عربستان سعودی: نفرت‌پراکنی رسمی اقلیت‌ها را هدف می‌گیرد
تحریک‌ها منجر به تبعیض علیه شیعیان و دیگر گروه‌ها می‌شود

(بیروت)- در گزارشی که امروز منتشر شد دیده‌بان حقوق بشر گفت که بعضی از روحانیان و نهادهای دولتی سعودی دست به تحریک به نفرت و تبعیض علیه اقلیت‌های دینی از جمله اقلیت مسلمان شیعه‌ی این کشور می‌زنند.

گزارش ۶۲ صفحه‌ای با عنوان «آنها برادران ما نیستند: نفرت‌پراکنی مقامات سعودی» به شکل مستند نشان می‌دهد که عربستان سعودی به عالمان مذهبی و روحانیان منصوب دولت اجازه داده است که با عباراتی توهین‌آمیز از اقلیت‌های مذهبی یاد کنند یا در اسناد رسمی و احکام مذهبی که بر تصمیم‌گیری‌های دولت تأثیر می‌گذارند علیه آنها نفرت‌پراکنی کنند. در سال‌های اخیر، روحانیان دولتی و دیگران از اینترنت و رسانه‌های اجتماعی استفاده کرده‌اند تا علیه مسلمانان شیعه و دیگرانی که با نظراتشان همخوانی ندارند دست به نفرت‌پراکنی و تحریک بزنند.

سارا لی ویتسون، مدیر بخش خاورمیانه‌ی دیده‌بان حقوق بشر گفت «در سال‌های اخیر عربستان سعودی بی‌وقفه روایتی اصلاح‌گرایانه را تبلیغ کرده است، با این حال اجازه می‌دهد که روحانیان مرتبط با دولت و کتاب‌های درسی به شکل علنی اقلیت‌های مذهبی مثل شیعه را به شکلی شیطانی ترسیم کنند». وی افزود «این نفرت‌پراکنی تبعیض نظام‌مند علیه اقلیت شیعه را تداوم می‌بخشد-و در بدترین حالت- توسط گروه‌های خشن برای حمله به آنها به کار بسته خواهد شد».

دیده‌بان حقوق بشر به این نتیجه رسیده است که نفرت‌پراکنی، در کنار تعصب ضدشیعه در نظام قضایی کیفری، نقشی حیاتی در اعمال تبعیض علیه شهروندان شیعه‌ی سعودی دارد. دیده‌بان حقوق بشر اخیراً ارجاعات توهین‌آمیز به دیگر گرایش‌های دینی، از جمله یهودیت، مسیحیت، و اسلام صوفی را در برنامه‌ی تحصیلی مذهبی این کشور نشان داده بود.

روحانیان مذهبی، که همگی آنها سنی هستند، اغلب با عنوان رافضه یا روافض(ردکنندگان) از شیعیان یاد می‌کنند و دست به تخریب باورها و آیین‌های آنها می‌زنند. آنها همچنین اختلاط و ازدواج بین مذاهب را محکوم کرده‌اند. یکی از اعضای شورای عالمان ارشد دینی عربستان سعودی، بالاترین نهاد دینی کشور، در دیداری عمومی به پرسشی درباره‌ی مسلمانان شیعه پاسخ داد «آنها برادران ما نیستند...بلکه آنها برادران شیطان هستند...».

وقتی گروه‌های مسلح مثل دولت اسلامی، که همچنین به نام داعش شناخته می‌شود، یا القاعده از این نفرت‌پراکنی‌ها برای توجیه مورد هدف قرار دادن غیرنظامیان شیعه استفاده می‌کنند چنین اظهارنظرهایی می‌تواند پیامدهایی مرگبار داشته باشند. از اواسط  سال ۲۰۱۵، داعش به شش مسجد و بناهای مذهبی شیعیان در استان شرقی عربستان سعودی و نجران حمله کرده است، و بیش از چهل نفر را کشته است. بیانیه‌های داعش در به عهده گرفتن این حملات اعلام کرده بودند که مهاجمان «بنای شرک»(چندخدایی) و رافضه را هدف قرار داده‌اند، که همان عبارت مورد استفاده در کتاب‌های درسی آموزش دینی سعودی برای هدف گرفتن شیعیان است.

عبدالعزیز بن باز، مفتی اعظم سابق عربستان سعودی که در سال ۱۹۹۹ درگذشت، در احکام مذهبی متعددی شیعیان را محکوم کرده بود. مجموعه‌ی فتواها و نوشته‌های بن باز به شکل عمومی در وب‌سایت کمیته‌ی دائمی تحقیق اسلامی و صدور فتوای عربستان سعودی قابل دسترسی است.

بعضی از روحانیان از ادبیاتی استفاده می‌کنند که اشاره می‌کند که شیعیان بخشی از توطئه‌ای علیه دولت، ستون پنجمی بومی برای ایران، و ذاتاً ناوفادار هستند. دولت همچنین به روحانیان دیگر با تعداد عظیم فالوئر در رسانه‌های اجتماعی-میلیون‌ها نفر در بعضی موارد- و رسانه‌ها اجازه می‌دهد تا بدون هیچ مشکلی دست به بدنام کردن شیعیان بزنند.

