت و آمد آزاد آنان در این منطقه است. ظاهراً این موضوع به ضرورت برچیدن ایستگاه‌های بازرسی ارتش اسرائیل در عمق کرانۀ باختری و به تبع آن، برچیدن برخی شهرک‌های پراکندۀ یهودی نشین در آنجا دلالت دارد.

با این حساب، می‌توان حدس زد که معاملۀ قرن نه مبتنی بر فرمول یک کشوری بلکه بر جدایی یهودیان از عرب‌ها از یکدیگر و بنابراین، بر نوعی راه حل دو کشوری استوار است. با این حال، کشور فلسطینی مورد نظر تدوین کنندگان معاملۀ قرن، هر چند مستقل، اما در حوزۀ امنیتی از حاکمیت مطلق برخوردار نخواهد بود.

آیا چنین فرمولی مورد پذیرش فلسطینی‌ها، کشورهای عرب و جامعۀ جهانی قرار خواهد گرفت؟ طبعاً «جزئیات» در این مورد بی‌نهایت اهمیت دارد و فعلاً نه فقط از جزئیات اطلاعی در دست نیست که حتی همین کلیات هم بر اساس حدس و گمان صورت گرفته است!