همشهری / فرهاد رضائی
از هنگامی كه انسان زندگی قبيله ای در دامان طبيعت را به قصد زندگی فوق قبيله ای در زيستگاه های آهنی و سيمانی ترك كرد، با دردسرهای فراوانی رو به رو شد. در واقع، زندگی در شهرها و زيستگاه های شهری كه دكتر دزموند موريس، جانورشناس معاصر و متخصص رفتارشناسی، آن را باغ وحش انسانی لقب داده است، گرچه زندگی را در بسياری از جوانب سهولت بخشيده، سختی هايی را نيز با خود به همراه آورده است كه انسان گريزی از آنها ندارد.
يكی از اين سختی های همراه با زندگی در محيط های كوچكی به نام منازل آجری ، نظافت مستمر و پيوسته محيط داخلی خانه ها است، زيرا اين محيط های كوچك مجالی برای ريخت و پاش زياد و كثيفی اطراف نمی دهند و با كوچك ترين غفلت در اين زمينه، عرصه را بر ساكنان خود تنگ و دشوار می كنند.
البته دانشمندان، مهندسان و پژوهشگران مختلف نيز در گوشه و كنار جهان هيچگاه در اين زمينه از سعی و تلاش باز ننشسته اند و همواره در صدد بهبود هرچه بيشتر وضع رفاه بشر و سهولت بخشيدن به زندگی اين موجود زنده برآمده اند و انواع ابزار و فناوری ها را در اين راستا طراحی و توليد كرده اند.

پوشش خود پاك شونده
يكی از تازه ترين اختراع های انجام شده برای آسايش بيشتر انسان ها در زيستگاه های شهری، ناشی از ابتكار جديد نانوتكنولوژيست ها است كه روشی نوين برای نظافت حمام ها و دستشويی های موجود در منازل و ساختمان های غير مسكونی ارايه داده اند؛ ابتكاری كه می تواند به ويژه خانم های خانه دار را از رنج نظافت مستمر اين بخش از منزل رها سازد.
به گزارش خبرگزاری بی بی سی، دانشمندان در كشور استراليا پوشش ويژه ای را توليد كرده اند كه به گفته آنان، قادر است اين وظيفه ناخوشايند را به عهده گيرد و انسان را از انجام آن خلاص كند.
بر پايه اين گزارش، پوشش تازه توسعه يافته به وسيله محققان استراليايی، درواقع متشكل از نوعی نانوذرات سازگار با محيط زيست است كه می تواند وظيفه نظافت، ضدعفونی و گندزدايی دستشويی و حمام را به عهده گيرد و اين عمل را به طور مطلوبی به انجام رساند.
روز اوال ، يكی از دانشمندان فعال در گروه تحقيقاتی ذرات و كاتاليست ها در دانشگاه نيوساوت ولز يعنی جايی كه اين پوشش نانوتكنولوژيك به تازگی توسعه يافته است، تصريح می كند: با بهره گيری از اين پوشش خود پاك شونده ، می توانيد نظافت دستشويی و حمام منزل خود را به طور شايسته و مطمئنی انجام دهيد، بدون آن كه نيازی به استفاده از مواد شيميايی ضدعفونی كننده يا انواع تركيبات گندزدا داشته باشيد .
اين گزارش می افزايد البته مواد و تركيبات خود پاك شونده ديگری نيز پيش از اين توليد شده اند، اما كاربردهای گوناگون آنان محدود به استفاده در فضاهای بيرون ساختمان ها و در محيط های باز است، زيرا برای فعال سازی مولكول های به كار رفته در ساخت اين قبيل پوشش ها، نياز حياتی به اشعه فرابنفش خورشيد وجود داشت و اين اشعه در محيط های خارجی ساختمان ها قابل تأمين بود.
انواع پوشش های سطحی خود پاك شونده پيشين، حاوی نانوذرات دی اكسيد تيتانيوم بودند كه به هنگام جذب پرتوهای فرابنفش با طول موج كمتر از ٣٨٠ نانومتر، برانگيخته يا به اصطلاح فعال می شوند و در چنين شرايطی می توانند عملكرد مورد نظر را به انجام رسانند.
شرايط ياد شده در نهايت می تواند به نانوذرات پوشش های سطحی، توانايی اكسيدكنندگی قوی تر و بيشتری در مقايسه با كلرين های سفيدكننده اعطا كند و عملكرد آنان را در ارتباط با پاكسازی و ضدعفونی محيط بهبود قابل توجهی ببخشد.

