نمایندگان مجلس روز سه شنبه ۲۷ فروردین ۹۸  با اختصاص سهمی از فهرست‌های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی به زنان مخالفت کردند و به آن رای ندادند. بسیاری از بانوان نسبت به عدم تصویب این طرح مخالفت و انتقادهایی دارند.

به گزارش خبرنگار اجتماعی ایرنا، با توجه به اینکه تلاش های فراوان دولت های یازدهم و دوازدهم برای رسیدن بانوان به حق قانونی خود در دستیابی به پست های مدیریتی، کرسی های مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا بی نتیجه نماند و بانوان تا حدودی به این سهم رسیدند اما مطرح شدن طرح اختصاص سهمی از فهرست های انتخاباتی به زنان نشانه های خوبی بود تا بانوان بتوانند تعداد بیشتری از کرسی های مجلس را به خود اختصاص دهند.

نمایندگان مجلس با پیشنهاد پروانه مافی نماینده مردم تهران و عضو فراکسیون زنان مجلس مبنی بر اختصاص حداقل یک ششم فهرست‌های انتخاباتی به زنان در حوزه‌ های انتخابیه بالای ۶ کرسی نمایندگی مخالفت کردند. به همین دلیل فاطمه حسینی نماینده مردم تهران در ادامه پیشنهاد کرد یک نفر از فهرست های انتخاباتی حوزه‌های دارای سه کرسی نمایندگی باید به زنان اختصاص یابد.

بر اساس این پیشنهاد، در کرسی‌های دارای ۴ و ۵ کرسی نمایندگی ۲ نفر از فهرست انتخاباتی به زنان اختصاص می‌یابد و در حوزه‌های دارای ۶ کرسی نمایندگی و بالاتر یک سوم فهرست انتخاباتی به زنان اختصاص می‌یابد. طبق این پیشنهاد، حوزه‌های انتخابیه دارای یک یا دو کرسی نمایندگی تحت تأثیر این پیشنهاد قرار نمی‌گرفتند که با این حساب بیش از ۱۷۰ حوزه انتخابیه مشمول این پیشنهاد نیستند.

این پیشنهاد بیشتر مورد انتقاد نمایندگان قرار گرفت که طیبه سیاوشی، حمیده زرآبادی، فاطمه سعیدی، پروانه مافی، زهرا ساعی و فاطمه حسینی به عنوان اعضای فراکسیون زنان مجلس در توتیتر خود نوشتند، مخالفت امروز مجلس با افزایش مشارکت سیاسی زنان، بیش از همه نشانگر فاصله عمیق کشور تا توسعه یافتگی بود.

آنان ادامه می دهند: ضمن تقدیر از نگرش ٦٣ نماینده مرد موافق، اما اغلب مخالفان، زنان را با این پرسش جدی مواجه کردند که آیا با وجود شعار وعمل متناقض آنان، می توان به بهبود وضعیت زنان و توسعه کشور امیدوار بود؟

فاطمه سعیدی دیگر نماینده زن مجلس شورای اسلامی می گوید: به اتفاق تمامی زنان نماینده در مجلس تصمیم گرفتیم یک صدا و یک حرف را بزنیم. مهم نیست ما چه گرایش سیاسی داریم. اگر همه برای ستاندن حق زنان متحد باشیم، مقصود دست‌یافتنی است.

این در حالی است که دولت و کمیسیون شوراها در رای‌گیری مجلس موافق این پیشنهاد برای اختصاص سهمی از انتخابات به بانوان بود. البته بسیاری از فعالان حوزه زنان و خانواده معتقد هستند با توجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد دانشجویان را زنان تشکیل می‌دهند، باید فرصت نشان دادن استعدادها و توانمندهای خود به جامعه را داشته باشند.

در حال حاضر ۱۷ کرسی از کرسی‌های مجلس در اختیار بانوان است که بسیاری از بانوان انتظار داشتند این سهم بیشتر از این دوره شود که مورد موافقت نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار نگرفت. همچنین درصد زیادی از بانوان در پست های مدیریتی فعالیت دارند و این آمارها نشان می دهد که بانوان برای دستیابی به حق خودشان از هیچ کوششی دریغ نمی کنند اما باید جامعه را به سمتی هدایت کرد که شایسته سالاری ملاک کار در انتصاب باشد.

کبری روشنفکر یکی از فعالان حوزه زنان و خانواده در این باره به خبرنگار حوزه زنان ایرنا می گوید: معتقدیم زنان شایسته زیادی در ایران وجود دارند که باید در پست های مهم بکارگیری شوند و این موضوع نیازمند فرهنگ سازی از سوی همه است و باید همه برای تحقق آن تلاش کنند.

