شرق/ محمد جواد روح: «عبدالفتاح سلطانى» وكيل دادگسترى و عضو هيات مديره كانون وكلاى ايران ديشب پس از ۲۱۹ روز بازداشت موقت با قرار وثيقه ۱۰۰ ميليون تومانى از زندان آزاد شد. سلطانى كه مراحل توديع قرار وثيقه اش طى دو روز گذشته انجام شده، قرار بود حدود ساعت ۴ بعدازظهر ديروز آزاد شود، اما خانواده وى پس از چند ساعت انتظار پشت درهاى زندان اوين توانستند حدود ساعت ۸ شب، انتظار طولانى تر ۲۱۹روزه خود را پايان يافته ببينند. سلطانى ساعتى پس از آزادى در منزل خود در شهرك اكباتان به خبرنگار «شرق» گفت كه كل مدت زندان خود را در بند نوساز ۲۰۹ اوين گذرانده است. او كه به صراحت از شكل نگهدارى خود در زندان و تنها بودنش طى دو ماه از بازداشت شش ماهه اش انتقاد داشت، خبر از آن داد كه بازپرس اول پرونده يك روز پس از بازداشت قصد داشته او را با وثيقه ۱۰۰ ميليون تومانى آزاد كند، يعنى همان اتفاقى كه اكنون و پس از بازداشت ۶ماهه وى افتاده است. سلطانى اضافه كرد كه ساعاتى پس از صدور قرار وثيقه توسط بازپرس اول، اتفاقاتى رخ داد كه باعث شد بازپرس براى او، قرار بازداشت موقت صادر كند. به گفته اين وكيل دادگسترى، صدور دو قرار متفاوت براى يك اتهام آن هم در ظرف چند ساعت خلاف آيين دادرسى است.
«توهين به دادستان» و «تبليغ عليه نظام» دو اتهامى بود كه در اولين روزهاى بازداشت به سلطانى تفهيم شد، اما به گفته وى، ۲۵ روز بعد اتهام «اقدام عليه امنيت ملى» هم به اتهامات وى افزوده شد. اتهامى كه به چهار پرونده اى برمى گشت كه او وكالت آنها را برعهده داشت: دو پرونده مربوط به متهمان جاسوسى هسته اى در كنار پرونده هاى «زهرا كاظمى» روزنامه نگار مقتول و پرونده يكى از ماموران سابق وزارت اطلاعات.
چند هفته اى پس از طرح اين اتهامات بود كه سلطانى توانست با خانواده اش ملاقات كند: «تا آن زمان ممنوع الملاقات بودم. يك ماه و نيم از بازداشتم را گذرانده بودم كه به خانواده ام اجازه دادند» اما «وكلايم تا ۶ماه هيچ ملاقاتى نداشتند تا اوايل زمستان كه آقاى نجفى توانا توانستند دوسه ساعتى با من ديدار كنند.»
نجفى توانا يكى از ۷ وكيل اين وكيل تازه از زندان آزاد شده است. «فريده غيرت» و «زهرا پراكند» كه ديشب قبل از همه به ملاقات وى آمده بودند به همراه «شيرين عبادى»، «محمد سيف زاده»، «محمد شريف»، «محمد على دادخواه» و «امير حسين آبادى» ديگر وكلاى سلطانى هستند. ظاهراً پس از ملاقات نجفى توانا با سلطانى بود كه انعطاف لازم براى آزادى وى به وجود آمد. سلطانى تعريف مى كند: «قرار بازداشت موقتم تا دوم بهمن ماه ادامه داشت كه در آن موقع، به وثيقه ۸۰۰ ميليون تومانى تبديل شد.» اين همان وثيقه اى بود كه به علت سنگين بودن مورد اعتراض وكلا و نيز جمعى از موكلان سياسى- دانشجويى سلطانى قرار گرفت. اما قبل از همه، خود سلطانى اعتراض كرده بود: «من به اصل قرار وثيقه اعتراض داشتم و نه فقط به سنگينى آن. به مسئولان پرونده هم گفتم كه تنها قرار قانونى، كفالت است و قرار وثيقه را نامناسب مى دانم.» اين اعتراض پذيرفته نشد اما با رايزنى هاى انجام شده در بيرون زندان توسط وكلا و خانواده سلطانى، رقم اوليه كاهش يافت. به گفته سلطانى، در تاريخ ۱۸ بهمن قرار وثيقه به ۱۰۰ ميليون تومان كاهش يافت كه اين مسئله ۲۰ بهمن به من ابلاغ شد و با آنكه من اصل وثيقه را قبول نداشتم، دوستان اقدام كردند و با توديع وثيقه در روز شنبه همين هفته (پريروز) زمينه آزادى فراهم شد».