تعصب ضدشیعه در نظام قضایی سعودی، تحت کنترل تشکیلات مذهبی، هم دیده می‌شود و اغلب برخوردی تبعیض‌آمیز با شیعیان دارد یا به طور خودسرانه آیین‌های مذهبی شیعیان را جرم می‌پندارد. مثلاً در سال ۲۰۱۵ یک دادگاه سعودی شهروندی شیعه را به جرم میزبانی از مراسم خصوصی نماز جماعت شیعیان در منزل پدری به دو ماه زندان و ۶۰ ضربه شلاق محکوم کرد. در سال ۲۰۱۴، یک دادگاه در عربستان سعودی مردی سنی را به خاطر «همنشینی با شیعیان» محکوم کرد.

برنامه‌ی درس دینی التوحید یا (یکتاپرستی) وزارت آموزش عربستان سعودی که در سطوح ابتدایی، متوسطه، و ثانویه‌ی آموزش تدریس می‌شود، از ادبیاتی پوشیده برای تخریب آیین‌های مذهبی شیعه تحت عنوان شرک یا غلاه(اغراق) استفاده می‌کند. کتاب‌های درسی آموزش دینی سعودی چنین انتقادهایی را به رسم بازدید از قبور و حرم‌های مذهبی و توسل، درخواست از پیامبر و اهل بیت او برای میانجی‌گری در برابر خداوند، وارد می‌کنند. این کتاب‌های درسی می‌گویند که این رسوم، که هم شهروندان سنی و هم شهروندان شیعه به عنوان اعمال شیعیان می‌شناسند، زمینه‌ای برای اخراج از اسلام هستند و با فرستادن شدن به جهنم برای ابد مجازات خواهند شد.

قانون حقوق بشر بین‌الملل از دولت‌ها می‌خواهد تا «هر گونه تبلیغ نفرت ملی، نژادی یا مذهبی که منجر به تحریک به تبعیض، خصومت، یا خشونت بشود» را ممنوع کنند. پیاده‌سازی این ممنوعیت هموار نبوده است و گهگاه به عنوان بهانه‌ای برای محدود کردن اظهارنظرهای قانونی یا مورد هدف قرار دادن گروه‌های اقلیت استفاده شده است. هر گامی برای مقابله با نفرت‌پراکنی باید در محدوده‌ی ضمانت‌های کلی آزادی بیان برداشته شود.

برای رسیدگی به این مسئله، متخصصان در سال‌های اخیر آزمایشی را برای تعیین این پیشنهاد کرده‌اند که آیا یک اظهارنظر مشخص می‌تواند به شکل قانونی محدود شود یا خیر. بر اساس این فرمول، صحبت‌هایی که دیده‌بان حقوق بشر از عالمان دینی سعودی ضبط کرده است بعضاً به سطح نفرت‌پراکنی یا تحریک به نفرت یا تبعیض می‌رسد. اعلامیه‌های دیگری از آن آستانه عبور نمی‌کنند، اما مقامات باید به شکل عمومی آنها را رد و با آنها مقابله کنند. با توجه به اثرگذاری و  برد این عالمان، بیانیه‌های آنها نظامی از تبعیض علیه شهروندان شیعه را پیش می‌برد.

مقامات سعودی باید دستور توقف فوری نفرت‌پراکنی از سوی روحانیان مرتبط با دولت و نهادهای دولتی را صادر کنند.

کمیسیون ایالات متحده برای آزادی دینی بین‌المللی(USCIRF) به شکل مرتب عربستان سعودی را «کشور مورد نگرانی ویژه» نامیده است؛ این شدیدترین نام‌گذاری برای کشورهایی است که آزادی دینی را نقض می‌کنند. قانون آزادی دینی بین‌المللی مصوب ۱۹۹۸ به رییس‌جمهور امکان می‌دهد تا در صورتی که موجب «پیشبرد هدف» قانون باشد یا «منافع ملی مهم آمریکا نیازمند چنان چشم‌پوشی‌ای باشد»، دستوری برای چشم‌پوشی صادر کند. رییس‌جمهورهای آمریکا از سال ۲۰۰۶ چنین دستوری برای چشم‌پوشی در مورد عربستان سعودی صادر کرده‌اند.

دولت آمریکا باید این دستور را لغو کند و با مقامات سعودی کار کند تا تحریک به نفرت یا تبعیض علیه شهروندان شیعه و صوفی و همچنین دیگر ادیان را پایان بخشند. آمریکا باید همچنین برای حذف تمام انتقادات و تخریب‌ها علیه آیین‌های مذهبی شیعه و صوفی، و همچنین آیین‌های دیگر مذاهب، از برنامه‌ی آموزش مذهبی سعودی فشار بیاورد.

ویتسون گفت «با وجود کارنامه‌ی ضعیف عربستان در زمینه‌ی آزادی دینی، آمریکا عربستان سعودی را از تحریم‌های ممکن تحت قانون آمریکا محافظت کرده‌است». او افزود «دولت آمریکا باید قانون خودش را اعمال کند تا متحد سعودی‌اش را پاسخگو کند».