وی درباره اختصاص سهمی از فهرست های انتخاباتی به زنان ادامه می دهد: در کوتاه مدت باید این موضوع را دنبال کنیم و همیشه در جلسات مطرح کرده ایم که کشورهای دیگر از این طریق توانستند به عدالت در جامعه نزدیک تر شوند و وقتی به تعادل رسید، می توان آن را کنار گذاشت و به روال عادی رسید.

روشنفکر اضافه می‌کند: ما از نظر مشارکت سیاسی در منظر جهانی رتبه خوبی برای زنان نداریم، حتی از نظر داخلی نیروهای بالفعل خوبی در جامعه فعالیت دارند که می توانیم از آنها در پست های مهم مدیریتی به ویژه در عرصه سیاست و اجتماع استفاده کنیم.

این فعال حوزه زنان و خانواده می‌گوید: وقتی خود زنان در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی فعال می شوند، درصد زیادی از اهتمام و توجه خود را به مسایل کلی زنان و جامعه معطوف می کنند، پس مسئولان و متولیان امر حق ندارند این زنان فعال را در عرصه های مختلف حذف کنند، بلکه باید ظرفیتی را ایجاد کنند تا بیشتر از پتانسیل ها و استعدادهای آنها استفاده شود.

وی معتقد است باید تدابیری اندیشیده شود تا زنانی که توانمندی و پتانسیلی در هر زمینه‌ای دارند آن را در عرصه‌های اجتماع، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی به نمایش بگذارند چرا که زنان نیمی از جامعه هستند و حق دارند از این ظرفیت ها به خوبی استفاده کنند.

روشنفکر درباره اینکه آیا تعیین سهمیه برای بانوان در همه عرصه ها محدودیتی برای آنان ایجاد نمی‌کند، اظهار می کند: از نظر من هیچ محدودیتی ایجاد نمی کند و بانوان نمی توانند این رتبه ها را کسب کنند، زیرا حضور در انتخابات بسیار پیچیده است و به راحتی نمی توانند به این منصب برسند و معتقدیم رسیدن به این مناصب بسیار سخت است و راحت نیست.

روشنفکر ادامه می‌دهد: زنان همیشه برای رسیدن به این مناصب دستشان کوتاه بوده است، با این سهمیه می خواهیم این حق را بگیریم، البته اینها شعار سیاسی نیست و نمی‌خواهیم دکور باشد؛ باید دانشگاه ها را فعال کرد.

این فعال حوزه زنان می گوید: انقلاب اسلامی ظرفیتی را ایجاد کرده است که بانوان بتوانند از نظر آموزش و مشارکت های اجتماعی فعال شوند، پس نباید این فرصت ها را از بانوان گرفت، اگرچه معتقدیم بدون مشارکت سیاسی نمی توان مشارکت های اجتماعی را داشته باشیم.

وی تاکید می کند که از آنجا که زنان جامعه را مادری می‌کنند، اصلا این طور نیست که بگوییم هرچیزی سر جای خودش است و با شایسته سالاری رای بیاورند. پس باید خودشان تلاش جدی داشته باشند تا از این حق بهره مند شوند.

روشنفکر معتقد است، زنان ما با قبل از انقلاب تفاوت فاحشی دارند، مشارکت بانوان هزار برابر شده است. در حد مقبولی مشارکت دارند و حتی بانوان سهم و نقش خودشان را ایفا می کنند و این غیرمنطقی و غیرعقلانی است که بخشی از جامعه را در نهادها و دستگاه های مختلف در عرصه مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی نداشته باشیم.

وی تاکید می کند، باید نیمی از جمعیت حضورشان را در اجتماع و سیاست داشته باشند. امیدواریم بانوان بتوانند با استفاده از شایستگی که دارند، اعتماد جامعه را به دست بیاورند.

***

فاطمه حسینی / نماینده مجلس
مخالفت مردانه با افزایش مشارکت سیاسی زنان

مشارکت سیاسی زنان و ارتقای آن موضوعی است که در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته و اقدامات عملیاتی ازجمله قانونگذاری برای تحقق آن انجام شده است.

یکی از مهم ترین دلایل تمرکز بر این موضوع، آن است که صاحبنظران تاکید دارند ارتقای مشارکت اقتصادی زنان، با افزایش مشارکت سیاسی آنان تسهیل خواهد شد.

بر اساس تجارب جهانی و اثرات مثبت افزایش مشارکت سیاسی زنان در سطح دولت و پارلمان از جمله بهبود وضعیت سیاست گذاری در حوزه خانواده و زنان، پیشنهاد افزایش تعداد نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی را مطرح کردیم؛ پیشنهادی که احزاب را مکلف می‌کرد که بر اساس قانون جدید انتخابات مجلس که برگزاری این انتخابات را استانی تعریف کرده است، درصدی از فهرست های انتخاباتی خود را به نامزدهای زن اختصاص دهند.

