خبرگزاری مهر: ایران با داشتن ٢٢ تالاب بین المللی و یک میلیون و ٤٨١ هزار و ١٨٧ هکتار عرصه تالابی در بین کشورهای عضو کنوانسیون رامسر ، رتبه هیجدهم را به خود اختصاص داده اما از سوی دیگر این تالاب ها در اثر سیاست های غلط آبرسانی ، آلودگی ها و برنامه های نفتی ، هدایت فاضلاب ها و پسماندهای صنعتی ، در حال نابودی است و هر روز لیست سیاه " مونترال " ، با ورود نام تالاب های ایرانی سیاه تر می شود.

در ایران تاکنون نام ٢٢ تالاب در فهرست کنوانسیون رامسر قرار گرفته و به عنوان تالاب های بین المللی به جهان شناخته شده است که از این تعداد ٧ تالاب در کرانه های خزر (گیلان ، مازندران ، گلستان) ، ٥ تالاب در کرانه خلیج فارس (هرمزگان ، خوزستان) ، یک تالاب در کرانه های دریای عمان ، یک تالاب مرزی و ٩ تالاب نیز در استانهای غیر ساحلی قرار دارد.

بررسی ها نشان می دهد بسیاری از تالاب های کشور که بخش زیادی از آنها در سطح بین المللی نیز شناخته شده است در اثر سوء مدیریت ها در بخش حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی کشور ، در معرض نابودی و خشک شدن یا تبدیل به منجلاب و باتلاق های سرد و بی روح است.

برگ ریزان تالاب های ایران از راه می رسد

سد سازی ، توسعه برنامه ها و اکتشافات نفتی، نابودی پرندگان نادر و در معرض انقراض با صدورمجوز های قانونی شکار، اجرای سیاست های آبرسانی از مناطق پرآب به کم آب ، سیاست های راهسازی با هدف کوتاه کردن مسیر، اجرای طرح های کشاورزی "آب بر"و بهره گیری از تالاب به عنوان مخزن آب کشاورزی در دسترس ، وارد کردن گونه های غیر بومی گیاهی و جانوری ، احداث و توسعه مزارع پرورش میگو از شاخص ترین خطرات و عوامل تهدید کننده تالاب های ایران به شمار می رود.

دریاچه ارومیه که در سطح بین المللی از آن به عنوان تالاب نیز یاد می کنند به دلیل احداث بزرگراه در دل آن، ایجاد سد در بالا دست رودخانه های منتهی به تالاب ( احداث حدود ١٦سد مخزنی و انحرافی در مسیر تمامی رودخانه های آب شیرین حوزه آبریز دریاچه) و احداث شهرک های تفریحی و توریستی در محدوده تالاب در حال نابودی است .

تالاب بین المللی شادگان (تالاب خورموسی و تالاب خورالامیه) در جنوب شهر شادگان با ٤٠٠ هزار هکتار وسعت در خوزستان واقع شده و بزرگترین تالاب ایران و دوازدهمین تالاب دنیا به شمار می رود.

متاسفانه این تالاب نیزدرلیست مونترال قرار گرفته در این لیست تالاب‌هایی که تحت فشار و تهدید قرار داشته و به لحاظ توسعه تکنولوژی، آلودگی و دخالت های عوامل انسانی، سلامت و تعادل اکوسیستم آنها به هم خورده قرار دارند.

این تالاب با تهدیدهای مختلفی از جمله سرازیر شدن پساب‌ و ضایعات کارخانه‌ کشت و صنعت نیشکر ، قطع گیاهان و خاکبرداری ، عبور لوله های نفت ، ورود کودهاى شیمیایى و ده ها میلیون مترمکعب فاضلاب شهرى و صنعتى مواجه است.

تالاب بین المللی نی ریز و کمجان نیز امروز با خطرات جدی از جمله خشک کردن بخش های وسیعی از تالاب برای کشاورزی ، سد سازی درقسمت بالادست و تخریب پوشش گیاهی مواجه است و همچنین در تالاب خور خوران نیز
آلودگی های نفتی و تخریب جنگل های حرا را شاهد هستیم.

