روزنامه آفتاب یزد

بالاخره آن اتفاق بزرگ رخ داد و دولت پس از عبور کاروان از پل انتخابات، تصمیمش را گرفت و قصد کرده است تا موضوع را حتی اگر شده نصفه نیمه به کناری بگذارد. دولت در سال قبل به روال هر سال مبلغ ۴۲ هزار میلیارد تومان برای یارانه‌ها اختصاص داده بود و آنچه که در بودجه امسال بیش از همه جلب توجه کرد نصف شدن تقریبی این رقم بود.

دولت در لایحه بودجه سال پیش رو با کاهش قابل توجه بودجه یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها به ۲۳هزار میلیارد تومان همه را به نوعی شگفت زده کرد. به ویژه آنکه پیش از آن فضاسازی رسانه‌ای خاصی برای آمادگی افکار عمومی برای هضم این موضوع صورت نگرفته بود. در واقع این عدد به این معنا است که عملاً یارانه بیش از ۳۰ میلیون نفر حذف خواهد شد. دولت در سال قبل با تلاش‌های هر روزه نهادهایی همچون وزارت نفت باید هر ماه مبلغ ۳۴۰۰ میلیارد تومان پول را نقداً به حساب یارانه‌ها واریز نماید و امسال این مسئولیت که در ۱۰ روز آخر ماه چند وزارتخانه را به هم می‌ریخت ظاهراً سبک‌تر شده است و به مبلغ ماهانه ۱۹۱۶میلیارد تومان کاهش یافته است.

اما حال مهمترین پرسش میلیونها ایرانی این است که کدام یک از این ۷۵ میلیون در زمره این ۳۰ میلیون نفر قرار خواهند گرفت و چه‌کسانی جزو ۴۵ میلیون یارانه بگیر راه یافته به مرحله بعد خواهند بود.

سیستم ملی پایش
بسیاری از منتقدان معتقدند که نظام یارانه‌ها همان منبع تخریب سیاسی است که در دولت قبل از رقیب به یادگار ماند و هر کس که بدون برنامه بخواهد آن را جابجا نماید، ممکن است عواقب سیاسی آن را برای جناح و حزبش به‌جان خریده باشد. سیستم اداری نه‌چندان کارآمد دولتی معمولاً کارنامه موفقی در اجرای طرح‌های کلان دولتی از خود نشان نداده است. برقراری یک سیستم پایش ملی برای الک کردن آنان که نیازمند هستند از افرادی که بدون داشتن نیاز، یارانه می‌گیرند، نیاز به تعداد انبوهی کارمند آماده به کار و دقیق، سیستم نرم افزاری و اهرم‌های پایش‌گر دارد. از آن جمله می توان به رصد شاخص‌ها همچون مالیات، درآمد و املاک و مانند اینها اشاره کرد که یکی از مشکلات موجود مبحث راه‌اندازی چنین سیستمی است. به‌گونه‌ای که کمترین اعتراض ممکن حول آن صورت گیرد.

تصور صف‌های طولانی مردم که در ورودی فرمانداری‌ها منتظر نوبت هستند تا فرم‌های اعتراض را پر کنند و مصاحبه‌های رسانه‌های منتقد همچون صدا و سیما با آنها شاید اصلی‌ترین دلیلی بود که پیش از این دولت را از صرافت اجرای طرح قانونی موجود مبنی بر حذف دهک‌های بالای درآمدی از نظام یارانه منصرف می کرد. خصوصاً آنکه انتخابات نیز در پیش بود و اجرای چنین طرحی قطعاً به معنای باخت پیش از موعد بود. حال پرسش اصلی درباره چند و چون سیستم ملی پایش است.

همه همدیگر را نگاه می کنند
سازمان برنامه وبودجه تا کنون هیچ جزئیاتی از نوع سیستم پالایش ملی یارانه بگیران ارائه نداده است. نمایندگان مجلس نیز در پاسخ به تماس خبرنگار آفتاب اقتصادی از روند کار اظهار بی اطلاعی کردند و تنها به این موضوع بسنده کردند که با توجه به عدم پیش بینی بودجه دولت ناچار از اجرای این طرح است و احتمالاً ساز و کار آن را نیز پیش بینی کرده است. در واقع به نظر می رسد که اطلاعات بسیاری در این زمینه وجود ندارد.

نظر کارشناسان برنامه و بودجه
کارشناسان برنامه و بودجه نیز در گفتگو با آفتاب اقتصادی از تاکید رئیس سازمان بر تکمیل فرایند‌ها سخن گفت. ظاهراً آنگونه هم که به نظر می رسد آمادگی کامل وجود ندارد و سیستم پایش ملی همچنان در حال تکوین بوده و به صورت کامل اجرایی نشده است. یکی از کارشناسان با حفظ نام اما از لیست احتمالی اولیه برای محذوفین یارانه سخن گفت. بر اساس این لیست دولت با قراردادن جمعیت عمومی کشور در نظام دهک‌بندی اقدام به تقسیم و پایش اولیه می‌نماید تا لیست نهایی استخراج گردد.

وی افزود: «قرار بر این است که پایش در حداقل دو مرحله و یا بیشتر انجام گیرد. یعنی در ابتدا آنها که درآمد بالایشان محرزتر است از لیست یارانه حذف شوند. یک نظر بر آن است که این امر با اطلاع قبلی و ازطریق سیستم پیامکی انجام گیرد و در مقابل عده ای از کارشناسان معتقدند که می‌توان یارانه‌ها را بر اساس درآمد حذف کرد و نیاز به ایجاد حساسیت‌های اینچنینی نیست».

