پس از چند ماه انتظار برای تعیین راهبرد دولت جدید ایالات متحده در افغانستان، رئیس جمهوری آمریکا دوشنبه شب گفت با خروج شتاب‌زده نیروهای نظامی موافق نیست. او گفت عقب نشنی عجولانه و شتاب زده نیروها می‌تواند به خلاء امنیتی بیانجامد.

رئیس جمهوری آمریکا اضافه کرد در افغانستان و پاکستان منافع آمریکا خیلی روشن است، و آن این که ما باید جلوی ایجاد و توسعه امن گاه های تروریست‌ها را بگیریم و از دسترسی تروریست‌ها به سلاح های کشتار جمعی جلوگیری کنیم.

وی تاکید کرد که ایالات متحده به حمایت خود از دولت و ارتش افغانستان در جنگ علیه تروریسم و افراطگرایی ادامه خواهد داد، اما در نهایت کشور باید به دست خود افغان‌ها اداره شود و امنیت آن به دست خودشان تامین شود.

پرزیدنت ترامپ با بیان این که تعهد آمریکا به افغانستان نامحدود نیست، گفت دولت افغانستان در عرصه‌های مختلف نظامی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باید تعهد خود را به مردم آن کشور نشان دهد و ما در این راه از آنها حمایت می‌کنیم.

وی با تاکید بر آن که بار اصلی مبارزه با تروریسم بر دوش افغانستان است، خاطر نشان کرد که آمریکا دیگر کشورسازی نخواهد کرد، بلکه تروریست ها را از بین خواهد برد.

ترامپ خاطر نشان کرد که از این پس شرایط زمانی و میدانی در جنگ افغانستان ستون و راهنمای اصلی استراتژی ایالات متحده را تعیین خواهد کرد، نه زمان بندی های سرخود و از پیش تعیین شده.

رئیس جمهوری آمریکا همچنین در مورد پاکستان، همسایه افغانستان، گفت که ایالات متحده نمی‌تواند در مورد حضور و تحرکات تروریست ها در پاکستان ساکت بنشیند.

وی افزود در گذشته پاکستان یک متحد با ارزش بوده و مردم آن کشور متحمل رنج‌های بسیاری شده‌اند. اما پاکستان گروه هایی را در خود جای داده که هر روز سعی می‌کنند ما را بکشند. این باید تغییر پیدا کند.

به گفته رئیس جمهوری آمریکا، زمان آن فرا رسیده است که پاکستان تعهد خود را به تمدن، نظم و صلح ثابت کند.

***

ارزیابی ولی آریا، تحلیلگر سیاسی و امنیتی(بی بی سی) از استراتژی جدید آمریکا در قبال افغانستان

نکات مثبت

برای اولین بار در شانزده سال گذشته، ایالات متحده یکی از بزرگترین مطالبات افغانستان را در چارچوب یک راهبرد جدید و جدی برآورده ساخت و آن چیزی نبود جز نامیدن پاکستان به عنوان حمایت کننده کسانی که آمریکا با آنها می‌جنگد و قرار دادن دو راه پیش روی پاکستان؛ یا اینکه با ایالات متحده همکاری کند و از این همکاری منفعت ببرد یا به حمایت خود از طالبان ادامه دهد و تبدیل به یک بازنده شود.

در صورت همکاری پاکستان می‌توان منتظر تحولات مثبتی در ثبات و امنیت افغانستان بود، ولی در صورتی که پاکستان راه عدم همکاری را برگزیند، تنبیه‌ها و تحریم‌های مختلفی بر این کشور تحمیل خواهد شد.

اولین تنبیه بزرگ برای پاکستان را در سخنان آقای ترامپ می‌توان دید؛ یعنی خواستن از هند تا در عرصه اقتصادی در افغانستان نقش بیشتری داشته باشد. با توجه به حساسیت پاکستان از نقش هند در افغانستان، این نکته برای پاکستان آزاردهنده و تلخ است.
اگر پاکستان به خواسته‌های جدید تن ندهد، یکی دیگر از پیامدها می‌تواند شامل ساختن نام پاکستان در فهرست کشورهای حامی تروریسم و وضع تحریم‌های اقتصادی و دیپلماتیک علیه این کشور باشد.

حمله مستقیم نظامی به پاکستان البته محتمل به نظر نمی‌رسد، هرچند امکان انجام عملیات‌های نیروهای ویژه آمریکا در داخل خاک پاکستان وجود خواهد داشت.