این پیشنهاد پس از ماه ها تلاش، جلسات و رایزنی های متعدد با صاحبنظران، حقوقدانان، کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس، وزارت کشور و برخی اعضای شورای نگهبان، دیروز در صحن علنی مجلس مطرح شد اما تنها 76 نماینده مجلس به این پیشنهاد که می توانست اثرات مثبت و امیدبخشی برای ارتقای مشارکت سیاسی زنان داشته باشد، رای موافق دادند و سایر نمایندگان با آن مخالفت کردند.

تجربه تلخ این مخالفت مجلس با راهکاری قانونی برای افزایش مشارکت سیاسی زنان، نشان دهنده آن است که حمایت از جامعه زنان و حقوق آنان بیش از آنکه در عرصه عمل، عملیاتی شود، در قواره شعار باقی مانده و از آن فراتر نمی رود.

به لحاظ تاریخی، تسلط کلیشه های جنسیتی بر اندیشه، افکار و حتی پرورش فرزندان و آموزش منجر به این شده که امروز به رغم وجود زنان فرهیخته و دانشمند که در صحنه های علمی خوش می درخشند، اما دستیابی آنا به جایگاه های بالای مدیریتی به ندرت رخ می دهد. بررسی ها نشان می دهد در ایران، فارغ از حضور زنان در بخش های خصوصی، حدود ۴۰ درصد کارکنان دولت را زنان تشکیل می دهند اما مطابق گزارش معاونت زنان ریاست جمهوری، تعداد پست های مدیریتی اختصاص یافته به زنان در سطوح بالای دولت نسبت به میزان حضورشان در دولت بسیار اندک است.

از سوی دیگر این پرسش به طور جدی قابل بررسی است که در یک کشور اگر زنان در ارکان مهم تصمیم گیری، از ایفای نقش های اثر گذار حذف شوند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ نمونه آن این که هم اکنون ۴۰ درصد زنان ازجمله کارکنان دولت هستند اما نقش آنان در مدیریت سطوح بالا بسیار کم و زیر است.

عدم بهره برداری از بخش مهمی از سرمایه انسانی نهادها و سازمان های دولتی سطوح بالای مدیریتی چه اثری بر تصمیم گیری ها دارد؟ این به معنای آن است که کشور نیمی از جامعه فعال خود را که برای آموزش به آنها سرمایه گذاری نیز کرده، در تصمیم سازی نادیده می انگارد.

از سوی دیگر، آمارهای جهانی و مقایسه میزان حضور زنان در پارلمان‌های کشورهای دنیا حاکی از آن است که وضعیت مشارکت سیاسی زنان ایرانی در سطح پارلمان مطلوب نیست. جدیدترین گزارش اتحادیه بین المجالس جهانی IPU می گوید ایران از حیث حضور نمایندگان زن در مجلس در رتبه ۱۸۰ دنیا از میان ۱۹۱ رتبه قرار دارد. جالبتر آنکه در منطقه هم کشورها وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند؛ زنان در مجلس افغانستان ۲۷.۳ درصد، در قزاقستان ۲۷.۱ درصد، در عراق ۲۵.۲ درصد، در امارات و پاکستان بیش از ۲۰ درصد، در عربستان ۱۹.۹ درصد، در قرقیزستان و تاجیکستان بیش از ۱۹ درصد، در ترکیه ۱۷.۴ درصد و در سوریه ۲. ۱۳ درصد از کرسی‌های مجلس را دراختیار دارند. همچنین تنها ۱۳ کشور، در رتبه نازلتری نسبت به ایران قرار دارند که این کشورها عبارت اند از نیجریه، تایلند، سریلانکا، لبنان، مالدیو، کویت، هاییتی، جزایر سولومون، عمان و یمن. این گزارش همچنین از تنزل رتبه ایران نسبت به گزارش پیشین IPU که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد حکایت دارد زیرا سطح مشارکت سیاسی زنان در مجالس سایر کشورها روندی رو به رشد داشته و این روند ادامه دارد.

بر اساس آمارهای جهانی، امروز حدود ۱۱۸ کشور از طریق قانون، یا کرسی های رزرو شده برای زنان درنظر میگیرند یا برای زنان در فهرست احزاب درصد حداقلی تعیین میکنند. در نتیجۀ اتخاذ این راهکار، میزان حضور و مشارکت زنان در عرصه های مدیریتی و سیاسی و اثرگذاری آنان طی دو دهۀ اخیر به نحوی چشمگیر بهبود یافته است.

در این میان باید تاکید کرد که ‏گرچه زمینه سازی در حوزه فرهنگی در بلندمدت اثرگذار است اما به نظر می رسد یکی از راهکارهایی که می تواند در میان‌مدت در ارتقا مشارکت سیاسی زنان در جامعه اثرگذار باشد، زمینه سازی از طریق قانون است؛ راهی که پیگیری کردیم اما مجلس برای آن مهر رد زد. این پایان کار نیست و ما دوباره این مطالبه را پیگیری می کنیم.