قبل از اروپا، تکلیف خودمان را روشن کنیم

علی خرم، تحلیلگر مسائل بین‌الملل و دیپلمات پیشین، در روزنامه «آرمان» نوشت:

تلاش‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی در جهت جلب و جذب بهترین بسته پیشنهادی اروپا تعلق گرفته بود که پنجشنبه برخی مطالبی کلی همراه با تعهد اروپا در حمایت از برجام رسما به وزارت امور خارجه تحویل داده شد.

رییس‌جمهور درباره این بسته، ابراز ناامیدی کرد؛ زیرا بسته تشویقی حاوی محورهای اجرایی نبود و به کلی‌گویی شبیه می‌شد. روز جمعه نیز هیات دکتر ظریف در جمع گروه ۱+۴ همین مطالب کلی را دریافت کرد.

چرا انتظارات جمهوری اسلامی برآورده نشد؛ درحالیکه محورهای آماده شده، طبق اعلام خود اتحادیه اروپا، محورهایی کارساز بودند، ولی در بسته پیشنهادی اروپا درج نشد؟

برخی از این محورها آنطور که اروپا به طور غیررسمی اعلام کرده شامل حمایت ۱۰میلیارد دلاری از سرمایه‌گذاری در ایران توسط سرمایه‌گذاران اروپایی و ایرانی، تضمین خرید نفت ایران در حد یک میلیون بشکه در روز، توصیه به اعضای کمیسیون اقتصادی اروپا برای حواله مبالغی به بانک مرکزی ایران تا تنگنای اقتصادی ایران فعلا برطرف شده، با صادرات ایران به آن کشورها جبران شود و...

چرا بسته تشویقی اروپا در آخرین لحظات تغییر کرد؟ به نظر می‌رسد اروپا نسبت به نیات ایران دچار تردید شده است. یکی از آنها، تاکید مستمر ایران بر خروج از برجام است که مورد انتقاد وزیر امورخارجه فرانسه قرار گرفته است. اما عامل مهمتر، عدم تطبیق سیاست رفتاری با انتظارات و توقعات است.

اروپایی‌ها امید داشتند با عرضه بسته تشویقی به ایران و حمایت قاطع از برجام، بتوانند ایران را در کنار خود داشته باشند؛ به ترتیبی که ملاحظات اروپا را مدنظر قرار دهد. به عبارت دیگر، اروپا در دیدگاه خودش با قد علم کردن در مقابل آمریکا، به منظور حفظ نظم موجود بین‌المللی و دفاع از چارچوب حقوق بین‌الملل و مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد، قصد دارد نشان دهد سرمایه‌گذاری درستی انجام داده و ایران مظلوم و قربانی زورگویی آمریکاست.

در چنین شرایطی ایجاب می‌کرد جمهوری اسلامی مراعات تنگناهای اروپا را می‌کرد تا از دایره‌ای خارج نشود که مخالفان ایران در اتحادیه اروپا قوی‌تر شده و با نفّاسات شیطانی آمریکا، اسراییل و عربستان همراه شوند و بسته پیشنهادی را در بن‌بست قرار دهد.

روحانی با سفر موفقی که به سوییس و اتریش داشت، راه را برای بسته پیشنهادی و همکاری با اروپا بازتر کرد. ولیکن ایشان نباید انتظار می‌داشت با تهدید به بستن تنگه هرمز که در ایران از سوی مسئولان نظامی به وضوح تفسیر شد، و با اتهام طراحی برای اقدام تروریستی توسط یک دیپلمات ایرانی، کماکان درب در اروپا به روی پاشنه سابق بچرخد.

آنچه در این بحث مطرح است، ملاحظات اروپایی، چینی و روسی است که بسته پیشنهادی را می‌خواهند به ایران تحویل دهند و در یک همکاری مشترک در مقابل تحریم‌های بی‌رحمانه آمریکا بایستند.  زمانی که چین محافظه‌کار، ناخشنودی خود را از تهدید ایران برای بستن تنگه هرمز به وضوح اعلام می‌دارد، باید مخالفتش را در ارائه بسته پیشنهادی به ایران ترجمه کرد و در عدم خرید نفت از ایران و عدم همکاری در تحریم‌های آمریکایی جست‌وجو کرد.

اروپایی‌ها هم فکر می‌کنند قرار نیست چشم بسته از جمهوری اسلامی حمایت کنند و در همان حال، ایران برای دفاع از خود وارد بحران بین‌المللی دیگری در تنگه هرمز شود و یا دیپلماتش متهم به طراحی اقدامات تروریستی در خاک اروپا باشد.

شاید ما باید ابتدا تکلیف‌مان را با خودمان روشن کنیم که آیا می‌خواهیم بسته پیشنهادی اروپا راهگشای ما و مقابله کننده با تحریم‌های آمریکا باشد و یا قرار است نظر عده‌ای را که اعتقاد دارند باید به هر قیمتی همکاری با اروپا را بهم زد، دنبال کنیم؟