نکته دیگر اینکه خروج نیروهای ائتلاف در آینده براساس جدول زمانی نخواهد بود و مبتنی بر شرایط خواهد بود؛ یعنی خلاف آنچه در زمان آقای اوباما اتفاق افتاد و اعلام پایان ۲۰۱۴ به عنوان تاریخ خروج نیروهای رزمی ائتلاف، این پیام را به پاکستان و طالبان رساند که شما منتظر باشید ما در حال خروج هستیم. این باعث شد تا دولت از موضع ضعف با طالبان برخورد داشته باشد.

نکته مثبت دیگری که در این راهبرد وجود دارد مشخص کردن هدف و تعریف پیروزی است و آن چیزی نیست جز از بین بردن گروه‌های تروریستی و جلوگیری از به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان. این باعث خواهد شد تا دولت از موضع قدرت با طالبان برخورد کند و عناصر آشتی پذیرشان را وادار به آمدن به پای میز مذاکره کند.

نکات منفی

آقای ترامپ به فساد که نام دوم افغانستان خوانده می‎شود، اشاره‌ای نکرد. شاید هم نخواست به افغان‌ها بربخورد چون آقای اوباما و تیمش با مطرح کردن مستقیم مشکل فساد در رسانه‌ها و فاسد خواندن آقای کرزی و دولتش او را سخت آزرده ساختند.

هرچند آقای ترامپ ندادن چک سفید به افغانستان را مطرح کرد، ولی می‌توانست با صراحت بیشتری به عدم حکومت‌داری خوب در این کشور اشاره کند. با درنظرداشت اخطارهای صریحی که در سال‌های گذشته و به خصوص در این اواخر به دولت افغانستان داده شده است، بعید به نظر می‌رسد که از این به بعد کشورهای کمک‌کننده به معضل فساد اولویت کمتری بدهند، بلکه برعکس، فشارها در این زمینه بیشتر خواهد شد.

در این راهبرد تصریح شد که آمریکا به دولت سازی/ملت سازی و توسعه دموکراسی در افغانستان کاری ندارد. اگر واقعا چنین باشد، با توجه به شکنندگی نظام در افغانستان، راهبرد جدید چیزی نخواهد بود جز یک برنامه دیگر برای خروج. ولی این نکته عملی نیست و آمریکا و متحدین اروپایی‌اش مجبور خواهند شد به ادامه روند دولت‌سازی کمک کنند.

آقای بوش هم در ابتدا گفته بود هدفش در افغانستان دولت‌سازی نیست، ولی میلیاردها دلار را در این زمینه هزینه کرد.

خود آقای ترامپ هم در سخنرانی‌اش واضح ساخت که کمک‌ها به طور منسجم در عرصه‌های دیپلماتیک، توسعه‌ای و نظامی ادامه خواهد یافت. این بدان معنا خواهد بود که ایالات متحده و دیگر کشورهای کمک‌کننده در زمینه‌های غیرنظامی نیز به تلاش‌های خود ادامه خواهند داد.

امکان موفقیت

موفقیت استراتژی جدید تضمین شده نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد. مثلا در بعد منطقه‌ای، یک سناریوی منفی می‌تواند این باشد که با توجه به اینکه روسیه و ایران هم به نوعی همکاری با طالبان را شروع کرده‌اند و با ایالات متحده نیز رابطه خصمانه‌ای دارند، پاکستان و این دو کشور جبهه مشترکی را برای مقابله با غرب در منطقه تشکیل دهند و چین هم نقش چندان مثبتی بازی نکند که در این‌صورت وضعیت منطقه پیچیده‌تر از قبل خواهد شد.

نباید فراموش کرد که قدرت کشورهای منطقه در عرصه‌های نظامی، اقتصادی، دیپلماتیک و اطلاعاتی در مقایسه با پانزده سال قبل چند برابر شده است. بنابراین، دیپلماسی کشورهای غربی و افغانستان با کشورهای منطقه بیشتر از هر زمان دیگری از اهمیت حیاتی برخوردار است.

در بعد داخلی، موفقیت استراتژی جدید مستلزم آن است که تلاش‌ها و اقدامات دولت افغانستان برای مبارزه با فساد گزینشی نباشد و همچنین به وضعیت فعلی و تنش‌های جدی که باعث آسیب پذیری بیشتر دولت شده است از طریق اعتماد سازی، تمرکز زدایی و فراهم ساختن زمینه برای مشارکت واقعی تمام گروه‌های سیاسی رسیدگی شود.

منابع: صدای آمریکا، بی بی سی