توانايی جديد
به گزارش خبرگزاری بی بی سی، پوشش تازه توسعه يافته در مركز تحقيقات دانشگاه نيوساوت ولز استراليا، حاوی ذرات اصلاح شده ای از دی اكسيد تيتانيوم است كه با كاتيون ها يا يون های مثبتی نظير آهن يا واناديوم و همچنين با آنيون ها يا يون های منفی مانند اكسيژن، نيتروژن و كربن همراه شده است.
به گفته دانشمندان استراليايی، مهم ترين نقطه ضعف پوشش های پيشين از نظر دامنه و محل كاربرد آنها، در نوع تازه توليد شده آن به خوبی بر طرف شده است؛ به طوری كه اين ريز- پوشش های جديد می توانند پرتوهای نور را در طول موج های بالاتر و در محدوده طول موج مرئی به خود جذب كنند و اين امر، امكان به كارگيری آنها را در نور محيط هايی همچون حمام ها و دستشويی ها فراهم می آورد.
بر اساس اين گزارش، نتايج حاصل از بررسی های انجام شده در محيط های آزمايشگاهی بر روی اين پوشش خود پاك شونده جديد، نشان می دهد
شيشه های مجهز به اين پوشش ويژه قادرند تا باكتری های اشريشيا كولی (E.coli) را از بين ببرند و از وجود اين ميكرب ها پاك شوند.
همچنين تحقيقات آزمايشگاهی به روشنی نشانگر آن است كه اين پوشش های جديد قادرند بقايای تركيبات آلی را در پرتو نور مرئی نابود كنند و اين بسترهای آلودگی ساز و محل رشد و تكثير انواع ميكروب ها را از محيط خويش بزدايند.
دانشمندان استراليايی می افزايند خواص چشمگير و ويژگی های اكسيدكنندگی ويژه اين پوشش های نانوتكنولوژيكی همچنين به مفهوم آن است كه انواع قارچ ها نيز از اين پس امكان رشد و نمو بر روی سطوح مجهز به اين پوشش را نخواهند داشت.
گزارش بی بی سی حاكی است: به سبب برخورداری اين پوشش های ويژه از خاصيت آب گريزی ، آب به راحتی بر روی آنها جاری می شود و جريان آب به جای جمع شدن در بخش های مختلف محيط، با حركت خود، انواع ذرات، تركيبات و آلودگی های موجود در اين قبيل محيط ها را با خود می برد.

فوايد و زيان ها
از سوی ديگر، محققان دانشگاه نيوساوت ولز بر اين باورند كه استفاده از اين پوشش جديد در حمام ها و دستشويی ها، هيچ خطری متوجه بهداشت و سلامتی پوست انسان ها نخواهد كرد و نگرانی در اين زمينه وجود ندارد.
به گفته اين دانشمندان، هنگامی كه محيط حمام و دستشويی مملو از آب می شود، نور رسيده به سطح اين پوشش به اصطلاح رقيق می شود و كاهش می يابد و اين امر به نوبه خود، سبب می شود تا پوشش از حالت اكتيو و فعال درآيد. به اين ترتيب بيشتر فعاليت آن هنگامی است كه انسان اين محيط را ترك می كند.
از سوی ديگر، ماری تيلور ، سخنگوی تشكل دوستان زمين تأكيد می كند كه اگر مواد و تركيباتی مانند اين پوشش نانوتكنولوژيكی بتواند موجب افزايش طول عمر اشيايی نظير سينك های دستشويی، وان های حمام و موارد مشابه شود، اين امر در منظر زيست محيطی نيز يك دستاورد و فايده بزرگ به شمار می آيد و قابل توجه خواهد بود.
با وجود اين، تيلور هشدار می دهد: چنين مواد و تركيباتی كه از تكنولوژی بالا بهره مندند، ممكن است برخی مضرات نيز با خود همراه داشته باشند .
وی می افزايد ما بايد موارد گوناگونی را در اين زمينه و از جنبه های مختلف مورد توجه و بررسی دقيق قرار دهيم. برای مثال، بايد درنظر بگيريم كه آيا اين مواد و تركيبات از قابليت بازيافت و چرخش در طبيعت برخوردار هستند يا خير؟ آيا دور ريختن آنها در محيط، ايمن است يا خطراتی را متوجه محيط زيست خواهد كرد؟ و يا اين كه چه ميزان انرژی و منابع بايد صرف توليد تجاری آنها شود و اين امر، چه ميزان زيان برای محيط به همراه دارد.
به گفته وی، با وجود ضرورت رعايت مسائل احتياطی در جوانب اين ابداع جديد، كاهش زمان نظافت در منازل بسيار جالب توجه خواهد بود، به ويژه آن كه شايد بتوان مصارف خاص ديگری را نيز همچون به كارگيری در محيط های بيمارستانی، برای اين پوشش های خود پاك شونده جديد در نظر گرفت