تالاب شبه جزیره میانکاله نیز تهدیدهای مشابه ای مانند گسترش تاسیسات نفتی و اجرای طرح پالایشگاه نفتی و تغییر کاربری از تالاب به زمین های کشاورزی را پیش روی دارد.

تالاب هامون در سیستان و بلوچستان از دیگر تالاب های بین المللی کشور است که به دلیل وجود تمساح های پوزه کوتاه آسیایی در آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است ولی طی سالهای اخیر، زهکشی آب تالاب برای کشاورزی ، ورود گونه های غیر بومی نظیر کهور آمریکایی ، پرورش میگو، احداث سد در بالادست رودخانه هیرمند در افغانستان موجب کاهش دبی آب و خشک شدن آن شده است.

نگین فیروزه ای کویر خاکستری می شود

تالاب گاوخونی که ٣٠ سال پیش (١٣٥٤) با بیش از ٤٧ هزار هکتار مساحت به نگین فیروزه ای کویر لقب گرفته بود با ٤٠ هزار هکتار پوشش گیاهی از شهر تاریخی اصفهان در برابر کویر محافظت می کرد اما امروزاین تالاب نیز به مانند بسیاری از هم کیشان خود به خاطر سیاست های غلط آبی ، ورود فاضلاب های شهری ، کارخانجات و زمین های کشاورزی ، خشکسالی ها ، آتش سوزی های و... هم اکنون به چاله ای مملو از فاضلاب و لجن تبدیل شده است و دیگر خبری از قو، فلامینگو ، اردک ، غاز خاکستری ودیگر گونه های پرندگان در آن نیست.

جاده سازی زخمی کاری بر پیکر تالاب ها

تالاب انزلی در منطقه وسیعی به وسعت ١٩٣ کیلومترمربع واقع شده است. این تالاب محل مناسبی برای تخم گذاری و پرورش ماهیان و زمستان گذرانی گروه کثیری از پرندگا ن مهاجرمناطق سرد سیرسیبری و دیگرنقاط جهان است یکی از مهمترین خطراتی که این تالاب را تهدید می کرد و در حال حاضر بنابه ادعای مسئولان سازمان محیط زیست مرتفع شده، احداث جاده و کنار گذرانزلی بوده است.

البته ورود رو به افزایش فاضلاب های صنعتی و کشاورزی ، تخریب جنگل های بالادست ، افزایش ورود رسوبات وهمچنین ورود آبهای آلوده به فاضلاب های خانگی و صنعتی رودخانه های اطراف موجب شده تا کنوانسیون رامسر تصمیم بگیرد نام این تالاب نیز در لیست مونترال قرار گیرد و از مسئولان ایرانی خواسته شد بدون فوت وقت، اقدامات لازم در جهت کاهش آلودگی را انجام دهند.

تالاب آلاگل در غرب جاده " آق قلا - اینچه برون " ، در ١٧ کیلومتری جنوب غربی اینچه برون قرار دارد که یکی از معضلات جدی گریبانگیر این تالاب قدیمی ، احداث جاده در کنار تالاب است. این مسیر در حال احداث هم اکنون نیمه تمام رها شده است.

احداث سد خاکی در بالا دست و کانال کشی و پمپاژ آب از تالاب برای آبیاری مزارع زیتون نیزموجب بهم خوردن تعادل طبیعی تالاب شده است.

مسئولان : طلای سیاه یا تالاب؟

همانطور که در این گزارش آمده است: بسیاری از تالاب های ایران به دلیل نداشتن ارزش اقتصادی زود بازده قربانی ماده پر ارزش زود بازده ای به نام نفت یا همان طلای سیاه می شوند.

تالاب هورالعظیم در منتهی الیه رودخانه کرخه ، مرز بین ایران و عراق قرار دارد که از رودخانه هاى دجله ، فرات و کرخه تغذیه مى کند ، طی سالهای گذشته ترکیه و عراق با احداث بیش از ٣٠ سد بزرگ روى رودخانه های دجله و فرات واجرای پروژه های انتقال آب ، تاحد زیادی موجب کاهش مساحت این تالاب شدند. اسناد موجود و بررسى تصاویر ماهواره اى مربوط به سال هاى ١٩٧٣، ١٩٩٠و ٢٠٠٠ میلادى نشان مى دهد که بیشترین ضربه به این تالاب از ناحیه احداث سد در دو کشور ترکیه و عراق بوده که با احداث سد کرخه در ایران این روند تشدید یافته است .