غيرت از جمله وكلاى سلطانى شرحى از بيرون زندان و چگونگى تبديل قرار بازداشت به وثيقه ۸۰۰ و سپس ۱۰۰ ميليونى مى دهد: «همه وكلا به وثيقه ۸۰۰ ميليونى اعتراض داشتند. پس از آنكه مطلع شديم وثيقه به ۱۰۰ ميليون كاهش يافته، تعدادى از وكلا براى تامين آن اعلام آمادگى كردند و موضوع را من از طريق همسر آقاى سلطانى به ايشان منتقل كردم. اما ايشان پيغام دادند كه تا زمان تبديل قرار بازداشت به كفالت، صبر كنيد. به همين خاطر، هفته گذشته در دادگاه انقلاب حاضر شديم و از رئيس شعبه ۲۶ خواستيم با تبديل قرار بازداشت به كفالت موافقت كنند و بنده خودم را به عنوان كفيل آقاى سلطانى معرفى كردم، اما جناب قاضى نپذيرفتند.» بعد از اين مراحل بود كه در نهايت، سلطانى راضى به سپردن وثيقه شد و از آنجا كه به گفته غيرت، «نمى خواست براى دوستان مشكلى ايجاد شود»، سند دفتر وكالت خود كه در آن با سه نفر ديگر از وكلا شريك است، تقديم دادگاه كرد و مراحل آزادى طى شد.

• اقدامات نهادهاى مدنى
غيرت كه نايب رئيس كانون وكلا و نيز سخنگوى انجمن دفاع از حقوق زندانيان است، درباره اقدامات نهادهاى مدنى در پرونده سلطانى به «شرق» گفت: «هر يك از نهادها، به تبع سلايق خود، دفاعياتى كرده اند، اما هنوز وارد دفاع اصلى نشده ايم.» به تعبير غيرت، «همه دفاعيات براى آن بوده كه به امروز، يعنى روز آزادى سلطانى برسيم و در اين زمينه، انجمن دفاع از حقوق زندانيان، كانون مدافعان حقوق بشر، فعالان ملى _ مذهبى و دانشجويانى كه سلطانى وكالتشان را عهده دار بوده، بيانيه ها و نامه هاى متعددى خطاب به مقامات مسئول صادر كرده اند.» غيرت يادآور شد كه يك بار خود به همراه «عمادالدين باقى» رئيس انجمن دفاع از حقوق زندانيان و «شيرين عبادى» رئيس كانون مدافعان حقوق بشر براى ملاقات با رئيس قوه قضائيه به دفتر وى رفته اند، اما اين ملاقات انجام نشد ولى نامه آنها كه درخواست آزادى سلطانى در آن مطرح شده بود، دريافت شد. نكته اى كه غيرت با سكوت از كنار آن گذشت، اقدامات «كانون وكلاى مركز» در دفاع از سلطانى بود كه نه تنها يك وكيل كه از اعضاى هيات مديره آن است. غيرت كه ظاهراً مى خواست مطالبى را در اين مورد، به طور خصوصى با سلطانى در ميان گذارد، در پاسخ به سئوال همكار تازه از زندان آزادشده اش، گفت كه كانون موضوع را به IBA (اتحاديه بين المللى كانون هاى وكلا) گزارش نكرده است.