براساس این اطلاعات لیست محذوفین اولیه شامل این ۷ گروه خواهند بود:

کدام گروهها حذف خواهند شد
بر اساس اولین بند الحاقی تبصره ۱۴ لایحه بودجه ای که پیش از این نمایندگان مصوب کردند ولی اجرا نشد دولت موظف است که چند گروه را به طور کامل از لیست یارانه بگیران حذف نماید. به دلیل اشکالاتی که در اجرا وجود داشت ، این لیست برای اجرا در بودجه جدید با تغییراتی همراه خواهد بود.

گروه اول
مستخدمین و کارمندان دولتی اولین گروهی هستند که بررسی درآمدی آنها به دلیل شفافیت درآمدی که دارند آغاز شد و بر این اساس، تمام کارمندان و حقوق بگیران شامل: نمایندگان مجلس شورای اسلامی ، مدیران ارشد دولتی، اعضای هیئت علمی ، اعضای مراکز پژوهشی، قضات، تمام مسئولین کشوری و لشکری با رتبه حقوق بالا (بیش از 3 میلیون و پانصد هزار تومان) اولین گروه از محذوفین خواهند بود.

با توجه به وجود اطلاعات درآمدی آنها در سیستم‌های دولتی، لیست این افراد هم اکنون نیز بسته شده است. همچنین قرار بر این است که نهادهای عمومی همچون شرکت‌های نیمه‌دولتی و بانک‌ها نیز در این زمینه با دولت همکاری داشته باشند.

گروه دوم
پزشکان، پیراپزشکان، دندانپزشکان به غیر از انترن‌ها و همچنین کارآموزان با حقوق زیر سه میلیون تومان از لیست دریافت یارانه‌ها حذف خواهند شد.

گروه سوم
کارکنان دولت در تمام قوای سه گانه و همچنین تمام بازنشستگان کشوری و لشکری که سمتی غیر از مدیریت ارشد و عضویت هیئت علمی و امثالهم دارند ، اما حقوق آنها بالاتر از 3 میلیون و پانصد هزار تومان است. کارمندان شهرداری‌های سراسر کشور، شرکت‌های اقماری دولتی و مانند اینها از جمله این حذف‌شدگان هستند.

گروه چهارم
تمام جمعیت تقریبی ۵ میلیون نفری ایرانیانی که در خارج از کشور اقامت دائم دارند و این اقامت برای مسئولین دولتی محرز شده است. از جمله اولین شاخص‌هایی که بر اساس آنها این لیست تنظیم شده است نظام جامع پایش ورود و خروج و سیستم صدور روادید است.

گروه پنجم
مرحومین! بنا بر برخی آمارها بیش از دو میلیون نفر از شهروندان متوفی به دلیل عدم شناسایی هنوز یارانه دریافت می‌کنند و از مدتها پیش سازمان ثبت و احوال مامور شناسایی این موارد شده است و به زودی لیستی از این افراد نیز ارائه خواهد شد.

گروه ششم
تمام شاغلین به مشاغل آزاد، صاحبان صنایع، صاحبان کارت‌های بازرگانی، واردکنندگان و صادرکنندگان که براساس اسناد موجود فعال هستند و گروههای اینچنینی که حداقل درآمد سالانه آنها بیش از 35 میلیون تومان برآورد شود.

گروه هفتم
تمام افرادی که بر اساس سیستم پایش حساب‌های بانکی دارای تراکنش مالی بالا هستند، پرداخت کنندگان مالیات در ارقام بالا، قاچاقچیان کالا و ارز که محکوم شده اند، دارندگان املاک و مستغلات که دارایی آنها قابل احصاء باشد، تمام دارندگان پروانه کسب فعال در برخی مناطق پر درآمد همچون شمال شهر تهران جزء این گروه هستند. در این گروه گلوگاه‌هایی تعریف می شود و هر کس که جزء کارمندان دولت نیست، اما درآمد بالا دارد و این درآمد برای دولت محرز می شود در لیست حذفیات یارانه بگیران قرار خواهد گرفت. برای نمونه قرار است از اطلاعات سازمان مالیاتی کشور درباره حساب‌های بانکی با تراکنش بالا استفاده شود.

بازماندگان
مهمترین هدف این برنامه پایش دقیق است تا میزان فرم‌های اعتراض را به حداقل اوراق برساند. به همین خاطر مسئولین امر از هم اکنون تاکید می نمایند که نیازمندان واقعی حذف نخواهند شد. محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در اولین اظهارنظر خود در این باره پس از ارائه لایحه بودجه گفت: «هیچ نیازمندی از پرداخت یارانه‌ها حذف نمی شود و همه نیازمندان چه افرادی که شناسایی شده‌اند و چه کسانی که خود اعلام می کنند مشمول پرداخت یارانه‌ها خواهند بود.»

او همچنین گفت: «امسال مستمری افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی سه و چهار دهم برابر افزایش یافته است و تا ۷۰۰ هزار تومان به خانواده‌های ۵ نفر به بالا پرداخت می شود.» ظاهراً برنامه این است با افزایش حقوق مشمولین کمیته امداد و بهزیستی به نوعی ، برای این موضوع یک ضربه گیر سیاسی نیز تعبیه شود.