اجرای طرح توسعه ای میدان نفتى آزادگان ، ایجاد چندین حلقه چاه تزریقى وتولیدى واحداث جاده هاى دسترسى به تالاب توسط شرکت نفت ایران بدون انجام ارزیابى زیست محیطى، موجب از بین رفتن قسمت جنوبى تالاب شده است و عملیات نفتى در بخش شمالى نیز ادامه دارد.

همچنین احداث خطوط لوله انتقال و تاسیسات استحصال و توسعه راه ها و چاه هاى نفتى نیزهر روز بر میزان آلودگى ها و تخریب تالاب می افزاید.

به گزارش مهر ، بررسی ها نشان می دهد با توجه به اینکه درآمد اصلی کشور از ناحیه فروش نفت بوده و با این استدلال که به نوعی اقتصاد کشور مدیون پول نفت است مسئولان امر از آلودگی ها و تخریب های ناشی از حفاری ها و ایجاد پالایشگاه های نفتی چشم پوشیده و یا با ارفاق اجازه پیشبرد برنامه های نفتی بدون در نظرگرفتن مصالح زیست محیطی را می دهند و این ادعا را می توان به عینه در سطح بسیاری از زیست گاه ها و منابع طبیعی کشور از جمله تالاب ها مشاهده کرد .

بنابراین گزارش تالاب های دیگر کشور که اغلب آنها نیز در سطح بین المللی شناخته شده هستند از قبیل مصب رودخانه گز و حرا، گمیشان، دریاچه پریشان و دشت ارژن ، آب بندان فریدون کنار، مصب رودخانه های شور ، شیرین و میناب ، دریاچه های شورگل ، یادگارلو و دورگه سنگی، امیرکلایه ، دریاچه قوپی ، جزیره شیدور، کولاب بندر کیاشهر و دهانه سفید رود و قوریگل نیزتوسط عوامل مخاطره آمیز مختلف اما مشابه مانند پرورش میگو ، طرح های نفتی ، چرای دام، پروژه های راه سازی ، تبدیل تالاب به اراضی کشاورزی ، ورود فاضلاب ، سد سازی ، واردکردن گونه های جانوری و گیاهی غیر بومی و غیره در معرض خطر و نابودی قرار دارند.

البته منکر زحمات متولیان حفاظت از محیط زیست در جهت ملزم کردن دستگاه ها ، سازمان ها و کارخانجات آلوده کننده محیط زیست به استفاده از تصفیه خانه ها و جلوگیری از تخریب و کاهش آلودگی ها نیستیم اما واقعیات حاکی از نوعی کم کاری در این حوزه است که شاید بتوان گفت زور برخی ، به حافظان محیط زیست و منابع طبیعی کشور می چربد و در نتیجه مصلحت های مقطعی را به آینده نگری ترجیح می دهند و می توان گفت در برابر این مسائل راه سکوت گزیدن بهتر از سرو صدا و ایستادگی است.

سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان منابع طبیعی کشور به عنوان حافظان اصلی عرصه های طبیعی کشور باید بلندگوی این عرصه های خاموش در برابر تخریب های سرسام آور و بیشمار آن باشند اما متاسفانه شاهدیم که به جزء در مواردی خاص و سلیقه ای در بسیاری از موارد دیگر تلاش های رسانه های جمعی- به عنوان یاران وتریبون های این دو دستگاه - برای کسب اخبار و گزارش از تخریب های زیست محیطی اغلب با پاسخ های منفی و حتی مقاومت های شدید از سوی مسئولان امر برای جلوگیری از انتشار خبرهای اینگونه مواجه می شود که این خود نشان از نبود صداقت و حقانیت در این دستگاه ها برای اجرای عدالت است.

به گزارش مهر ، چون منابع طبیعی و زیست محیطی کشور حق یک یک مردم است ، سازمان های مسئول حق هیچگونه تسامح ، محافظه کاری یا مصلحت اندیشی را بدون اجازه مردم ندارند و باید آشکارا موارد تخلف را اعلام کنند تا مردم خودشان در مورد آن تصمیم بگیرند.